Xung đột nga - ukraine ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế việt nam
|
Miền BắcMiền Nam "Cuộc xung đột Nga - Ukraine tiếp tục leo thang sẽ khiến giá cả hàng hóa, nguyên liệu đầu vào bước vào đợt tăng giá mới. Điều này khiến lạm phát của Việt Nam phải chịu 4 áp lực" - TS. Phan Đức Hiếu nhận định.Nhiều ngành sẽ phải chịu tác động tiêu cực Theo lãnh đạo Vụ Thị trường Âu - Mỹ, Việt Nam là nước có độ mở kinh tế rất cao, hội nhập rất sâu vào kinh tế toàn cầu. Vì vậy, sẽ chịu ảnh hưởng không nhỏ bởi những biến động thị trường; tới tăng trưởng, phát triển kinh tế, hợp tác kinh tế thương mại, cũng như xuất nhập khẩu hàng hóa. Riêng về thị trường Nga và Ukraine, lãnh đạo Vụ Thị trường Châu Âu - Châu Mỹ cho rằng, cả Nga và Ukraine đều là những đối tác thương mại truyền thống và quan trọng của Việt Nam tại khu vực Á - Âu. Xét về kim ngạch thương mại, Nga xếp ở vị trí thứ 1, Ukraine xếp ở vị trí thứ 6. Chính vì vậy, nếu xung đột Nga - Ukraine tiếp tục kéo dài, chắc chắn gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại song phương giữa Việt Nam và hai nước trên. Bởi cuộc xung đột này là nguyên nhân làm tăng giá trên thị trường một số mặt hàng nhiên liệu, nguyên liệu phục vụ sản xuất, tiêu dùng như khí đốt - dầu mỏ, lúa mỳ, nhôm, nickel, ngô… do thị phần sản xuất và xuất khẩu của các nước trên rất lớn.  Theo thống kê, hiện Nga xuất khẩu khoảng 5 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, chiếm khoảng 12% kim ngạch thương mại toàn cầu và khoảng 2,5 triệu thùng/ngày đối với các sản phẩm dầu mỏ, chiếm khoảng 10% kim ngạch thương mại toàn cầu. Nga cũng là nhà sản xuất khí đốt tự nhiên hàng đầu và khách hàng lớn nhất của nước này là Châu Âu; Đối với mặt hàng nhôm và nickel, Nga cũng là nhà cung cấp lớn thứ ba thế giới. Riêng đối với mặt hàng lúa mỳ, Nga và Ukraine chiếm tới 1/4 nguồn cung xuất khẩu lúa mỳ của thế giới). Do đó nếu căng thẳng giữa Nga và Ukraine tiếp tục kéo dài có thể khiến nhiều nước (trong đó có Việt Nam) gặp khó khăn về nguồn cung các nguyên, nhiên liệu trên trong thời gian tới. Về thanh toán các hợp đồng thương mại, đối với Nga, liên tiếp trong thời gian vừa qua, Mỹ và các nước phương Tây đã đưa ra hàng loạt lệnh trừng phạt nhắm vào hệ thống ngân hàng - tài chính của Nga. Những trừng phạt này, trước mắt sẽ ảnh hưởng đến việc thanh toán nhiều hợp đồng sử dụng đồng tiền thanh toán là đôla Mỹ. Ngoài ra, tỷ đồng Rub biến động, mất giá rất mạnh khiến một số nhà nhập khẩu của Nga đề nghị tạm dừng thanh toán trong 2-3 tuần để chờ tình hình ổn định. Về vận chuyển, lưu thông hàng hóa, hiện một số hãng tàu đã từ chối nhận đơn hàng vận chuyển hàng hóa từ Việt Nam đi Nga. Giá cước vận tải sẽ tiếp tục tăng cao cùng với sự chậm trễ trong vận chuyển sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến thương mại hàng hoá. Việc cấm vận hàng không cũng sẽ dẫn đến các hãng hàng không phải chọn đường bay dài hơn, chi phí tăng, áp lực gia tăng lên hệ thống vận chuyển logistics toàn cầu và giá cả hàng hóa. Dư địa thời gian phục hồi kinh tế của Việt Nam không còn nhiều Cho ý kiến về những tác động của cuộc xung đột Nga - Ukraine đối với nền kinh tế Việt Nam, TS. Phan Đức Hiếu, Ủy viên thường trực, Ủy ban Kinh tế của Quốc Hội cho rằng, trong bối cảnh là cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine, nền kinh tế Việt Nam đang rất bất lợi. Theo TS Hiếu, cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine tiếp tục leo thang khiến giá cả hàng hóa, nguyên liệu đầu vào đang bước vào đợt tăng giá mới. Điều này khiến lạm phát của Việt Nam phải chịu 4 áp lực. Thứ nhất, nguồn cung xăng dầu trong nước mới chỉ đáp ứng được khoảng 70-80% nhu cầu. Khi giá xăng dầu thế giới tăng cũng đồng nghĩa giá xăng dầu trong nước tăng. Vì vậy, chi phí sản xuất kinh doanh, hay chi phí sinh hoạt của người dân bị đội lên nhiều. Thứ hai, giá xăng dầu thế giới tăng cũng tác động đến nhiều quốc gia khác, trong đó có các quốc gia là bạn hàng của Việt Nam. Với cách tổ chức nền kinh tế có độ mở lớn, việc bị ảnh hưởng là điều không thể tránh. Thứ ba, Nga còn xuất khẩu rất nhiều các loại hàng hoá khác như niken, titanium, kim loại cơ bản... thậm chí là lúa mì, lương thực và chất dinh dưỡng của phân bón. Chỉ riêng phân bón cũng đã tác động rất lớn đến nền kinh tế Việt Nam. Bởi lẽ, Việt Nam có sản xuất phân bón nhưng cũng nhập phân bón rất nhiều. Giá phân bón tăng không chỉ tác động đến doanh nghiệp, nền nông nghiệp mà tác động đến cả bà con nông dân. Thứ tư, theo thống kê của Liên minh châu Âu (EU), chỉ số giá tiêu dùng tại châu Âu tháng 2/2022 tăng 5,8% so với cùng kỳ năm trước. Điều này khiến nhiều quốc gia buộc phải điều chỉnh chính sách tiền tệ. Và chính những điều chỉnh này sẽ ảnh hưởng tới chính sách tiền tệ tại Việt Nam. "Từ đó chúng ta có thể nhận thấy áp lực lạm phát đang rất nặng. Trong khi đó, Việt Nam đang tiến hành triển khai gói kích thích, phục hồi kinh tế với quy mô lên tới 350.000 tỷ đồng. Tại thời điểm chuẩn bị ban hành gói hỗ trợ, kích thích kinh tế, nhiều chuyên gia đã lo lắng cho mục tiêu lạm phát. Giờ đây, cộng thêm các áp lực mới, rủi ro lạm phát lại càng tăng cao", ông Hiếu nhận định. Vì vậy, ông Hiếu cho rằng, đối với gói phục hồi kinh tế, Việt Nam phải càng quyết liệt hơn nữa. Nếu trước kia, thời gian để thiết kế là quan trọng, thì giờ đây thời gian để hoàn thành là quan trọng nhất. Theo Bộ Công thương, kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) giữa Việt Nam và Nga trong năm 2021 đạt 5,5 tỷ USD tăng 13,8% so với năm 2020. Trong đó, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Nga sang Việt Nam đạt 2,3 tỷ USD; kim ngạch nhập khẩu từ Việt Nam đạt 3,2 tỷ USD. Đối với Ukraine, thương mại hai chiều Việt Nam - Ukraine mới đạt trên 720 triệu USD. Tức cả hai thị trường này chỉ chiếm khoảng trên 1,2% tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam năm 2021. Hà Lan (T/h) Ảnh minh họa Các biện pháp trừng phạt tài chính được áp dụng đối với Nga từ sau ngày 24/2/2022 đang ảnh hưởng đến các thị trường mới nổi, và những hậu quả của nó sẽ lớn hơn nhiều so với thiệt hại của Liên minh châu Âu (EU) do từ chối mua năng lượng của Nga . Tác động đầu tiên chính là chi phí vay vốn đã tăng trong tháng 3/2022 đối với cả trái phiếu chính phủ lẫn trái phiếu doanh nghiệp. Tại một số thị trường mới nổi lớn nhất, như Thổ Nhĩ Kỳ và Ấn Độ, lợi suất trung bình năm của trái phiếu chính phủ kỳ hạn 10 năm đang ở mức cao nhất. Lợi tức trái phiếu doanh nghiệp của các nền kinh tế mới nổi trong tháng 3/2022 đã đạt mức cao nhất trong 6 năm trở lại đây , còn đối với một số quốc gia chỉ số này đã chạm ngưỡng khi đại dịch bùng phát - mức cao kỷ lục kể từ tháng 11/2011 (xem các biểu đồ bên dưới). Mức độ bất định cao trên thế giới trong bối cảnh cuộc xung đột Nga-Ukraine khiến các nhà đầu tư đánh giá quá mức những rủi ro của các công cụ mang lại lợi suất cao và chuyển hướng đầu tư sang những nơi an toàn hơn, khi tuân theo cái gọi là chiến lược “flight to safety”. Chừng nào các nhà đầu tư còn nhận thấy sự bất định trong các tài sản như vậy (đặc biệt là trái phiếu chính phủ của các nước phát triển, trước tiên là Mỹ, và vàng ), chi phí vay vốn cho những thị trường mới nổi, mà không đảm bảo được sự bảo vệ cần thiết cho các nhà đầu tư trong thời kỳ khủng hoảng , sẽ tăng đối với cả chính phủ lẫn khu vực doanh nghiệp. Cả những yếu tố khác cũng tác động đến lợi suất ở các nước đang phát triển: Lạm phát tăng trên quy mô toàn cầu và các nước phát triển áp dụng những biện pháp thắt chặt chính sách tiền tệ.
Thực ra, tác động từ sự bất định do cuộc xung đột Nga-Ukraine đối với việc lãi suất tăng ở các nước đang phát triển không đồng nhất. Việc loại bỏ những chênh lệch lợi tức đối với trái phiếu chính phủ bằng USD ra khỏi các đợt tăng lãi suất trên thế giới do lạm phát toàn cầu và thắt chặt chính sách tiền tệ là nhờ sự chênh lệch lợi suất giữa trái phiếu chính phủ của các nền kinh tế mới nổi và trái phiếu chính phủ Mỹ (Treasuries). Hình 3 cho thấy rằng đến đầu tháng 4/2022, chênh lệch lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ ở nhiều khu vực đang trở lại mức “yên bình”. Ngoại trừ khu vực Đông Âu bởi những lý do rõ ràng, tuy nhiên ngay cả ở đó lợi suất, có vẻ như, cũng đã qua ngưỡng đỉnh.
Nguyễn Quang Huy, Phó Vụ trưởng Vụ Kinh tế tổng hợp Nguồn tham khảo: https://econs.online/ |
