Tình hình hoạt động của trung tâm học tập cộng đồng

Xã hội hóa, huy động nguồn lực

Đại diện tỉnh Thái Bình cho biết, trung tâm học tập cộng đồng, thông qua các hình thức học tập khác nhau đã tạo cơ hội lớn cho người dân được tham gia học tập, học thường xuyên, học suốt đời nhằm nâng cao hiểu biết về chính trị, xã hội, văn hóa, kinh tế, sức khỏe, môi trường… thậm chí cả kỹ năng chi tiêu trong gia đình. Từ đó, người dân có thể nhanh chóng cải thiện cuộc sống trong nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, góp phần tích cực xây dựng xã hội học tập.

Để nâng cao hiệu quả hoạt động của TTHTCĐ, góp phần hoàn thành các mục tiêu xây dựng xã hội học tập giai đoạn 2021 - 2020, một trong những giải pháp được Thái Bình chú trọng là làm tốt công tác xã hội hóa, huy động nguồn lực để tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động của TTHTCĐ. Nhờ đó, 100% TTHTCĐ của tỉnh được sử dụng trụ sở làm việc, trang bị phương tiện làm việc như bàn ghế, máy chiếu, máy vi tính tủ hồ sơ của UBND xã… có phòng làm việc riêng, có máy tính kết nối internet.

Tập huấn về phần mềm quản lý và điều hành trung tâm học tập cộng đồng

Nguồn: www.baothaibinh.com.vn

Ngoài kinh phí hỗ trợ từ ngân sách nhà nước 30 triệu đồng/năm, các TTHTCĐ còn huy động từ nhiều nguồn lực hợp pháp khác, như học phí của người học, dự án, đề án, chương trình, doanh nghiệp, nhà hảo tâm... mỗi năm từ hàng trăm triệu đến hàng tỷ đồng hỗ trợ cho tổ chức hoạt động. Từ năm 2016 đến nay, từ chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, 100% trung tâm được xây dựng nhà văn hóa thôn, trang bị đầy đủ phương tiện, tạo điều kiện học tập cho người dân.

Chuyên đề học tập đa dạng, phong phú

Các trung tâm đổi mới phương pháp điều tra nhu cầu học tập của cán bộ, nhân dân bằng nhiều hình thức như: Thu thập thông tin trực tiếp, thông qua phiếu hỏi, lấy ý kiến từ các ban, ngành... Mẫu phiếu điều tra được các trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên cử cán bộ, giáo viên phụ trách phong trào hỗ trợ thiết kế theo hướng mở. Có chuyên đề thực hiện theo nhiệm vụ chính trị của địa phương, có chuyên đề theo nhu cầu của cá nhân hoặc nhóm người [câu lạc bộ]. Cán bộ điều tra được tập huấn hướng dẫn thực hiện mẫu điều tra, phải nắm rõ nhu cầu lao động của các công ty, xí nghiệp trong địa bàn để tư vấn cho người được điều tra, tổng hợp, sắp xếp thứ tự ưu tiên các nhu cầu học tập, tham mưu mời giảng viên, mời học viên, tổ chức lớp học...

Cách thức tổ chức các chuyên đề học tập không theo khuân mẫu nhất định mà là đa dạng phong phú, giảng viên đôi khi là người có trình độ chuyên môn cao, các nhà khoa học, nhưng đôi khi chỉ là nông dân có kinh nghiệm; người học không cần sách vở nhiều mà “cầm tay chỉ việc” thực hành ngay tại cánh đồng, có thể là tại một chuồng trại, có thể là tại các gia đình... Một số trung tâm còn hướng dẫn người dân cách tự học, tự tìm hiểu, tra cứu qua sách, tài liệu tại tủ sách TTHTCĐ, qua internet...

Một số địa phương còn, tổ chức hội thảo cấp tỉnh về “thực trạng và giải pháp củng cố nâng cao chất lượng hoạt động của các TTHTCĐ”, đi sâu các vấn đề: Tổ chức bộ máy, cơ chế hoạt động, chương trình, nội dung, phương thức học, điều kiện bảo đảm... nhằm tạo môi trường, điều kiện để mọi người được học tập. Từ kinh nghiệm trong nhiều năm và kết quả thí điểm mô hình, Thái Bình đã xây dựng bộ tiêu chí đánh giá công nhận danh hiệu “gia đình, dòng họ, cộng đồng học tập” sát với thực tiễn tình hình của địa phương và tiếp tục triển khai kiểm tra, đánh giá, công nhận danh hiệu cho đơn vị và cá nhân học tập.

Qua triển khai áp dụng các giải pháp quản lý trên, các TTHTCĐ trên địa bàn Thái Bình ngày càng ổn định, phát triển bền vững góp phần tích cực xây dựng xã hội học tập, đào tạo nguồn nhân lực cho tỉnh và sớm đưa tỉnh thành tỉnh nông thôn mới.

[LSO] – Trung tâm học tập cộng đồng [TTHTCĐ] là mô hình giáo dục không chính quy, được tổ chức trên địa bàn xã, phường, thị trấn. TTHTCĐ có nhiệm vụ phục vụ nhu cầu học tập suốt đời của người dân. Tuy nhiên, để các TTHTCĐ hoạt động có hiệu quả, cần tháo gỡ các nút thắt về cơ chế, kinh phí, đội ngũ, hoàn thiện bộ máy tổ chức, quản lý…

TTHTCĐ là cơ sở giáo dục thường xuyên được thành lập do chính quyền địa phương trực tiếp quản lý và chịu sự chỉ đạo chuyên môn, nghiệp vụ của phòng giáo dục và đào tạo, có nhiệm vụ tạo điều kiện, cơ hội để người dân ở mọi lứa tuổi được học tập thường xuyên, học tập suốt đời. Đặc biệt, sau Quyết định của Bộ Giáo dục và Đào tạo về Quy chế tổ chức và hoạt động của TTHTCĐ đã tạo điều kiện thuận lợi cho mô hình này phát triển. Thống kê của ngành giáo dục và đào tạo tỉnh, hiện toàn tỉnh có 226 TTHTCĐ, với tổng số 1.596 giáo viên bán chuyên trách và báo cáo viên [trong đó có 592 cán bộ quản lý; 226 giáo viên bán chuyên trách và 778 báo cáo viên].

Người dân thị trấn Bình Gia, huyện Bình Gia tham gia lớp bồi dưỡng kiến thức pháp luật do Trung tâm học tập cộng đồng thị trấn phối hợp tổ chức

Hằng năm, các TTHTCĐ đã tổ chức được nhiều hoạt động với các nội dung đa dạng, phong phú, hầu hết các trung tâm đã phát huy và khai thác tốt sự phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể của địa phương xây dựng các chuyên đề phù hợp với nguyện vọng học tập của nhân dân về chuyển giao công nghệ, giáo dục pháp luật, giáo dục văn hóa – xã hội, bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe, phát triển kinh tế. Theo đánh giá mức độ hoạt động của các TTHTCĐ từ phía các cơ quan chuyên môn về bộ máy quản lý, tổ chức hoạt động, huy động sự tham gia của xã hội…, năm học 2018 – 2019, trong tổng số 226 TTHTCĐ, có trên 46% trung tâm hoạt động hiệu quả, còn lại là các trung tâm hoạt động khá, không có trung tâm yếu kém.

Tuy nhiên, hoạt động của các TTHTCĐ trên thực tế vẫn đang gặp không ít khó khăn, nhất là về cơ sở vật chất, cơ chế và kinh phí hoạt động, đội ngũ cán bộ. Hầu hết các trung tâm chưa có trụ sở riêng, phần lớn được bố trí một phòng tại UBND xã, trường học, thư viện xã… nên việc tổ chức các hoạt động đều phải dựa vào các nhà văn hóa của xã, phường, thị trấn và tại các thôn xóm, khu dân cư. Các TTHTCĐ cũng chưa có cơ chế đầu tư, nguồn kinh phí giao cho các TTHTCĐ khá eo hẹp, chỉ dao động từ 20 đến 25 triệu đồng/trung tâm/năm, không đủ để chi trả mọi hoạt động hay mua sắm tài liệu và trang thiết bị. Bên cạnh đó, do yêu cầu luân chuyển, điều động cán bộ, khiến cho việc theo dõi, nắm bắt công việc của không ít cán bộ chưa thực sự chủ động.

Ông Hà Văn Đức, cán bộ văn hoá – xã hội, kiêm Phó Giám đốc TTHTCĐ xã Đào Viên, huyện Tràng Định cho biết: Không có nơi làm việc riêng, cộng với nguồn kinh phí được cấp cho các hoạt động của trung tâm một năm chỉ có 20 triệu đồng [từ mua sắm thiết bị, tài liệu đến tổ chức tập huấn] nên các mặt hoạt động còn rất hạn chế. Thường trung tâm chỉ tổ chức được các hoạt động tuyên truyền ở thôn bản và phát các tờ rơi tuyên truyền giáo dục về pháp luật. Việc mở lớp tập huấn đều do các đoàn thể của xã tổ chức, còn trung tâm chỉ làm nhiệm vụ phối hợp.

Theo quyết định của Bộ Giáo dục và Đào tạo các TTHTCĐ là đơn vị hành chính có con dấu, tài khoản riêng. Tuy nhiên, các trung tâm hiện nay đều chủ yếu là lãnh đạo xã kiêm nhiệm. Đặc biệt, không nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân nên hoạt động của các TTHTCĐ cũng chưa có cơ chế đầu tư chính thống, không chủ động được việc xây dựng cơ sở vật chất hay mua sắm tài liệu và trang thiết bị. Vì vậy, hoạt động của các trung tâm rất khó khăn, chủ yếu nhờ vận động xã hội hóa để tạo nguồn kinh phí cho thực hiện các nhiệm vụ.

Bà Lê Kim Hoà, Chủ tịch Hội khuyến học tỉnh cho biết: Khác với trường học chính quy, TTHTCĐ là hình thức học tập mới, chưa nằm trong hệ thống giáo dục quốc dân, nên chưa có danh mục để đầu tư từ ngân sách nhà nước. Đây cũng là trở ngại rất lớn trong quá trình xây dựng cơ sở vật chất, cung cấp tài liệu và trang thiết bị học tập. Nguồn lực để tổ chức và duy trì hoạt động của TTHTCĐ chủ yếu dựa vào tinh thần trách nhiệm của ngành giáo dục và đào tạo, của hội khuyến học và chính quyền địa phương cùng lòng nhiệt thành của người dạy và người học. Trước mắt, các trung tâm cần phối hợp với các ban, ngành, đoàn thể địa phương tổ chức các hoạt động học tập suốt đời, nâng cao chuyên môn, nghiệp vụ, số lượng cộng tác viên để đảm bảo hoạt động bền vững.