Dưới đây là những chia sẻ của ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phòng Phân tích, Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam về cách chọn cổ phiếu cho nhà đầu tư mới - F0.
Để hình thành phương pháp đầu tư cho những người mới tham gia thị trường chứng khoán là việc rất quan trọng. Điều này giống như khi vào rừng phải mang theo la bàn hoặc bản đồ, nếu thiếu sẽ khó xác định phương hướng để đến mục tiêu. Trong chứng khoán, mục tiêu đó chính là lợi nhuận.
Mỗi người có phong cách và mức độ chấp nhận rủi ro khác nhau nên phương pháp đầu tư cũng sẽ khác nhau, miễn sao chúng đều giải quyết được bài toàn tối đa hoá lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro.
Trước 2010, phân tích cơ bản là phương pháp thông dụng nhất trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Phương pháp này giúp nhà đầu tư chọn được cổ phiếu tốt thông qua định giá phù hợp, đồng thời đánh giá tiềm năng tăng trưởng của cổ phiếu trong tương lai.
Phân tích cơ bản được thực hiện dựa vào số liệu từ báo cáo tài chính, tin tức của doanh nghiệp, các thống kê hoặc dự đoán triển vọng ngành. Nhà đầu tư căn cứ những thông tin này để gia nhập thị trường [tức mua vào] khi tài sản của doanh nghiệp dưới giá trị thật.
Phân tích cơ bản phù hợp để nhà đầu tư thiết lập danh mục dài hạn. Vì thế, nhược điểm lớn nhất của nó là không thể giúp nhà đầu tư kiểm soát rủi ro ngắn hạn và chỉ ra chiến lược hành động cụ thể.
Nhà đầu tư theo dõi bảng giá tại Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam. Ảnh: Quỳnh Trần.
Từ sau 2010, phân tích kỹ thuật lại trở nên thịnh hành hơn. Đây là phương pháp được các quỹ đầu tư áp dụng phổ biến để vạch ra chiến lược ngắn và trung hạn, phù hợp với diễn biến thị trường và kiểm soát rủi ro cho danh mục.
Phân tích kỹ thuật là phương pháp dựa trên đồ thị diễn biến giá và thanh khoản để phân tích biến động cung cầu, từ đó xác định thời điểm mua bán hoặc nắm giữ cổ phiếu. Các thuật ngữ thường được dùng khi thực hiện phương pháp này là xu hướng, ngưỡng hỗ trợ, ngưỡng kháng cự và mô hình giá.
Phân tích kỹ thuật bù đắp nhược điểm của phân tích cơ bản vì nhà đầu tư có thể dễ dàng đưa ra chiến lược giao dịch và kiểm soát rủi ro từ biến động giá. Bù lại, nhược điểm là không nhận diện được cổ phiếu tốt hay cổ phiếu tăng trưởng. Do đó, phân tích kỹ thuật thích hợp hơn với những ai có khẩu vị rủi ro cao và ưa thích giao dịch hàng ngày thay vì nắm giữ lâu dài.
Ngày nay, nhà đầu tư thường ứng dụng phương pháp định lượng nhằm bù đắp khiếm khuyết của phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật. Quyết định đầu tư thường dựa trên phân tích cơ bản nhưng việc xác định điểm vào và ra thị trường lại đi theo phân tích kỹ thuật.
Ưu điểm của phương pháp định lượng là đưa ra tín hiệu tương đối khách quan, dựa vào các mô hình toán với giả định mối liên hệ giữa các yếu tố được hình thành trong quá khứ sẽ lặp lại trong tương lai. Tín hiệu mua bán đưa ra dựa trên những phân tích này nên giảm thiểu sai sót do yếu tố con người.
Vì dữ liệu của thị trường chứng khoán Việt Nam chưa nhiều, đặc biệt thanh khoản mới cải thiện từ 2012 nên phương pháp định lượng đang hiệu quả hơn so với ứng dụng trí tuệ nhân tạo để xử lý dữ liệu lớn [BigData]. Tuy nhiên, phương pháp định lượng cũng cần thường xuyên kiểm định và tối ưu hoá các thông số.
Để hình thành rõ ràng phương pháp đầu tư phù hợp với bản thân, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức cơ bản và kinh nghiệm tích luỹ dần theo thời gian. Nếu muốn tận dụng ngay các đợt sóng của thị trường, nhất là trong chu kỳ thu hút dòng vốn FDI 2020-2025 thì nhà đầu tư mới có thể tham khảo các công cụ tư vấn đầu tư được cung cấp tại công ty chứng khoán hoặc nhà cung cấp dữ liệu tài chính.
Nguyễn Thế Minh
Không phải cổ phiếu của một doanh nghiệp tốt lúc nào cũng đem lại gia tăng về giá trị. Sự thay đổi của cổ phiếu có tính chu kỳ theo diễn biến kinh tế, ngành nghề. Các yếu tố như chính sách của cơ quan quản lý Nhà nước, tình hình chính trị, lạm phát ảnh hưởng lớn tới thị trường, tác động đến cung cầu trên thị trường chứng khoán.
Ưu tiên hàng đầu trong thời điểm mua cổ phiếu khi nền kinh tế hoạt động ổn định, cung tiền ở mức cao. Khi đó, thanh khoản trên thị trường được cải thiện và làm tăng kỳ vọng của nhà đầu tư, giá trị cổ phiếu sẽ có xu hướng tích cực.
Cách tiếp cận khác vào thời điểm thị trường biến động mạnh, nền kinh tế có nhiều bất ổn đó là chọn lọc các cổ phiếu của doanh nghiệp có nền tảng hoạt động vững mạnh, duy trì tăng trưởng lợi nhuận trong thời kỳ khó khăn. Thời điểm này, nhà đầu tư có thể tìm được những cổ phiếu đang nằm dưới giá trị thực và có tiềm năng tăng trở lại trong tương lai.
Chọn lựa chiến lược đầu tư cổ phiếu hiệu quả
Nhà đầu tư sẽ có các phương án mua bán cổ phiếu trong ngắn hạn [lướt sóng], trung hạn và dài hạn tùy theo khẩu vị chấp nhận rủi ro của từng người. Trong đó, lướt sóng cổ phiếu được phần đông nhà đầu tư lựa chọn nhờ tính linh hoạt. Cách chọn lựa này đòi hỏi nhà đầu tư cần có sự nhạy bén với thị trường, việc mua vào hay bán ra phải bám chặt vào xu hướng cổ phiếu và các tin tức của doanh nghiệp như giao dịch cổ đông lớn, mua bán cổ phiếu quỹ, thay đổi bộ máy lãnh đạo.
Với cách tiếp cận trung và dài hạn, nhà đầu tư cần tập trung vào các yếu tố cơ bản của doanh nghiệp, theo dõi diễn biến hoạt động kinh doanh trong quá khứ để đưa ra nhận định trong tương lai.
Các doanh nghiệp có mức tăng trưởng lợi nhuận, kế hoạch kinh doanh bền vững sẽ là lựa chọn ưu tiên. Dù vậy, nhà đầu tư nên quan sát xu hướng cổ phiếu trên thị trường để có quyết định mua vào chính xác, tránh tình trạng mua cổ phiếu ở vùng đỉnh khi các kỳ vọng đã phản ánh vào giá.
Đầu tư vào cổ phiếu được xem là hình thức khá phổ biến hiện nay. Tuy nhiên, trên thị trường có quá nhiều mã khác nhau. Vì vậy, buộc các nhà đầu tư phải đưa ra những chiến lược lựa chọn hợp lý nhất để gia tăng cơ hội sinh lời.
Chọn cổ phiếu thế nào cho đúng là một câu hỏi rộng lớn. Và có nhiều đáp án cho câu hỏi này. Tuy nhiên, cần lưu ý một điều rằng:
“Bất kể phương pháp bạn sử dụng để chọn cổ phiếu là gì, vẫn có rủi ro cố hữu khi đầu tư vào thị trường. Bởi các khoản đầu tư của bạn có thể tăng giá trị nhưng chúng cũng có thể giảm đáng kể. Hãy cẩn thận khi bắt đầu cuộc chơi."
1. Quyết định chọn một cổ phiếu hoặc nhiều cổ phiếu
Điều đầu tiên bạn cần quyết định chính xác cổ phiếu hoặc những cổ phiếu bạn định mua. Bạn muốn mua cổ phiếu đơn lẻ? Hay bạn hy vọng đầu tư rộng rãi hơn vào thị trường chứng khoán bằng cách chọn cả một rổ cổ phiếu cho một mức giá?
Lịch sử đã chứng minh, việc chọn các cổ phiếu riêng lẻ giống như chơi xổ số với số tiền tiết kiệm cả đời. Tại sao lại như vậy?
Hãy nghĩ về quy trình mua bán cổ phiếu. Khi bạn mua một cổ phiếu, điều đó có nghĩa bạn đang mua nó từ một người đang bán khác. Người bán đã quyết định bán nó ở mức 10 USD.
Bởi họ chắc chắn rằng nó chắc chắn sẽ đi xuống, còn bạn chắc chắn rằng nó chắc chắn sẽ tăng lên. Ai đúng? Điều gì khiến bạn chắc chắn rằng mình thông minh hơn người bán đó?
Thực tế cho thấy, thị trường chứng khoán tổng thể sẽ được hỗ trợ bởi số ít các cổ phiếu vốn hóa lớn và tăng đều đặn theo thời gian.
Vào những năm 1880, chỉ số trung bình công nghiệp Dow Jones đứng ở mức 62,76. Bất chấp các sự kiện kinh tế lớn như Đại suy thoái và Khủng hoảng tài chính toàn cầu gần đây, nó hiện vẫn ở mức hơn 20.000.
Điều này cho thấy, khi thị trường đầu tư đa dạng, dòng tiền sẽ tăng lên nhanh chóng bởi sự bù đắp giữa các ngành nghề lĩnh vực, ngay cả khi nền kinh tế lên xuống thất thường.
Tuy nhiên, theo lẽ tự nhiên, sẽ luôn có những người bị kích thích bởi tâm lý "được ăn cả, ngã về không". Do vậy, quy tắc 5% đã được nhiều chuyên gia tư vấn.
Theo đó, một danh mục đầu tư đa dạng phù hợp sẽ không chứa nhiều hơn 5%/ một cổ phiếu hoặc lĩnh vực. Khi đó, nhà đầu tư vừa có thể đa dạng hóa, vừa có thể đánh cược vào 1 cổ phiếu với giá trị vốn nhỏ.
Lộ trình khi đầu tư nhiều cổ phiếu
Nếu bạn chọn mua nhiều cổ phiếu cùng một lúc, bạn có thể chọn theo chiến lược đầu tư thụ động hoặc chủ động. Thụ động có nghĩa là không có con người tham gia vào việc quản lý khoản đầu tư của bạn. Cách phổ biến nhất để thực hiện theo chiến lược này là mua các quỹ ETF.
ETF sẽ bao gồm các cổ phiếu khác nhau, được giao dịch trên các sàn giống như cổ phiếu và thường phản ánh các chỉ số chứng khoán như S&P 500. Ưu điểm chính của ETF là chi phí thấp.
Tỷ lệ chi phí quản lý MER – tỷ lệ phần trăm quỹ cắt ra hàng năm để trang trải chi phí của ETFs nói chung sẽ chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ và điều này giúp tiết kiệm cho các nhà đầu tư.
ETF cung cấp một phương pháp đặc biệt tốt để tạo danh mục đầu tư đa dạng. Harry Markowitz, nhà kinh tế học đoạt giải Nobel, đã cho rằng chìa khóa để đầu tư hiệu quả là đa dạng hóa. Bằng cách đầu tư rộng rãi, theo lý thuyết, bạn sẽ tận hưởng kết quả thị trường chứng khoán trong khi bảo vệ bản thân khỏi mất mát khi một cổ phiếu hoặc lĩnh vực cụ thể giảm mạnh.
Danh mục của một nhà đầu tư thực sự đa dạng sẽ bao gồm sự kết hợp của cổ phiếu và trái phiếu, cả trong nước và nước ngoài, cũng như các khoản đầu tư vào các công ty thuộc mọi quy mô trong các lĩnh vực khác nhau.
Nếu ý tưởng tạo danh mục đầu tư thụ động đa dạng khiến bạn cảm thấy khó khăn, hãy xem xét sử dụng dịch vụ đầu tư tự động dựa trên mục tiêu của chính mình.
Về chiến lược đầu tư chủ động, hầu hết các quỹ tương hỗ được quản lý tích cực, có nghĩa là có những người quản lý, liên tục đưa ra quyết định về việc mua và bán lượng cổ phần nắm giữ của quỹ.
Các quỹ tương hỗ có MERs cao hơn. Các nhà quản lý quỹ cần được trả tiền. Chủ quỹ tương hỗ phải trang trải tiền lương cho nhân viên cũng như các chi phí hoạt động. MER trung bình trên các quỹ tương hỗ của Mỹ là khoảng 1%, ở Canada là gần 2% và Vương quốc Anh khoảng 1.5%.
Cả quỹ tương hỗ và ETF đều có thể được mua theo nhiều cách khác nhau, nhưng cách rẻ nhất, dễ dàng nhất là thông qua ETF hoặc chính tổ chức phát hành quỹ hoặc một trong những nền tảng giao dịch trực tuyến chiết khấu có tên tuổi.
Lộ trình khi đầu tư cổ phiếu riêng lẻ
Nếu bạn quyết định rằng bạn muốn tự mình chủ động quyết định các khoản đầu tư vào thị trường chứng khoán. Hãy chuẩn bị tinh thần, bởi việc chọn lựa cổ phiếu vô cùng phức tạp với nhiều thuật ngữ chuyên ngành.
“Định giá” là thuật ngữ được sử dụng để mô tả giá trị của cổ phiếu [một con số có thể sẽ khác với giá mà cổ phiếu đang giao dịch.]
Có thể hiểu rằng có hai cách cơ bản để xác định giá trị cổ phiếu:
- Phương pháp dựa trên tỷ lệ
- Phương pháp tiếp cận giá trị nội tại.
Phương pháp dựa trên tỷ lệ liên quan đến việc định giá một công ty bằng cách đo lường giá cổ phiếu hiện tại của nó so với thu nhập trên mỗi cổ phiếu. Điều này có thể đạt được thông qua việc chia giá trị thị trường trên mỗi cổ phiếu cho thu nhập trên mỗi cổ phiếu của một công ty.
Giá trị nội tại phức tạp hơn rất nhiều và liên quan đến việc dự đoán dòng tiền trong tương lai cũng như các yếu tố khác.
2. Sử dụng một chiến lược để chọn cổ phiếu
Có nhiều nhiều chiến lược khác nhau để chọn cổ phiếu. Có thể bạn yêu thích một sản phẩm như Nike hoặc Netflix hoặc Amazon và bạn chọn mua chúng. Chiến lược mua một cổ phiếu thương hiệu theo cách này có lẽ không phải là một chiến lược tồi tệ so với việc mua cổ phiếu của một công ty mà bạn chưa bao giờ nghe đến.
Bạn có thể quyết định đầu tư theo giá trị của mình và chỉ chọn những cổ phiếu tốt cho môi trường. Hoặc đầu tư vào danh mục cổ phiếu tuân thủ theo nguyên tắc nào đó.
Bạn cũng có thể đi theo con đường đầu tư giá trị và hướng tới việc tìm kiếm các khoản đầu tư có thể bị định giá thấp hơn ở thời điểm hiện tại với hy vọng đến một lúc nào đó, thị trường sẽ thấy giá trị của chúng cao hơn.
Không có cách nào chắc chắn để nhà đầu tư có thể kiếm tiền từ chứng khoán. Tuy nhiên, thực tế đã chỉ ra rằng, đầu tư dài hạn [khoảng trên 10 năm] sẽ đem đến lợi nhuận cao hơn.
Các nhà đầu tư có thời hạn đầu tư ngắn hạn, như 5 năm trở xuống nên cực kỳ thận trọng với cổ phiếu nếu bạn cần tiền trong thời gian ngắn. Tốt nhất bạn nên giữ nó trong các tài khoản tiết kiệm hoặc lựa chọn phương thức đầu tư an toàn hơn.
3. Tìm kiếm giá trị
Dĩ nhiên rằng, nếu bạn đang chọn một cổ phiếu, bạn sẽ muốn tìm một mã sẽ bán được nhiều hơn trong tương lai hơn là bán ở hiện tại. Các báo cáo thu nhập và tình trạng nợ nần của đơn vị sẽ giúp bạn tìm ra câu trả lời để chọn ra được những loại cổ phiếu đó.
Tuy nhiên, thật không may khi rất khó để tìm thấy các cổ phiếu được định giá thấp. Giống như cách bạn có thể đi dạo vào một cửa hàng bách hóa và tìm thấy một bộ đồ có giá thấp hơn giá trị của nó.
Vào thời điểm bạn quyết định mua bất kỳ cổ phiếu nào, quy luật cung và cầu sẽ áp dụng khá kỹ lưỡng và việc định giá cổ phiếu sẽ dựa trên tất cả các thông tin có sẵn, như tăng trưởng doanh thu, thu nhập trên mỗi cổ phiếu, lịch sử giá, v.v.
4. Lắng nghe dự đoán của các nhà phân tích
Để chọn một cổ phiếu tốt, bạn có thể lắng nghe những bình luận của các chuyên gia về thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, nên nhớ rằng, họ có thể đúng hoặc sai, do đó những ý kiến trên chỉ nên được xem là một trong những căn cứ để đưa ra lựa chọn.
5. Quyết định bạn muốn giữ cổ phiếu trong bao lâu
Với cổ phiếu, có rất nhiều điều để nói về việc nắm giữ chúng trong thời gian dài. Nhiều nghiên cứu khác nhau đã chỉ ra rằng: “Những người có đủ kiên nhẫn để giữ cổ phiếu trong 10 năm trở lên được hưởng lợi nhuận tốt hơn để bù đắp rủi ro trong ngắn hạn”.
Đó là một bài học khá đơn giản về cách giá trị trung bình cuối cùng sẽ loại bỏ các ngoại lệ về giá cổ phiếu [có thể tốt hoặc xấu]. Nói cách khác, bạn nắm giữ một cổ phiếu càng nhiều thời gian, thì giá trung bình của nó càng ít thay đổi. Cổ phiếu không bao giờ là “an toàn” và bất kỳ khoản đầu tư nào vào cổ phiếu đều đi kèm với rủi ro.
Nếu bạn không tham gia dài hạn, bạn có thể giữ cổ phiếu cho giao dịch ngắn hạn hoặc thậm chí trong ngày. Tuy nhiên, giao dịch trong ngày là một trong những chiến lược đầu tư rủi ro nhất từ trước đến nay.
6. Chọn một nhà môi giới và thực hiện giao dịch
Nếu bạn mua một cổ phiếu riêng lẻ, trong hầu hết các trường hợp, bạn sẽ không mua cổ phiếu từ chính công ty, mà thay vào đó từ một người trung gian được cấp phép. Lý do là bởi những người bình thường không thể xuất hiện tại trên sàn chứng khoán để mua một hoặc hai cổ phiếu.
Họ phải sử dụng các dịch vụ của một nền tảng đầu tư. Bạn sẽ tìm thấy các nền tảng giao dịch với giá rẻ, hoặc thậm chí, hoàn toàn miễn phí. Ngoài ra, còn có các đơn vị cung cấp dịch vụ trực tuyến, tuy nhiên, mức phí phải trả có thể sẽ khá cao.
7. Xác định loại giao dịch bạn định thực hiện
Khi bạn tự mình giao dịch, bạn sẽ lựa chọn của một số loại giao dịch khác nhau. Hai vấn đề quan trọng là lệnh thị trường và lệnh giới hạn.
Lệnh thị trường là lệnh phổ biến nhất. Được hiểu đơn giản là bạn đang mua một cổ phiếu với giá giao dịch hiện tại nếu thị trường mở cửa hoặc ở bất kỳ mức giá nào trong thời điểm đầu tiên của phiên giao dịch tiếp theo.
Nếu số lượng cổ phiếu giao dịch lớn thì có khả năng cao là vào thời điểm lệnh của bạn được chuyển giao, giá cổ phiếu có thể đã chênh lệch so với trước đó.
Nếu vấn đề này ảnh hưởng đến bạn, có thể xem xét lệnh giới hạn, nghĩa là bạn sẽ đồng ý mua một cổ phiếu, nhưng chỉ khi nó giảm bằng hoặc thấp hơn một ngưỡng giá nhất định mà bạn đã đặt ra.
8. Thực hiện giao dịch
Thực hiện một giao dịch khá giống với trải nghiệm mà bạn chắc chắn đã có khi mua một một món đó trên các website trực tuyến. Bạn sẽ nhấn nút và trong một khoảng thời gian ngắn, công ty môi giới trực tuyến sẽ gửi email xác nhận cho bạn.
Tuy nhiên, cần kiểm tra kỹ lưỡng mọi thông tin trước khi hành động để đảm bảo quá trình đầu tư của bạn diễn ra suôn sẻ, thành công.
Đâu là giải pháp an toàn cho các nhà đầu tư mới
Trong trường hợp thiếu kinh nghiệm và kiến thức nền tảng, các nhà đầu tư F0 có thể cải thiện kỹ năng thông qua việc tự học. Tuy nhiên, cách hiệu quả nhất là kết nối với một cố vấn tài chính chuyên nghiệp để hỗ trợ đường dài.
Cố vấn đầu tư là những người có kinh nghiệm, thành công và đã được chứng minh về năng lực. Người này sẽ giúp khách hàng lập kế hoạch đầu tư tổng thể, thiết kế danh mục, tư vấn và quản lý rủi ro. Cùng với đó là tư vấn chi tiết từng loại hình đầu tư hợp pháp trên thị trường.
Các nhà đầu tư mới có thể tìm kiếm các chuyên gia phù hợp thông qua ứng dụng ProNexus - nền tảng cho phép kết nối trực tiếp cố vấn tài chính với người dùng có nhu cầu. Mọi cố vấn trên ứng dụng đều được kiểm duyệt hồ sơ chất lượng chuyên môn, và bị ràng buộc bởi các tiêu chuẩn nghiêm ngặt bởi ProNexus.
ProNexus giúp bạn lập kế hoạch cụ thể, đầu tư hiệu quả, vun đắp tài sản, và đạt được mục tiêu của mình. Ứng dụng phát hành miễn phí trên nền tảng iOS và Android.