Sự so sánh mù quáng có thể xảy ra với bất kỳ ai. Áp lực bị so sánh có thể giết chết sự tự tin của những đứa trẻ giỏi giang nhất, hình thành nên những tính cách tiêu cực khó lường.
Uông Hàm 46 tuổi là một MC nổi tiếng của truyền hình vệ tinh Hồ Nam, Trung Quốc. Ở tuổi 46, anh cũng đã có một cậu con trai nhỏ tên Mộc Mộc. Trong một chương trình truyền hình, anh đã chia sẻ về quan điểm giáo dục con cái khiến nhiều phụ huynh tỉnh ngộ.
Khi con trai Uông Hàm đến độ tuổi đi học, ở trường đã lập ra nhóm phụ huynh của từng lớp với mục đích là báo cáo việc học của trẻ tại trường. Tuy nhiên, Uông Hàm đã phá quy tắc và nhất quyết không đồng ý tham gia nhóm phụ huynh này vì anh không muốn con mình bị đem ra so sánh.
Sau chia sẻ tại chương trình cũng có rất nhiều những ý kiến không đồng ý, nói anh là người cha vô trách nhiệm. Việc anh không tham gia nhóm phụ huynh của con là vô tâm, không quan tâm đến con cái. Tuy nhiên, sau đó anh đã giải thích rằng anh kiên quyết không tham gia nhóm phụ huynh vì không muốn con mình bị so sánh. Ý kiến của MC Uống Ham khiến các bậc cha mẹ quan tâm và suy nghĩ nhiều hơn đến vấn đề này.
So sánh kết quả học tập của con xuất phát từ kỳ vọng quá mức từ cha mẹ
Hiện tượng này xảy ra không quá khó đoán, nó xuất phát chính từ sự kì vọng quá mức của các ông bố bà mẹ đối với con cái. Họ yêu cầu sự hoàn hảo, tuân lệnh từ con cái. Khi con không đạt được những gì kì vọng họ liền áp đặt một hình mẫu, một kiểu trẻ em họ biết, họ thấy.
“Con không bằng bạn A? Sao con kém cỏi như vậy? Hãy học giỏi như bạn B đi”… Họ so sánh những đứa trẻ cũng vì muốn thỏa mãn sự cạnh tranh, khoe khoang con cái với người khác. Điều này vô tình đã gây ra rất nhiều ảnh hưởng đến tâm lý và sự phát triển của trẻ.
So sánh gây ảnh hưởng đến trẻ em như thế nào?
Về mặt tâm lý: Việc cha mẹ đem con cái ra so sánh sẽ gây ảnh hưởng rất lớn đến tâm sinh lý phát triển. Chúng sẽ nghĩ rằng bản thân không bằng người khác, không đủ khả năng để làm tốt mọi việc điều đó. Khiến cho chúng ngày càng rụt rè, sợ sệt và mất tự tin khi làm việc, làm giảm khả năng học tập, sáng tạo của bé trong tương lai.
Từ việc là đứa trẻ hạnh phúc và mong muốn lớn lên trở thành người tốt, trọng tâm của đứa trẻ, khi bị so sánh liên tục sẽ chuyển sang làm những việc để làm hài lòng cha mẹ.
Về mặt tính cách: Việc bị so sánh sẽ hình thành trong trẻ em tính cách đố kị, ghen ghét và ích kỉ hơn. Chúng sẽ dễ dàng đố kị, hận thù những đứa trẻ “hình mẫu” mà bố mẹ so sánh vì trẻ con đơn giản thiên về cảm xúc. Và bố mẹ chính là nguyên nhân gieo vào trẻ con tính cách, suy nghĩ tiêu cực.
Tình cảm: Khi bị cha mẹ so sánh, trẻ em sẽ nghi ngờ về tình cảm cha mẹ dành cho mình. Chúng sẽ dần dần tự giữ khoảng cách với bố mẹ và có xu hướng sống khép kín, thu mình. Điều này về lâu dài sẽ hình thành nên tính cách tiêu cực cho những đứa trẻ mà cha mẹ không lường trước được.
Hướng giáo dục nào sẽ tốt nhất cho trẻ?
Mỗi gia đình, mỗi bậc phụ huynh sẽ có một phương pháp giáo dục con khác nhau. Nhưng họ đều có điểm chung là muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con và mong con tốt hơn từng ngày. Tuy vậy, mục tiêu tốt muốn đạt được cũng cần có phương pháp tốt. Các bậc phụ huynh ngày nay nên quan tâm đến giáo dục tâm lý ở trẻ và phải ngăn chặn lại hiện tượng so sánh ở trẻ em.
Hãy cố gắng thực hiện 2 điều sau để ngăn chặn sự so sánh tai hại này:
1. Làm gương
Hành vi của cha mẹ là chuẩn mực cho việc học của trẻ. Nếu bạn muốn con bạn hình thành một tính cách tốt, trước tiên bạn phải làm điều này. Thay vì áp đặt con cái vào một hình mẫu nào đó, hãy giúp con phát triển theo khả năng, sở trường.
Cha mẹ có phương pháp giáo dục xuất sắc không cần con của người khác làm mẫu. Họ hiểu rằng mỗi đứa trẻ là một vũ trụ duy nhất và luôn tạo điều kiện để con phát triển tự nhiên, thoải mái nhất.
2. Cho con cái thêm nguồn động lực và sự tin tưởng:
Điều trẻ em thực sự quan tâm là cảm xúc của cha mẹ, và vị trí của chúng trong mắt cha mẹ. Cha mẹ nên khuyến khích con cái và khen ngợi con nhiều hơn để giúp con có niềm tin, động lực phấn đấu. Thay vì luôn so sánh và ép con vào khuôn mẫu mà cha mẹ mong muốn, các phụ huynh nên học cách nhìn ra những điểm mạnh của và hướng dẫn con phát huy chúng.
Theo tiến sĩ tâm lý Robert Puff [Mỹ], khi so sánh bản thân với người khác, chúng ta tự cướp đi hạnh phúc của chính mình, bất kể mình kém cỏi hoặc vượt trội hơn.
Theo tiến sĩ, ngày nay, mọi người gần như không thể tránh khỏi sự so sánh bởi mạng xã hội cho phép chúng ta liên tục "truy cập vào cuộc sống của nhau". Vào bất cứ thời điểm nào, chúng ta đều có thể mở điện thoại, nhìn một khoảnh khắc nhỏ trong cuộc đời người khác rồi suy nghĩ: "Tại sao mình không làm những gì cô ấy đang làm" hoặc "Mình giỏi hơn anh ta nhiều".
"Quá trình suy nghĩ này chỉ gây hại và lãng phí năng lượng vì mạng xã hội chỉ là một lát cắt nhỏ của cuộc sống", vị chuyên gia tâm lý nói.
Con người hiện đại dễ so sánh mình với người khác do tác động từ mạng xã hội. Ảnh: Pixabay.
Ngoài mạng xã hội, con người còn vô số cách tự so sánh khác. Chúng ta có thể so sánh diện mạo của mình với người lạ, so sánh những gì mình có với hàng xóm hay so sánh thành tựu của mình với người thân. Một tình huống phổ biến khác là so sánh hiệu suất công việc của bạn với đồng nghiệp. Thậm chí, sự so sánh này còn được nhiều công ty khuyến khích bởi họ nghĩ rằng như vậy sẽ thúc đẩy cạnh tranh và tăng lợi nhuận.
Vậy làm thế nào để chúng ta giải phóng mình khỏi trò chơi so sánh và tập trung sự chú ý vào bản thân?
Theo tiến sĩ Puff, đầu tiên, bạn hãy thừa nhận sự so sánh không phục vụ bản thân. Dù thế nào, bạn sẽ luôn luôn tìm thấy ai đó "chưa bằng" mình. Ngược lại, bạn cũng sẽ luôn luôn tìm thấy ai đó có công việc tốt hơn, nhà đẹp hơn, tủ quần áo đẹp hơn mình. "Nói ngắn gọn, nếu cứ tiếp tục so sánh, chúng ta sẽ mãi thua cuộc", tiến sĩ Puff nhận định. Thay vì rơi vào vòng luẩn quẩn này, bạn hãy hiểu rằng sự so sánh có tồn tại nhưng bạn không nhất thiết phải tham gia sự so sánh đó.
Tiếp đến, hãy cố gắng ngừng để tâm đến sự đánh giá của những người xung quanh. Suy nghĩ, cảm xúc của bạn là điều quan trọng nhất. Thành tựu của bạn đến từ những việc khiến bạn cảm thấy tốt đẹp, hài lòng chứ không phải lời nhận xét của người khác. Thay vì suốt ngày để ý đến người ngoài, hãy tập trung vào chính bản thân.
Bên cạnh đó, đừng tự mãn khi được khen ngợi. Nếu nhận được lời khen, điều quan trọng là nói cảm ơn, sau đó nhắc nhở bản thân rằng lời khen không khiến bạn tốt hơn người bên cạnh.
Đối với các môi trường khuyến khích cạnh tranh như trường học hay công sở, bạn không nên dành năng lượng suy nghĩ về thứ hạng. Điều quan trọng là tận hưởng thứ mình đang làm, nỗ lực hết sức trong mọi tình huống chứ không phải vượt lên trên người khác.
Tiến sĩ Puff cũng khẳng định ngừng so sánh không khiến một người học tập hay làm việc kém đi. Trái lại, bạn sẽ có cơ hội hướng toàn bộ năng lượng vào những gì mình đang làm, nhờ đó tập trung và đạt kết quả tốt hơn. Bạn cũng dễ thực hiện ước mơ, đam mê của mình hơn.
"Khi không để sự so sánh quyết định cách nhìn nhận bản thân, bạn sẽ thấy chỉ có ý kiến của một người quan trọng, đó là bạn. Từ đây, bạn có thể sống cuộc đời của mình theo cách trọn vẹn nhất", tiến sĩ Puff kết luận.