Vào những ngày cuối tháng 12 cách đây 45 năm, với ý chí, niềm tin sắt đá, bản lĩnh, trí tuệ, sáng tạo, quân và dân cả nước đã chiến đấu kiên cường, dũng cảm và giành chiến thắng vang dội trong cuộc đối đầu với không quân của đế quốc Mỹ.
Kỳ tích Chiến thắng Hà Nội- Điện Biên Phủ trên không
Chiến thắng mang tên Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không đã đánh dấu một mốc son chói lọi, sáng ngời chủ nghĩa anh hùng cách mạng của quân và dân ta đánh bại cuộc tập kích chiến lược bằng đường không lớn nhất của đế quốc Mỹ, buộc Mỹ phải ký Hiệp định Paris ngày 27-1-1973 chấm dứt chiến tranh ở Việt Nam, góp phần quan trọng vào chiến thắng Mùa xuân năm 1975, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước.Chiến thắng Hà Nội -Điện Biên Phủ trên không cách đây 45 năm khẳng định:
Sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, Bác Hồ và Quân ủy Trung ương
Đảng ta, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận rõ sứ mệnh, trọng trách của mình trước dân tộc. Từ cuối năm 1967 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dự định đúng khả năng Mỹ sử dụng B.52 đánh phá Hà Nội. Khi nhận định rõ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, Người đã chỉ đạo Quân ủy Trung ương xây dựng chiến lược chống lại cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 của Mỹ và giao cho Quân ủy Trung ương khẩn trương lãnh đạo, chỉ đạo các lực lượng vũ trang, mà trực tiếp là Quân chủng PK-KQ, xây dựng kế hoạch tác chiến phòng không chống địch tập kích bằng B.52 vào Hà Nội; động viên quân dân thủ đô Hà Nội và đồng bào, chiến sĩ cả nước phát huy trí thông minh, lòng dũng cảm, nêu cao tinh thần, ý chí, quyết tâm dám đánh, quyết đánh và quyết thắng giặc Mỹ xâm lược.
Đó là đường lối chiến tranh nhân dân, thế trận phòng không nhân dân của nghệ thuật quân sự Việt Nam. Là nghệ thuật lãnh đạo, chỉ đạo công tác phòng không nhân dân, phòng tránh, đánh trả cuộc tập kích đường không chiến lược của Đảng ta. Trước khi diễn ra cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 của Mỹ, Quân ủy Trung ương đã dày công nghiên cứu, đánh giá chính xác tình hình, đúng âm mưu, thủ đoạn thâm độc của kẻ thù; chỉ rõ chỗ mạnh, chỗ yếu của địch, hiểu rõ những thuận lời cơ bản cùng những khó khăn của quân và dân ta trong việc chống lại cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 của Mỹ. Trong cuộc đọ sức quyết liệt đó, Đảng ta luôn tỏ rõ là Bộ tham mưu của giai cấp, dân tộc, lãnh đạo quân dân Thủ đô Hà Nội và cả nước tiến hành cuộc chiến đấu thần thánh trên mọi chiến trường, giành thắng lợi to lớn.
Trong quá trình lãnh đạo, Đảng ta luôn coi trọng các nguyên tắc tổ chức, lãnh đạo của Đảng và vận dụng đúng đắn, sáng tạo các nguyên tắc đó trong điều kiện chiến tranh. Trong suốt 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972 chiến đấu với cuộc tập kích đường không chiến lược của đế quốc Mỹ, Đảng ta, trực tiếp là Quân ủy Trung ương thực sự là một khối thống nhất vững chắc, đã đưa ra những mệnh lệnh chính xác, kịp thời, đúng thời cơ, thực sự là nhân tố quyết định đưa chiến dịch phòng không 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972 chống lại cuộc tập kích chiến lược bằng B.52 của Mỹ đi tới thắng lợi hoàn toàn.
Sự chủ động, sáng tạo của nghệ thuật quân sự Việt Nam trong chiến đấu chống lại cuộc tập kích đường không chiến lược 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972 của đế quốc Mỹ.
Trên cơ sở những nhận định và chỉ đạo của Bộ Chính trị, Quân ủy Trung ương, Bộ Tổng Tư lệnh, Bộ Tổng tham mưu, Quân chủng PK-KQ đã sớm có Kế hoạch tác chiến đánh trả cuộc tập kích bằng B.52 của Mỹ vào Hà Nội, Hải Phòng.
Lần đầu tiên đương đầu với cuộc tập kích chiến lược bằng siêu pháo đài bay B.52 và các loại vũ khí tối tân hiện đại của Mỹ, các lực lượng vũ trang của ta đã tìm ra cách đánh hay, phù hợp điều kiện thực tế về trang bị. Bộ đội ra đa qua thực tế chiến đấu đã tách được B52 ra khỏi nền nhiễu và tách được B52 ra khỏi lực lượng hộ tống trong một khối nhiều dày đặc. Bộ đội tên lửa đã khắc phục được những hạn chế về tính năng binh khí kỹ thuật, phân biệt được mục tiêu thật và giả, tránh được tên lửa tự dẫn của máy bay địch [tên lửa không đối đất], nhận diện được B.52, tạo cho mình thế trận có lợi nhất để tiêu diệt mục tiêu. Quân và dân ta đã nghiên cứu phát hiện điểm mạnh, yếu của địch bảo đảm lực lượng nào cũng có thể hạ máy bay, vũ khí nào cũng phát huy tác dụng, luôn chủ động, sáng tạo, dũng cảm, ngoan cường trong chiến đấu chống lại cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 12 ngày đêm tháng 12-1972 của đế quốc Mỹ.
Đó là thắng lợi của cuộc chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh, ngoan cường, bền bỉ và anh dũng; thắng lợi của bản lĩnh, trí tuệ của các lực lượng vũ trang nhân dân trong cả nước, trong đó nòng cốt là bộ đội Phòng không - Không quân và nổi bật là quân dân Thủ đô Hà Nội đã phát huy truyền thống đấu tranh anh dũng của dân tộc, nêu cao tinh thần Cảm tử cho Tổ quốc quyết sinh, chiến đấu mưu trí, sáng tạo, dũng cảm, kiên cường, bất khuất, vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy sinh, quyết tâm đánh thắng kẻ thù.
Phát huy sức mạnh tổng hợp của thế trận phòng không nhân dân; cả nước, đặc biệt là quân dân Thủ đô Hà Nội đã đoàn kết, thống nhất, quyết tâm đánh thắng cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 của đế quốc Mỹ.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là Quân ủy Trung ương, ta đã huy động, tập trung lực lượng phòng không cho chiến dịch, bao gồm 5 trung đoàn tên lửa, 6 trung đoàn cao xạ, 4 trung đoàn không quân, trong đó có 2 trung đoàn Míc 21, 4 trung đoàn ra đa. Ngoài ra còn có 346 đội [1.316 khẩu pháo] phòng không các loại của dân quân, tự vệ. Toàn bộ lực lượng này được bố trí thành thế trận vững chắc, hiểm hóc tại các địa bàn trọng yếu ở trong và các vùng lân cận Hà Nội, Hải Phòng.
Ta đã xây dựng được một thế trận phòng không ba thứ quân vững chắc và duy trì được sự phối hợp hiệp đồng tác chiến chặt chẽ giữa các lực lượng. Bên cạnh các lực lượng phòng không chủ lực, tại thủ đô Hà Nội ta đã tổ chức được gần một trăm trận địa pháo phòng không tầm thấp và bốn đại đội cao xạ tầm trung [loại 100mm], nhiều trận địa được bố trí trên các tòa nhà cao tầng, gần các mục tiêu trọng điểm, đón lỏng trên các đường bay của địch... Ngoài ra còn có 1.122 tổ đội dân quân, tự vệ phối hợp đánh trả máy bay địch. Hiệu quả trong chiến đấu và nghệ thuật tác chiến của cách bố trí này được miêu tả qua lời một phi công Mỹ may mắn thoát chết: Khi những chiếc B.52 đầu tiên tới vùng trời Hà Nội, tên lửa đất đối không bắn như pháo hoa lên máy bay chúng tôi. Từ khi vào mục tiêu, anh bạn xạ thủ của tôi đã đếm được 32 tên lửa SAM bắn vào hoặc ít ra cũng bay sát máy bay chúng tôi. Chiếc máy bay số 2 trong tổ bay mất liên lạc nhưng không ai có thì giờ tìm hiểu nó.
Đứng trước những khó khăn, thách thức, quân dân cả nước, nhất là quân và dân Thủ đô Hà Nội đã thể hiện rõ tinh thần đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động, trên dưới một lòng, triệu người như một, quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược. Sự đoàn kết, thống nhất đó đã tạo nên sức mạnh vô địch, sức mạnh của lòng yêu nước, của ý chí, quyết tâm dám đánh, quyết đánh và quyết thắng; là biểu tượng sức mạnh của dân tộc Việt Nam, một dân tộc đất không rộng, người không đông nhưng đã đoàn kết, kiên cường đấu tranh chống lại một đội quân xâm lược nhà nghề, có vũ khí, trang bị hiện đại nhất thế giới lúc đó để giành thắng lợi.
Sự đoàn kết, thống nhất trong cả nước, đặc biệt là quân dân Thủ đô Hà Nội đã huy động được sức mạnh tổng hợp của thế trận phòng không nhân dân để đối phó hiệu quả với âm mưu, thủ đoạn thâm độc của kẻ thù và trở thành nhân tố quan trọng, sức mạnh to lớn với cả một cao trào toàn dân đánh máy bay Mỹ, toàn dân làm công tác phòng tránh, toàn dân làm công tác giao thông vận chuyển, toàn dân hợp tác và giúp đỡ bộ đội chiến đấu..., góp phần đánh thắng cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 cuối tháng 12-1972 của đế quốc Mỹ.
Sự ủng hộ, giúp đỡ của anh em, bạn bè và nhân loại tiến bộ thế giới
Trong suốt cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước nói chung, trong chiến dịch phòng không chống lại cuộc tập kích đường không chiến lược bằng B.52 của đế quốc Mỹ cuối tháng 12-1972 nói riêng, Đảng ta luôn đặt vấn đề tăng cường đoàn kết quốc tế là một nhiệm vụ có tầm quan trọng chiến lược, góp phần tạo nên sự vượt trội về thế và lực của quân dân ta; tạo nên một mặt trận rộng lớn của nhân dân thế giới đoàn kết với Việt Nam, ủng hộ Việt Nam chống Mỹ xâm lược. Đó là sự kết hợp sức mạnh của dân tộc với sức mạnh của thời đại, của nhân dân yêu chuộng hòa bình thế giới và đặc biệt sự giúp đỡ to lớn, hiệu quả về mọi mặt của chính phủ và nhân dân các nước XHCN anh em; sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ của phong trào giải phóng dân tộc, của các lực lượng cách mạng, dân chủ hòa bình và của nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới, trong đó có nhân dân tiến bộ Mỹ,... đã tạo ra một tập hợp lực lượng mạnh mẽ, bao vậy, cô lập và tiến công đế quốc Mỹ từ mọi phía.
Ý nghĩa chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không
Chiến thắng Điện Biên phủ trên không đã thể hiện đường lối chính trị, đường lối quân sự đúng đắn của Đảng ta, của chân lý Không có gì quý hơn độc lập tự do và chế độ XHCN ưu việt của nhân dân ta, chứng minh sức sống của học thuyết Mác-Lênin về chiến tranh cách mạng trong thời đại ngày nay và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh trong cách mạng Việt Nam.
Đó là chiến thắng của sức mạnh chính trị, tinh thần của toàn dân tộc, là ý chí quyết đánh, dám đánh và quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược bằng tất cả sự mưu trí, dũng cảm và tinh thần chủ động sáng tạo, khắc phục khó khăn.
Đó là chiến thắng của sự kế thừa và phát huy truyền thống quân sự Việt Nam, của đường lối chiến tranh nhân dân và nghệ thuật tổ chức sử dụng lực lượng trong thế trận phòng không nhân dân, trong tổ chức hiệp đồng chiến đấu tạo thành sức mạnh tổng hợp cả trên không và mặt đất để chiến thắng kẻ thù.
Điện Biên Phủ trên không là trận quyết chiến có ý nghĩa chiến lược, là trận thử thách chưa từng có trong lịch sử của quân và dân miền Bắc, mà nòng cốt là Bộ đội PK-KQ với lực lượng không quân chiến lược Mỹ, đã góp phần tạo ra thế và lực mới cho sự nghiệp giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước của nhân dân ta, để chúng ta thực hiện trọn vẹn lời dạy của Bác Hồ kính yêu: Đánh cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào.
Chiến thắng Điện Biên phủ trên không mãi mãi trở thành dấu son chói lọi trong truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc ta. Chiến thắng đó đã trở thành truyền thống vẻ vang và niềm tin vững chắc trong quá trình xây dựng, chiến đấu và trưởng thành của bộ đội PK-KQ.
Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không đã chứng minh sức sống của học thuyết Mác-Lênin về chiến tranh cách mạng trong thời đại ngày nay và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh trong cách mạng Việt Nam.
Bài học kinh nghiệm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không
Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không đã để lại cho chúng ta nhiều bài học kinh nghiệm vô cùng quý báu, đó là:
Sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, tài thao lược của Quân ủy Trung ương là nhân tố quyết định, làm nên chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không.
Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không đã góp phần minh chứng đường lối chính trị, học thuyết quân sự đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam, đứng đầu là lãnh tụ Hồ Chí Minh, với tài thao lược của Quân ủy Trung ương - Bộ thống soái tối cao của đất nước, được thể hiện qua năng lực phân tích, đánh giá đúng tình hình địch, tình hình ta, hạ quyết tâm chiến lược chính xác, kịp thời; là quan điểm khoa học, toàn diện và thực tiễn, không chỉ đánh giá lực lượng quân sự mà đánh giá toàn diện trên các mặt quân sự, chính trị, kinh tế, tư tưởng, văn hóa trong nước và thế giới; đánh giá đúng quan hệ giữa thời cơ và điều kiện, giữa thế và lực. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa cách mạng và khoa học, giữa dám đánh và biết đánh, giữa ý chí kiên định, bản lĩnh vững vàng với năng lực chỉ huy, lãnh đạo tài giỏi của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Điều đó khẳng định, sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, tài thao lược của Quân ủy Trung ương là nhân tố quyết định, làm nên chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không.
Phát huy nhân tố chính trị tinh thần, tăng cường sức mạnh, ý chí chiến đấu, tinh thần dám đánh, quyết đánh và quyết thắng của quân và dân ta.
Trước cũng như trong quá trình chiến dịch phòng không 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972, Quân ủy Trung ương đã tập trung chỉ đạo sát sao các hoạt động công tác Đảng, công tác chính trị, nhằm làm cho mọi cán bộ, chiến sĩ trong quân đội cũng như toàn thể nhân dân miền Bắc, nhân dân Thủ đô Hà Nội nhận thức đúng đắn âm mưu, thủ đoạn của địch; tính chất gay go, ác liệt của cuộc đối đầu lịch sử; nêu cao tinh thần yêu nước, khắc sâu lòng căm thù tội ác của đế quốc Mỹ đối với nhân dân ta, từ đó củng cố quyết tâm chiến đấu, khắc phục mọi biểu hiện hữu khuynh, dao động, thiếu niềm tin vào chiến thắng. Bom đạn Mỹ có thể tàn phá trận địa, công trình, cơ sở vật chất, kỹ thuật chứ không thể khuất phục được ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta. Trong điều kiện hạn chế về vũ khí, trang bị kỹ thật, quân dân cả nước, nhất là quân dân Thủ đô Hà Nội đã vượt qua gian khổ, tìm tòi, sáng tạo, vượt qua mọi thử thách quyết liệt, đoàn kết, chi viện lẫn nhau quyết tâm đánh thắng siêu pháo đài bay B.52 của Mỹ... Đó là sức mạnh, ý chí chiến đấu, tinh thần dám đánh, quyết đánh và quyết thắng của quân và dân ta trong chiến dịch phòng không 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972.
Có nhiều yếu tố tạo nên sức mạnh của quân và dân ta trong chiến dịch phòng không 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972. Để chiến thắng cuộc tập kích chiến lược bằng B.52 của đế quốc Mỹ, nhân tố chính trị tinh thần là yếu tố hết sức quan trọng. Để đối phó với âm mưu thâm độc của kẻ thù, dưới sự lãnh đạo của Đảng, quân dân thủ đô Hà Nội đã cùng với quân dân cả nước không chỉ tích cực chuẩn bị về vũ khí, trang bị, vật chất, mà còn mài sắc ý chí chiến đấu về chính trị tinh thần. Trong quá trình xây dựng lực lượng vũ trang vững mạnh, các đơn vị quân đội đã chú trọng công tác xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, trong đó lấy xây dựng về chính trị làm nền tảng; đặc biệt, phát huy cao độ nhân tố con người - Nhân tố cơ bản quyết định thắng lợi của cuộc đọ sức thần kỳ với giặc Mỹ trong 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972.
Nhân tố chính trị tinh thần đó được bắt nguồn từ đường lối đúng đắn của Đảng, từ tính ưu việt của chế độ XHCN, lòng yêu Tổ quốc, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, từ truyền thống của dân tộc và ý chí quyết chiến, quyết thắng của quân và dân ta. Nhân tố đó được thể hiện trong lời dạy của Hồ Chủ tịch ngay từ khi đế quốc Mỹ sử dụng B.52 trên chiến trường Việt Nam: Dù đế quốc Mỹ có lắm súng, nhiều tiền. Dù chúng có B.57, B.52 hay B gì đi chăng nữa ta cũng đánh... Mà đã đánh là nhất định thắng.
Phát huy nhân tố chính trị tinh thần tạo thành sức mạnh chiến đấu là một bài học truyền thống, một yêu cầu cơ bản đối với quá trình xây dựng, chiến đấu là trưởng thành của Quân đội ta, của Bộ đội PK-KQ. Vận dụng sáng tạo những bài học cơ bản đó trong điều kiện, hoàn cảnh mới là một đảm bảo quan trọng để trong bất cứ điều kiện, hoàn cảnh nào, quân đội ta cũng luôn xứng đáng là lực lượng chính trị trung thành, lực lượng chiến đấu tin cậy của Đảng, Nhà nước, nhân dân.
Linh hoạt, sáng tạo trong xây dựng thế trận và sử dụng lực lượng
Một trong những yếu tố các tác động trực tiếp đến thành công của chiến dịch 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972, đó là, quân và dân ta đã xây dựng được một thế trận phòng không hết sức sáng tạo và độc đáo, trở thành yêu tố cấu thành nghệ thuật tác chiến phòng không, góp phần làm nên trường phái của học thuyết quân sự Việt Nam. Đó là thế trận cài xen kẽ trong chiến đấu phòng không, là thế trận hết sức hiểm hóc của nghệ thuật chiến tranh nhân dân Việt Nam. Đó là thế trận phòng không Chân vạc, hình thành ba cụm phòng không chiến dịch: cụm phòng không Hà Nội, cụm phòng không Hải Phòng, cụm phòng không phía Bắc đường 1, Thái Nguyên. Trong quá trình chiến dịch, ta đã chủ động chuyển hóa thế trận, điều chuyển vị trí chiến đấu một số đơn vị tên lửa phòng không, thay đổi sân bay cất cánh cho không quân ta đánh từ xa, đã gây bất ngờ lớn cho địch, tạo nên yếu tố trực tiếp và quyết định thắng lợi của chiến dịch phòng không 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972 của Mỹ.
Chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không cũng chính là chiến thắng của nghệ thuật sử dụng lực lượng, bày binh, bố trận, cơ động tác chiến, theo một ý định cách đánh sáng tạo của quân và dân ta. Phát huy cao độ tiềm năng chiến đấu của lực lượng phòng không ba thứ quân, tạo nên hệ thống hỏa lực phòng không rộng khắp, tạo thành sức mạnh tổng hợp để đánh thắng, vừa tập trung hiệp đồng tiêu diệt lớn, vừa đồng thời đánh liên tục, tại chỗ, rộng khắp trên các địa bàn. Trong toàn chiến dịch, chúng ta đã phát huy tốt sức mạnh Toàn dân tham gia bắn máy bay Mỹ, toàn dân tham gia bắt giặc lái và đã tạo nên một lưới lửa phòng không dày đặc, nhiều tầng, nhiều nấc, hoạt động nhịp nhàng, đánh địch liên tục từ xa đến gần, đánh địch ở mọi tầng cao, đánh địch từ nhiều phía, đánh trực diện, đánh từ sau, từ bên sườn, gây cho địch lúng túng không thể tránh được lưới lửa phòng không của ta, đảm bảo chiến đấu thắng lợi trong suốt toàn bộ chiến dịch 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972.
Phát huy sức mạnh tổng hợp
Trong chiến dịch 12 ngày đêm tháng Chạp năm 1972, chúng ta đã rất thành công trong việc phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn dân, xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân, thế trận phòng không nhân dân, tạo nên hệ thống hỏa lực phòng không rộng khắp, tạo thành sức mạnh tổng hợp để đánh thắng kẻ thù.
Đó là sức mạnh của việc chủ động, tích cực đánh địch, tiêu diệt lực lượng tiến công chiến lược B.52 của bộ đội PK-KQ nhân dân Việt Nam [lực lượng chủ lực của Quân đội nhân dân Việt Nam], Trong thế trận đó, phải kể đến vai trò của: Bộ đội Ra đa; Bộ đội Không quân tiêm kích; Bộ đội Tên lửa PK; Bộ đội Pháo PK. Ta đã tập trung một lực lượng phòng không chủ lực mạnh nhất cho chiến dịch, bao gồm ba sư đoàn phòng không, bốn trung đoàn không quân, cùng với các đơn vị phòng không của các quân khu Việt Bắc, Hữu Ngạn, Tả Ngạn. Ngoài ra còn có hàng trăm đội phòng không của dân quân, tự vệ. Toàn bộ lực lượng này được bố trí thành thế trận chiến dịch phòng không vững chắc, hiểm hóc trên các địa bàn trọng yếu trong lòng thủ đô và các vùng lân cận của TP. Hà Nội, Hải Phòng.
Ngoài lực lượng PK chủ lực của quân đội ra, quân dân Thủ đô Hà Nội luôn là lực lượng sát cánh trong chiến dịch PK 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972. Lực lượng PK Thủ đô là lực lượng tại chỗ, rộng khắp, đánh máy bay địch bay thấp hoạt động tốp nhỏ, chiếc lẻ, trực tiếp bảo vệ các mục tiêu quan trọng của địa phương. Đó là, 92 trận địa pháo phòng không tầm thấp và bốn đại đội cao sạ tầm trung [loại 100mm], nhiều trận địa được bố trí trên các tòa nhà cao tầng, gần các mục tiêu trọng điểm, đón lõng trên các đường bay của địch... Ngoài ra còn có 1.122 tổ đội dân quân, tự vệ phối hợp đánh trả máy bay địch. Mặt khác, quân dân Thủ đô Hà Nội đã tổ chức cho gần 55 vạn nhân nội thành dân sơ tán ra khỏi các trọng điểm đánh phá; chỉ đạo củng cố và xây dựng hàng ngàn hầm hố trú ẩn; tổ chức tốt hệ thống thông tin - thông báo, quan sát báo động; triển khai các phương án khắc phục hậu quả... Do đó, đã hạn chế được thiệt hại về người và của trong suốt chiến dịch.
Sức mạnh tổng hợp của quân và dân ta trong chiến dịch PK 12 ngày đêm cuối tháng 12-1972, còn được tạo bởi sức mạnh của sự kết hợp giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại; là sự giúp đỡ, ủng hộ của chính phủ và nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa anh em; sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ của phong trào giải phóng dân tộc, của các lực lượng cách mạng, dân chủ hòa bình và của nhân dân tiến bộ trên toàn thế giới, trong đó có nhân dân tiến bộ Mỹ. Tất cả các lực lượng đó đã tạo thành sức mạnh tổng hợp để quân và dân ta làm nên chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không.
Kỷ niệm 45 năm chiến thắng Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không chúng ta có dịp ôn lại truyền thống hào hùng của dân tộc Việt Nam, của Quân đội nhân dân Việt Nam, của quân và dân Thủ đô Hà Nội Anh hùng; qua đó, càng tin tưởng, tự hào hơn về dân tộc ta, Đảng ta, Quân đội ta - một dân tộc luôn đoàn kết chống lại một kẻ thù hùng mạnh và đã làm nên những chiến thắng chấn động năm châu, lừng lẫy địa cầu. Một Đảng mác xít kiên cường, luôn trung thành với chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, có đường lối đúng đắn, sáng tạo đã dẫn dắt nhân dân ta đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Một Quân đội anh hùng, quân đội của dân, do dân, vì dân. Chúng ta tự hào về truyền thống bất khuất, kiên cường của dân tộc, lòng yêu nước, ý chí quyết chiến, quyết thắng của toàn Đảng, toàn quân và toàn dân ta trước mọi kẻ thù xâm lược. Đó là cội nguồn sức mạnh, là nội lực của chúng ta trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hôm nay.