Tăng cân là một tác dụng phụ có thể có của gần như tất cả các loại thuốc chống trầm cảm. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải hiểu rằng mọi người phản ứng với thuốc chống trầm cảm khác nhau, có nghĩa là một số người sẽ tăng cân khi dùng một số loại thuốc chống trầm cảm, trong khi những người khác thì không.
Điều đầu tiên cần nhận ra là mối quan hệ giữa thuốc chống trầm cảm và tăng cân thực sự phụ thuộc vào một số yếu tố.
Nếu bạn đang dùng thuốc chống trầm cảm và lo lắng về việc tăng cân, điều quan trọng là bạn không ngừng dùng thuốc. Nói chuyện với bác sĩ của bạn và sau đó họ có thể giúp chuyển bạn sang một phương pháp thay thế ít gây tăng cân hơn.
Tại sao thuốc chống trầm cảm lại khiến bạn tăng cân?
Chán nản và thèm ăn
Trầm cảm có thể có ảnh hưởng lớn đến sự thèm ăn của một người. Trên thực tế, cảm giác thèm ăn là một trong những lĩnh vực quan trọng mà bác sĩ hỏi khi chẩn đoán trầm cảm . Một số người có thể ăn nhiều hơn, nghĩa là họ tăng cân khi bị trầm cảm. Họ cũng có thể ít hoạt động hơn do trầm cảm, dẫn đến tăng cân. Thông thường hơn, mặc dù cảm giác thèm ăn bị giảm đi, vì vậy mọi người thường sẽ giảm cân.
Ở những bệnh nhân này khi họ bắt đầu dùng thuốc chống trầm cảm, tâm trạng của họ được cải thiện qua các tuần và tháng dùng thuốc, do đó tình trạng kém ăn cũng được cải thiện và kết quả là cân nặng của họ tăng lên.
Nó không phải là thuốc chống trầm cảm trực tiếp gây ra tăng cân
Nó không phải là thuốc chống trầm cảm trực tiếp gây ra tăng cân – mà thực tế là nó đang điều trị tâm trạng thấp của một ai đó gây ra cảm giác chán ăn. Theo cách này, bạn có thể lập luận rằng thuốc chống trầm cảm không phải chịu trách nhiệm chính trong việc tăng cân – nó chỉ điều trị nguyên nhân cơ bản của việc giảm cân. Vì vậy, mọi người có xu hướng quay trở lại chế độ ăn uống thông thường và do đó cân nặng bình thường của họ – họ không tăng cân quá mức và không bị béo phì, tuy nhiên, sự tăng cân đã được nhận thấy và do đó, điều này góp phần vào ý tưởng rằng thuốc chống trầm cảm đang gây tăng cân.
Thời gian trôi qua
Cũng có một thực tế là đôi khi mọi người phải dùng thuốc chống trầm cảm trong vài năm và chúng ta biết rằng khi già đi, họ có xu hướng tăng cân. Vì vậy, ở một số người, sự tăng cân nhận thấy sẽ được thực hiện để tăng cân tự nhiên mà lẽ ra đã xảy ra, nhưng vì họ đang dùng thuốc chống trầm cảm, họ cho rằng đây là nguyên nhân sai lầm.
Thuốc chống trầm cảm và tăng cân
Một nghiên cứu năm 2018 cho thấy những người dùng thuốc chống trầm cảm có nguy cơ tăng cân cao hơn 21% so với những người không được kê đơn thuốc chống trầm cảm. Một loại thuốc chống trầm cảm được gọi là mirtazapine có liên quan đến việc tăng cân nhiều nhất. Tuy nhiên, nghiên cứu không chứng minh rằng thuốc chống trầm cảm trực tiếp gây ra tăng cân, vì nó có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác như lối sống hoặc thói quen. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ các đơn thuốc của bác sĩ đa khoa, vì vậy không có cách nào để biết liệu những người đó đã dùng thuốc theo đơn của họ hay chưa.
Những người dùng thuốc chống trầm cảm có nguy cơ tăng cân cao hơn 21%.
Tuy nhiên, chúng ta biết rằng một số loại thuốc chống trầm cảm có thể có tác động trực tiếp đến cân nặng. Cơ chế chính xác mà họ làm điều này vẫn chưa được hiểu rõ. Có thể giải thích rằng thuốc chống trầm cảm can thiệp vào chất dẫn truyền thần kinh serotonin, chất này cũng liên quan đến việc kiểm soát và điều chỉnh cơn đói. Tuy nhiên, mọi người đều khác nhau. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng chỉ có một số ít người tăng cân khi đang dùng thuốc chống trầm cảm và vì vậy điều đó không có nghĩa là không thể tránh khỏi.
Thuốc chống trầm cảm nào gây tăng cân nhiều nhất?
Đúng là một số loại thuốc điều trị tâm thần được kê đơn có tác động lớn đến cân nặng của mọi người. Ví dụ , thuốc chống loạn thần, được sử dụng để điều trị các bệnh rối loạn tâm thần như tâm thần phân liệt , trầm cảm lưỡng cực hoặc rối loạn tâm thần, rất phổ biến làm cho người ta tăng cân. Mọi người thường nhầm lẫn và gộp tất cả các loại thuốc điều trị tâm thần lại với nhau và vì vậy điều này cũng góp phần duy trì ý tưởng rằng thuốc chống trầm cảm sẽ làm tăng cân.
Không phải tất cả các loại thuốc chống trầm cảm đều như nhau và các nghiên cứu đã chỉ ra rằng một số loại có khả năng dẫn đến tăng cân hơn những loại khác. Có nhiều loại thuốc chống trầm cảm khác nhau và trong mỗi nhóm lại có các loại khác nhau:
• Thuốc chống trầm cảm ba vòng là loại cũ hơn và hiện nay ít được kê đơn hơn do tác dụng phụ của chúng. Tuy nhiên, thuộc nhóm này, amitriptyline , imipramine và doxepin có nhiều khả năng gây tăng cân hơn.
• Trong số các chất ức chế monomaimine oxidase [MAOI] – một loại thuốc cũ, một lần nữa, ít được kê đơn hơn và có xu hướng chỉ được sử dụng khi các loại khác không có tác dụng, phenelzine có nhiều khả năng gây tăng cân.
• Trong số các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc [SSIR], loại được kê đơn phổ biến nhất trong tất cả các loại thuốc chống trầm cảm, chỉ có paroxetine được chứng minh là làm tăng cân. Trên mạng có rất nhiều tin đồn về các SSRI khác gây tăng cân, nhưng không có đủ bằng chứng để chứng minh rằng đúng như vậy.
Có một số loại thuốc chống trầm cảm khác không phù hợp với bất kỳ loại nào trong số này] và một trong số chúng, mirtazapine , đã được chứng minh là gây tăng cân liên tục. Do đó, điều này nên được thảo luận trước khi nó được kê đơn.
Tăng cân không phải lúc nào cũng là một điều xấu. Ở những bệnh nhân rất nhẹ cân, chẳng hạn như những bệnh nhân lớn tuổi có thể đã không ăn trong một thời gian, tác dụng phụ này có thể rất hữu ích vì nó làm tăng cảm giác thèm ăn và do đó họ trở nên béo hơn và khỏe hơn. Vì lý do này, các bác sĩ sẽ thường sử dụng mirtazapine ở những người thiếu cân, tâm trạng thấp và cần tăng cân. Một lần điều này không hữu ích là trong tình trạng chán ăn, nơi bệnh nhân sẽ vô cùng đau khổ khi đột ngột tăng cân như thế này, vì vậy vì lý do này, nó hiếm khi được sử dụng trong chứng rối loạn ăn uống.
Nếu vấn đề tăng cân là một vấn đề đáng lo ngại, thì điều quan trọng là phải đề cập đến vấn đề này với bác sĩ khi họ quyết định loại thuốc nào để kê đơn vì điều này sẽ giúp thông báo quyết định của họ và họ có thể tránh xa các loại thuốc như mirtazapine có nhiều khả năng gây ra điều này hơn.
Cuối cùng, điều quan trọng cần nhớ là tăng cân là do sự thèm ăn và lượng calo tăng lên và có thể giảm hoạt động. Điều này có nghĩa là bằng cách theo dõi chặt chẽ những gì một người nào đó đang ăn, đảm bảo rằng họ không ăn quá nhiều và họ đang tập thể dục, ngay cả những bệnh nhân nhận thấy họ dễ bị tăng cân cũng có thể đạt được điều đó.
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này, nếu thấy hay hoặc bổ ích hãy share và bình luận phía dưới nhé! Chúc bạn luôn vui khỏe.
Xem thêm bài viết:
Nguồn: mindbodygreen
Người bị... mập ra do thuốc
Trước khi dùng một loại thuốc nào đó, bạn cần hỏi ý kiến bác sĩ, dược sĩ xem thuốc này có gây tăng cân cho những bệnh nhân trước đó không
-
Sai lầm khiến bạn càng ăn kiêng càng mập
-
Cha mập, con sẽ mập theo
Khi bắt đầu sử dụng những loại dược phẩm để điều trị một loại bệnh nào đó, một số bệnh nhân nhận thấy bỗng nhiên họ tăng cân và dược phẩm thường được cho là chịu trách nhiệm về sự tăng cân này. Nói như vậy có thể đúng mà cũng có thể sai.
Nguyên nhân
Tất cả các loại dược phẩm đều có tác dụng phụ mà giới y học gọi là “tần suất rủi ro” của thuốc. Một số bệnh nhân khi bị tăng cân đã quên rằng họ đang thay đổi lối sống hoặc giảm các hoạt động thể chất. Vì vậy, trước khi “đổ tội” cho thuốc, cần phải xem xét nhiều khía cạnh.
Để đưa sự tăng cân vào danh sách tác dụng phụ của thuốc, các bệnh nhân tham gia thí nghiệm được phân vào cùng một nhóm sử dụng thuốc. Một số nhóm thuốc đã được xác định là có tác dụng phụ gây tăng cân. Nhưng những nhóm thuốc khác, chẳng hạn như một vài loại thuốc trị trầm cảm, có một số kết quả pha trộn.
Những thuốc gây tăng cân cũng có thể làm tăng sự thèm ăn ở bệnh nhân, kích thích bệnh nhân ăn nhiều hơn hoặc làm giảm sự chuyển hóa. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân tăng cân do những thuốc này gây ra, họ có thể giảm cân một cách dễ dàng. Nếu bạn vẫn tập thể dục đều đặn, không ăn nhiều nhưng vẫn tiếp tục tăng cân thì loại thuốc mà bạn đang sử dụng có thể là thủ phạm của sự tăng cân đó.
Tập thể dục có thể tiêu thụ những calorie dư thừa do tác dụng phụ của một số loại thuốcẢnh: Tấn Thạnh
Những loại thuốc gây tăng cân
1. Thuốc kháng trầm cảm: Cách đây không lâu, một nghiên cứu đã chứng minh rằng các thuốc trầm cảm tricylic [Elavil và Toframil] gây giảm thiểu tốc độ chuyển hóa đến 10%. Điều này làm cho cơ thể tăng khoảng 450 g trong vòng 7-10 ngày [nếu vẫn giữ thói quen ăn uống như thường lệ]. Những loại thuốc kháng trầm cảm thế hệ cũ này sẽ tác động các chất dẫn truyền thần kinh, gây ra một loạt tác dụng phụ mà nổi bật nhất là gây tăng cân. Những thuốc kháng trầm cảm mới hơn không có tác dụng phụ đó.
2. Thuốc trị tâm thần và ổn định trạng thái: Những bệnh nhân bị tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực [bipolar disorder], loạn thần kinh [schizophrene] hoặc những rối loạn tâm thần khác có thể được kê Zyprexa [olanzapine] hoặc Risperdal. Cả 2 loại thuốc trên có liên quan đến sự tăng cân nhưng chúng được xem là tốt hơn những loại thuốc cũ như Haldol.
Lithium thì khá “nổi đình nổi đám” trong việc gây tăng cân. Có từ 1/3 đến 2/3 bệnh nhân sử dụng Lithium được báo cáo là có tác dụng tăng cân.
Những bệnh nhân sử dụng Lithium có thể tăng 9-12,5 kg/năm.
3. Thuốc chống động kinh: Một thuốc trị động kinh phổ biến valproate có thể làm cho bệnh nhân tăng hơn 20 kg/năm.
4. Thuốc trị đau nửa đầu: Những loại thuốc này có thể gây tăng cân ngay khi vừa sử dụng.
5. Thuốc kháng dị ứng: Tăng cân chỉ xảy ra một cách hiếm hoi.
6. Thuốc chẹn beta [beta blocker]: Những loại thuốc trị cao huyết áp như Atenolol có thể đôi lúc gây tăng cân.
7. Steroid: Những loại steroid như glucocorticoid và cortisone dùng trong điều trị những căn bệnh về viêm khớp, thấp khớp, viêm mãn tính... Bệnh nhân sử dụng steroid đã báo cáo rằng họ cảm thấy thèm ăn, mau đói...
8. Thuốc tránh thai: Những loại thuốc tránh thai có thể làm tăng cân vì hàm lượng estrogen làm cho cơ thể bị giữ nước.
Ngoài ra, insulin và những loại thuốc trị tiểu đường cũng có thể gây tăng cân.
Cách phòng tránh
Trước khi bạn sử dụng một loại thuốc nào đó, cần phải hỏi ý kiến bác sĩ để biết loại thuốc này có gây tăng cân cho những bệnh nhân trước đó hay không. Thậm chí, nếu tăng cân không được liệt kê trong những tác dụng phụ của thuốc thì nếu bạn tăng cân cũng phải báo cho bác sĩ biết, nhờ đó bác sĩ có thể biết dạng bệnh nhân nào có thể bị tăng cân.
Một điều đáng lưu ý là một số bệnh nhân khi đang dùng thuốc và bị tăng cân, họ lập tức ngưng sử dụng thuốc cho dù chưa được xác định rõ là do thuốc hay do một nguyên nhân khác. Vì thế, nếu bạn nghi ngờ mình đang bị tăng cân thì cũng không nên ngưng sử dụng thuốc.
Trong trường hợp gặp phải một dược phẩm kích thích sự thèm ăn, bạn cần phải tỏ ra là một người ăn uống “sành điệu”, hay nói cách khác, hãy suy nghĩ trước khi ăn. Chú trọng những loại thức ăn có calorie thấp vì chúng giúp bạn cảm thấy no nhưng sẽ không làm bạn béo phì. Nên ăn nhiều rau cải và trái cây thay vì bánh kẹo hoặc snack.
Có thể nhai một mẩu kẹo cao su không đường [sugarless gum] nếu bạn cảm thấy đói cồn cào. Thức uống cũng nên chọn những loại có calorie thấp.
Bên cạnh đó, cũng cần các hoạt động thể chất như đi bộ cầu thang thay vì sử dụng thang máy. Với những điểm đến tương đối gần, nên đi bộ thay vì sử dụng xe gắn máy, điều này giúp giải quyết lượng calorie dư thừa.
Nên tập thể dục đều đặn 3-4 lần trong ngày. Trong khi chưa có cách gì để can thiệp vào những tác dụng phụ gây tăng cân của thuốc, tập thể dục có thể tiêu thụ những calorie dư thừa và tạm thời hỗ trợ cho sự chuyển hóa.