Thuốc lá chứa hơn 7000 hóa chất và trong đó phần lớn là có hại. Chúng thâm nhập vào cơ thể, ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương, hệ tim mạch, hô hấp và nhiều cơ quan chức năng khác. Hút thuốc lá là nguyên nhân gây tử vong nhưng có thể phòng ngừa.
Hút thuốc lá ảnh hưởng tới hệ thần kinh trung ương
Trong thuốc lá có chứa nicotin là chất làm thay đổi tâm trạng. Sau khi hút thuốc, chất này sẽ truyền tới não sau vài giây, kích thích hệ thần kinh trung ương khiến con người cảm thấy tràn đầy sinh lực trong chốc lát. Sau đó, người hút sẽ cảm thấy mệt mỏi và thèm hút thuốc, lâu dần dẫn tới nghiện.
Hút thuốc lá ảnh hưởng tới nhiều cơ quan chức năng trong cơ thể
Hệ tuần hoàn
Hút thuốc lá gây ảnh hưởng tới sự lưu thông, chức năng của tim và hệ tuần hoàn do làm tăng huyết áp và tăng nhịp tim. Điều này do nicotin trong thuốc lá ảnh hưởng trực tiếp đến dây thần kinh, làm gia tăng nhịp tim và co thắt các mạch máu.
Trong phổi người hút thuốc lá chứa nhiều hơi độc, tim cần bơm nhiều hơn để cung cấp máu giàu oxy cho toàn bộ cơ thể. Hút thuốc cũng làm tăng cholesterol trong máu dẫn tới các bệnh tim mạch như bệnh động mạch vành, đột quỵ và bệnh mạch ngoại biên.
Hút thuốc lá ảnh hưởng đến phổi
Khói thuốc lá gây ảnh hưởng đến phổi, dẫn đến ung thư thanh quản hoặc ung thư phổi. Khói thuốc lá là nguyên nhân gây ra bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, khí phế thũng và viêm phế quản mạn tính.
Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư
Hệ tiêu hóa
Những người hút thuốc có nguy cơ tử vong gấp 20-30 lần do ung thư thanh quản so với người không hút thuốc. Gần một nửa số trường hợp mắc bệnh ung thư bàng quang và thận có liên quan của việc hút thuốc lá.
Hệ thống sinh sản
Hút thuốc là nguyên nhân gây ra vô sinh ở cả đàn ông và phụ nữ. Đối với đàn ông sẽ bị giảm số lượng tinh trùng và khả năng thụ tinh. Hút thuốc cũng làm giảm khả năng hoạt động của buồng trứng để tạo ra những quả trứng chất lượng cho thụ tinh. Phụ nữ mang thai hút thuốc lá sẽ có nhiều nguy cơ sinh non hoặc trẻ sơ sinh nhẹ cân. Sau khi sinh ra, đứa trẻ sơ sinh đó cũng có nguy cơ bị suy giảm chức năng phổi và dễ bị hen suyễn.
Da và tóc
Các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm hư hại da bằng cách giảm lượng collagen khiến da bị lão hóa, xuất hiện nhiều nếp nhăn trên mặt. Chất nicotin trong thuốc lá còn làm hư hại các mao mạch để nuôi dưỡng da.
Tóc người hút thuốc lá dần trở nên tóc mỏng, yếu và bạc sớm. Nam giới hút thuốc dễ bị hói đầu hơn nam giới không hút thuốc.
Không chỉ người hút thuốc lá tổn hại sức khỏe mà còn khiến những người xung quanh, gia đình ảnh hưởng
Tổn thất về kinh tế
Hút thuốc là không chỉ tổn hại cho sức khỏe mà còn ảnh hưởng tới kinh tế. Hút thuốc gây lãng phí một phần đáng kể nguồn ngân sách vốn đã rất eo hẹp của các gia đình, đặc biệt là người lao động nghèo. Đó là chưa kể đến các chi phí khám chữa bệnh phát sinh. Điều này khiến việc chi tiêu cho gia đình người nghiện thuốc như đồ ăn uống, các chi phí điện nước, tiền học hành của con cái... sẽ bị giảm đi.
Ảnh hưởng do hút thuốc lá thụ động
Hút thuốc lá không chỉ có tác động xấu đến chính bản thân người hút mà còn gây hại cho những người xung quanh, nhất là các thành viên trong gia đình. Người tiếp xúc với môi trường nhiều khói thuốc lá sẽ có tăng gấp đôi nguy cơ mắc bệnh tim mạch so với người không hút thuốc. Khói thuốc lá có thể ảnh hưởng đến sự thèm ăn của trẻ em đang phát triển, gây còi cọc và gia tăng tỷ lệ hút thuốc ở thanh thiếu niên.
Sức khỏe và thuốc lá
Cập nhật, 09:02, Thứ Năm, 25/11/2021 [GMT+7]
Hút thuốc lá có thể chỉ là thói quen, khi buồn, khi vui hoặc người khác mời thì hút và cũng có thể là nghiện thuốc, vì trong thành phần của khói thuốc có chứa nicotin là chất gây nghiện. Nicotine gây ra tăng nhịp tim, mức hô hấp, huyết áp, kích thích khu vực khoái cảm của não, làm tăng cảm giác hưng phấn.
Y học đã khẳng định, hút thuốc không có tác dụng cho hệ thần kinh mà khi hút thuốc chất kích thích sẽ hoạt hóa và gây nên những hưng phấn tạm thời, đánh lừa cảm giác, hút thuốc nhiều càng làm suy giảm chức năng của hệ thần kinh, thậm chí rối loạn, gây ảo giác…
Hút một điếu thuốc cho tỉnh táo, hút một điếu thuốc cho đầu óc thoải mái… đây là lý do nhiều người biện minh cho việc hút thuốc. Những cảm giác đó không hề sai. Song, đó là những trạng thái tinh thần có nguồn gốc tiêu cực, và về lâu dài, nó sẽ khiến người hút ngày càng lệ thuộc vào thuốc lá.
Khi một người hút thuốc lá, nicotine sẽ ngay lập tức được hấp thụ qua da, miệng, niêm mạc mũi. Chỉ sau từ 7- 10 giây, nicotine đã bắt đầu tác động đến não, khiến cho người hút thay đổi tâm trạng, cảm xúc, sẽ có cảm giác hưng phấn, dễ chịu.
Cảm giác hưng phấn nicotine được não bộ ghi nhớ. Nếu không tiếp tục hút thuốc, lượng nicotine dần bị thiếu hụt, lúc này não bộ sẽ kích thích, gây cảm giác thèm thuốc lá, buộc phải hút điếu tiếp theo để cung cấp nicotine trở lại.
Do phụ thuộc vào nicotine, cảm giác hưng phấn, sảng khoái sau khi hút thuốc lá có tác động tiêu cực trở lại đối với hệ thần kinh. Người nghiện thuốc trong thời gian dài sẽ khó điều khiển cảm xúc, thường có cảm giác chán nản, cáu gắt, buồn phiền nếu không được hút thuốc. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến người nghiện khó bỏ thuốc lá.
Các bác sĩ cũng khuyến cáo, có thể giảm dần lượng thuốc hút hơn là bỏ tức thì.
MAI ANH
Tại Việt Nam, tỷ lệ hút thuốc ở nam giới là 56,1%, ở nữ là 1,8%, và mỗi năm có khoảng 30.000 - 40.000 ca tử vong do thuốc lá. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, 10% dân số Việt Nam [khoảng 7 triệu người] sẽ chết sớm do hút thuốc lá. Cũng theo ước tính của Tổ chức Sức khỏe Thế giới, tới năm 2020 số người Việt Nam chết do sử dụng thuốc lá sẽ nhiều hơn số người chết do HIV/AIDS, lao, tai nạn giao thông và tự tử cộng lại.
Khói thuốc lá chứa tới hơn 7.000 chất hoá học, phần lớn là chất độc hại, trong đó 69 chất là tác nhân gây ung thư, đặc biệt nguy hiểm là nicotin. Nicotin dưới dạng tinh khiết đó là chất lỏng trong suốt, có mùi khó chịu và vị đắng, dễ tan trong nước và dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường miệng, hô hấp, thậm chí qua cả da. Một giọt nicotin có thể đầu độc chết 3 con ngựa nặng từ 180-200kg. Một liều nicotin khoảng 50-75 mg [tương ứng lượng nicotin có trong 20-25 điếu thuốc] đủ gây tử vong cho người. Tuy nhiên người nghiện hút thuốc lá không bị mắc bệnh hay tử vong ngay vì liều lượng Nicotin ngấm dần vào cơ thể chứ không hấp thụ ngay lập tức.
Khi hút thuốc lá hoặc sống chung với người hút thuốc, khói thuốc hít qua phổi ngấm vào máu, tích luỹ lâu ngày trở thành điều kiện và nguyên nhân gây nên các bệnh như:
HÚT THUỐC GÂY UNG THƯ PHỔI
- Bệnh lý ở hệ hô hấp: Khói thuốc lá gây nên các bệnh lý như viêm mũi mạn tính, viêm họng mạn tính, viêm thanh quản mạn tính, viêm phế quản mạn tính, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính; ung thư xoang hàm, vòm họng, thanh quản, phế quản; ung thư phổi [chiếm 90%]...
- Bệnh lý hệ mạch máu: Nicotin có trong thuốc lá sẽ làm cho nhịp tim nhanh, lâu ngày gây suy tim và bị bệnh tim rất nguy hiểm. Khi hút thuốc lá nhiều làm cho nồng độ Nicotine trong máu tăng lên, gây co mạch, làm tăng huyết áp, tăng nhịp tim làm tim phải làm việc nhiều hơn bình thường có thể gây ra rối loạn nhịp tim. Do đó, những người hút thuốc lá nhiều, hút lâu năm thì nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng cao. Bên cạnh đó, khi hút thuốc lá, ngay lập tức sẽ làm tăng nồng độ chất Cathecholamine trong máu, đây là chất nội tiết có vai trò kích thích hệ thống thần kinh giao cảm của cơ thể và khi hút thuốc lá cũng làm tăng chất carbon monoxid. Khi các chất này tăng lên làm khởi phát những cơn đau thắt ngực hoặc làm tăng nặng thêm bệnh tim mạch.
- Ung thư các cơ quan: Hút thuốc lá có thể gây các bệnh lý như ung thư môi, ung thư thực quản, ung thư bàng quang và thận, ung thư cổ tử cung, ung thư vú....
- Các ảnh hưởng của thuốc lá lên chức năng sinh sản: Các chất chuyển hóa trong khói thuốc tích tụ trong tinh dịch làm kìm hãm sự hoạt động của hệ thống enzym choline acetyltransferase có vai trò quan trọng đối với sự hoạt động của tinh dịch; đồng thời nó cũng làm suy giảm nồng độ testosterone tham gia vào việc sản xuất tinh trùng. Vì vậy nam giới hút thuốc lá có thể bị giảm số lượng tinh trùng. Ngoài ra còn gây suy nhược sinh dục hay liệt dương, giảm trọng lượng thai nhi, sinh non. Đối với nữ, hút thuốc lá có thể gây nên băng huyết sau sinh, dễ sẩy thai, tăng khản năng thai nhi bị dị tật bẩm sinh.
- Ảnh hưởng của thuốc lá lên hệ thần kinh: Hút thuốc lá sẽ làm dư thừa hợp chất Dopamine, đây là một trong những nhân tố chính khiến não bộ suy giảm chức năng, gây bệnh tâm thần, ví dụ như tâm thần phân liệt.
- Những rối loạn về da: Hút thuốc lá sẽ lấy đi ô-xy và dưỡng chất trong da một cách thường xuyên, vì vậy da những người hút thuốc sẽ thường xám lại, xuất hiện sớm các vết nhăn trên mặt hay mất màu. Những thay đổi này có thể bắt đầu từ khi sử dụng thuốc lá.
Như vậy, hút thuốc lá sẽ gây ảnh hưởng đến rất nhiều cơ quan, bộ phận trong cơ thể. Những người đang hút thuốc lá nếu bỏ được, cơ thể sẽ không còn tích luỹ chất độc, loại từ nguyên nhân và điều kiện gây các bệnh đã nêu trên. Nếu bỏ thuốc trước tuổi 50 sẽ giảm được 50% nguy cơ chết trước 65 tuổi; giảm 50% nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch sau khi bỏ thuốc được 1 năm, giảm 50% nguy cơ mắc bệnh ung thư phổi sau khi bỏ thuốc 10 năm.
Việc xây dựng nơi làm việc, cộng đồng không khói thuốc lá là một nhu cầu rất quan trọng nằm trong Chiến lược chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ cho nhân dân và cộng đồng là trách nhiệm của các ngành các cấp trong toàn tỉnh. Vì vậy, để hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia không thuốc lá [25 - 31.5] chúng ta hãy cùng nhau: "HÃY NÓI KHÔNG VỚI THUỐC LÁ".