Đến hết năm 2022, cả nước đã có 18 tỉnh có 100% số xã đạt chuẩn NTM, trong đó có 5 tỉnh là Đồng Nai, Nam Định, Hà Nam, Hưng Yên và Hải Dương đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Cả nước có 255 đơn vị cấp huyện thuộc 58 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn hoặc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM và đã có 73,08% số xã đạt chuẩn NTM.
Bên cạnh đó, Chương trình Mỗi xã một sản phẩm [OCOP] đã đạt được kết quả nổi bật với 8.867 sản phẩm OCOP, của hơn 4.586 chủ thể. Đặc biệt, sản phẩm OCOP đang từng bước khơi dậy tiềm năng đất đai, sản vật, lợi thế; các giá trị văn hóa vùng miền để hình thành các sản phẩm OCOP tích hợp "đa giá trị" góp phần chuyển dịch từ phát triển sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp.
Toàn bộ 63 tỉnh, thành phố tổ chức đánh giá, phân hạng, công nhận 8.867 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên của hơn 4.586 chủ thể tham gia. Thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn năm 2020 đạt 41,7 triệu đồng/người/năm, gấp 1,7 lần so với năm 2015 và gấp 3,2 lần so với năm 2010. Tỉ lệ hộ nghèo đa chiều khu vực nông thôn giảm còn khoảng 7,1%, giảm 4,7% so với năm 2016.
Tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Trần Thanh Nam cho biết, hơn 12 năm qua, Chương trình MTQG xây dựng NTM đã được tổng kết đánh giá có kết quả rõ rệt. Đặc biệt là diện mạo nông thôn đã có sự thay đổi rất lớn, nhất là hạ tầng, kinh tế, đời sống và thu nhập của người dân.
Chương trình xây dựng NTM đã gắn đã gắn vào được người dân, huy động sức dân tham gia. Từ 2021-2022 chương trình đã huy động nguồn lực xã hội trên 2.000 tỷ đồng. Đây là nguồn lực lớn để đầu tư hạ tầng, phát triển kinh tế xã hội, và cũng là thành quả rất lớn của Chương trình MTQG xây dựng NTM giai đoạn 2010 -2020.
Từ kết quả đã đạt được, Chương trình MTQG xây dựng NTM đã đặt ra mục tiêu phấn đấu năm 2023 cả nước có khoảng 78% xã đạt chuẩn NTM, trong đó, có khoảng 25% số xã đạt chuẩn nâng cao và kiểu mẫu. Có ít nhất 270 đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn NTM,. Có 7-8 tỉnh, thành phố được công nhận hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM. Khoảng 9.500 sản phẩm được chuẩn hóa theo bộ tiêu chí sản phẩm OCOP.
Việc xây dựng NTM giai đoạn 2021-2025, bên cạnh những thuận lợi vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức cần được trao đổi, tháo gỡ. Trong đó tập trung vào một số giải pháp là: Tập trung hoàn thành nhiệm vụ tham mưu, giúp ban chỉ đạo các cấp từ Trung ương tới địa phương; đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, thống nhất nhận thức, thay đổi tư duy cho cán bộ và người dân về thực hiện xây dựng NTM gắn với xây dựng "nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh", đặc biệt là phát triển kinh tế nông thôn theo hướng chuyển từ đơn giá trị sang đa giá trị …
Ông Ngô Trường Sơn, Chánh Văn phòng Văn phòng Điều phối NTM Trung ương chỉ ra thực tế: Một số địa phương chưa chủ động thực hiện công tác rà soát, xây dựng nhu cầu vốn đầu tư và chuẩn bị các thủ tục chuẩn bị đầu tư ngay từ đầu năm, nên mất nhiều thời gian hoàn thiện thủ tục phê duyệt dự án đầu tư theo quy định. Do vậy, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân kế hoạch vốn ngân sách Trung ương được giao năm 2022. Số liệu của Bộ Tài chính cho biết, tỉ lệ giải ngân kế hoạch vốn đầu tư của chương trình đến hết tháng 12/2022 mới đạt 47,3%
Để đạt được mục tiêu đã đề ra, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan cho rằng, cần nhìn lại cách tiếp cận nông thôn mới. Xây dựng NTM không chỉ thay đổi diện mạo nông thôn, mà phải đi vào chiều sâu, gắn với bản sắc, giá trị nông thôn.
Bộ trưởng cũng chỉ ra một số nội dung mà văn phòng điều phối NTM các cấp cần triển khai trong thời gian tới. Đầu tiên là triển khai từ sự năng động của các địa phương. Lấy sự năng động đổi mới sáng tạo ở cơ sở để làm động lực phát triển, khắc phục sự "đồng phục hóa" trên khắp 63 tỉnh, thành phố. Trong thời gian tới, Bộ trưởng bày tỏ mong muốn có những cách thức tiếp cận mới hơn, bởi dư địa, tiềm năng trong phát triển NTM sẽ là rất lớn.
Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh: NTM chính là sức sống mới, mà sức sống mới ở đây là sức sống của cộng đồng. Nhiệm vụ của chúng ta trong thời gian tới chính là phải hồi sinh sức sống của cộng đồng. Vừa qua những mô hình như làng hạnh phúc, làng thông minh cũng là một gợi ý rất hay. Xây dựng NTM là cho chính mình và cho thế hệ mai sau.
Theo đó, năm 2020 là năm then chốt thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, để hoàn thành các mục tiêu cao hơn về xây dựng nông thôn mới theo hướng nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu và bền vững, nhất là sau ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19; chuẩn bị các điều kiện cần thiết để trình cấp có thẩm quyền thông qua và tổ chức thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025. Các cấp, các ngành cần tập trung thực hiện quyết liệt, đồng bộ và hiệu quả các mục tiêu; tiếp tục đẩy mạnh triển khai một cách thiết thực, sâu rộng Phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” và Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.
Tiếp tục phát huy tốt vai trò của Ban Chỉ đạo các cấp từ Trung ương đến địa phương [tỉnh, huyện, xã] trong chỉ đạo tổ chức thực hiện Chương trình; đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả và kịp thời giữa các Bộ, cơ quan Trung ương, địa phương và các cơ quan, tổ chức có liên quan trong công tác tham mưu, đề xuất các giải pháp tổ chức quản lý, điều hành Chương trình.
Đồng thời, phân công rõ trách nhiệm của từng thành viên Ban Chỉ đạo Trung ương trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Ban Chỉ đạo Trung ương đối với công tác tham mưu, đề xuất về quản lý, điều hành thực hiện Chương trình trong năm 2020 theo quy định.
Ngoài ra, tập trung huy động tối đa nguồn lực và dồn sức cho việc thực hiện Chương trình đạt kết quả cao nhất, góp phần phấn đấu hoàn thành vượt mục tiêu năm 2020 và các mục tiêu còn lại giai đoạn 2016 - 2020 của Chương trình. Đồng thời, tiếp tục ưu tiên, tập trung đầu tư cho các địa phương thuộc vùng đặc biệt khó khăn khu vực biên giới, vùng núi, vùng bãi ngang ven biển và hải đảo xây dựng nông thôn mới.
Năm 2020, phấn đấu 100% các huyện của cả nước có xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới
Về mục tiêu, phấn đấu cả nước có ít nhất 60% số xã đạt chuẩn nông thôn mới và còn dưới 600 xã đạt dưới 10 tiêu chí. Phấn đấu có thêm ít nhất 15 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới so với năm 2019. Nâng cao hiệu quả triển khai Chương trình Mỗi xã một sản phẩm [Chương trình OCOP] và phấn đấu có 2.400 sản phẩm được chuẩn hóa theo Chương trình OCOP.
Tiếp tục triển khai Kết luận số 54-KL/TW ngày 07/8/2019 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; Nghị quyết số 100/2019/QH14 ngày 27/11/2019 về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIV; Quyết định số 357/QĐ-TTg ngày 10/3/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai Kết luận số 54-KL/TW; Thông báo số 449/TB-VPCP ngày 30/12/2019 của Văn phòng Chính phủ thông báo ý kiến kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị toàn quốc tổng kết 10 năm Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020.
Đồng thời, tập trung chỉ đạo rà soát các mục tiêu, chỉ tiêu còn lại của Chương trình giai đoạn 2016 - 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và có kế hoạch, lộ trình và giải pháp cụ thể để thực hiện, trong đó, tập trung vào một số chỉ tiêu sau: phấn đấu hoàn thành mục tiêu các tỉnh phải có ít nhất 01 đơn vị cấp huyện được Thủ tướng Chính phủ công nhận hoàn thành nhiệm vụ/công nhận đạt chuẩn nông thôn mới; phấn đấu 100% các huyện của cả nước có xã được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới năm 2020; tập trung chỉ đạo phấn đấu hoàn thành mục tiêu của các Chương trình, Đề án xây dựng nông thôn mới đặc thù trong năm 2020 đã được phê duyệt.
Tập trung chỉ đạo rà soát, đánh giá hiện trạng xây dựng nông thôn mới của các xã, huyện mới được hình thành sau khi sáp nhập theo các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội khóa XIV.
Tăng cường hơn nữa công tác thông tin, tuyên truyền về xây dựng nông thôn mới, nhất là thành tựu 10 năm thực hiện Chương trình giai đoạn 2010 - 2020; lồng ghép nội dung về xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 trong các cuộc thảo luận và đưa vào trong Dự thảo Văn kiện trình Đại hội đảng bộ các cấp; tổ chức Lễ trao giải Cuộc thi báo chí viết về Nông thôn mới gắn với cơ cấu lại ngành nông nghiệp năm 2019 và Cuộc thi báo chí viết về nông nghiệp, nông dân nông thôn dành cho các nhà báo ASEAN chủ đề “Phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững”; tiếp tục triển khai sâu rộng và thiết thực phong trào thi đua “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” giai đoạn 2020 - 2025 do Thủ tướng Chính phủ phát động; tổ chức các đoàn Báo chí đi thực tế về xây dựng nông thôn mới tại các địa phương đại diện cho một số vùng, miền của cả nước;…
Bên cạnh đó, chủ động rà soát, đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ và cấp có thẩm quyền phê duyệt các Đề án xây dựng nông thôn mới chuyên đề; hướng dẫn Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Tĩnh xây dựng Đề án chỉ đạo điểm “Tỉnh đạt chuẩn nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025” và Đề án thí điểm “Huyện Nghi Xuân đạt chuẩn huyện nông thôn mới kiểu mẫu điển hình về văn hóa, gắn với phát triển du lịch, dịch vụ” trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.
Tập trung xây dựng khung khổ pháp luật, hoàn thiện cơ chế chính sách hỗ trợ thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025, trong đó: Tập trung hoàn thành Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025 báo cáo Chính phủ xem xét, trình Quốc hội phê duyệt; xây dựng Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp [xã, huyện, tỉnh] theo các mức độ [đạt chuẩn, nâng cao, kiểu mẫu]; cơ chế đầu tư, phân bổ nguồn lực thực hiện Chương trình; nghiên cứu, đề xuất mô hình bộ máy tổ chức triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới các cấp giai đoạn 2021 - 2025…
Sơ, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện một số Đề án xây dựng nông thôn mới đặc thù, làm cơ sở đề xuất cơ chế, chính sách tiếp tục thực hiện sau năm 2020, cụ thể: Xây dựng nông thôn mới các xã đặc biệt khó khăn, Đề án thí điểm huyện nông thôn mới kiểu mẫu, Đề án xây dựng nông thôn mới gắn với đô thị hóa trên địa bàn cấp huyện, Đề án bảo vệ môi trường gắn với xây dựng nông thôn mới, Chương trình OCOP,…
Tiếp tục đôn đốc, chỉ đạo các địa phương triển khai 11 nội dung thành phần của Chương trình để hoàn thành các tiêu chí xây dựng nông thôn mới theo hướng nâng cao chất lượng, đi vào chiều sâu và bền vững, trong đó, tập trung vào một số nội dung trọng tâm sau:
Đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn xã, nhất là ở những xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn; tập trung hỗ trợ triển khai xây dựng nông thôn mới cấp thôn, bản ở các xã dưới 10 tiêu chí theo nội dung của Đề án 1385/QĐ-TTg.
Tiếp tục ưu tiên thúc đẩy hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị; tập trung triển khai, phát triển Chương trình OCOP theo hướng tập trung đi sâu vào chất lượng, theo đúng nguyên tắc và bản chất của chương trình, tăng cường hơn nữa sự tham gia của cấp xã, cộng đồng người dân và doanh nghiệp trong thực hiện Chương trình OCOP, thúc đẩy phát triển các sản phẩm đặc sắc bản địa, có lợi thế cạnh tranh trên thị trường,…
Tăng cường thực hiện Đề án phát triển 15.000 hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã nông nghiệp hoạt động có hiệu quả; đẩy mạnh phát triển các mô hình du lịch trải nghiệm, du lịch nông thôn gắn với phát huy và bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống dân tộc…
Đồng thời, tiếp tục phát triển và nâng cao chất lượng hoạt động của hệ thống y tế cộng đồng đảm bảo hiệu quả phòng, chống bệnh lây nhiễm và khám chữa bệnh cho người dân nông thôn; chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục nông thôn; xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao để đẩy mạnh và nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa thể thao ở nông thôn; bảo tồn và phát huy sự đa dạng, phong phú của các giá trị văn hóa ở nông thôn gắn với phát triển kinh tế du lịch nông thôn.
Nâng cao chất lượng, hiệu quả phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, phát huy vai trò tự quản, tính tích cực của Nhân dân tham gia đấu tranh, ngăn chặn và đẩy lùi các tệ nạn xã hội, đảm bảo an ninh chính trị, trật tự xã hội trên địa bàn nông thôn, triển khai hiệu quả Đề án Nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện tiêu chí an ninh, trật tự trong xây dựng nông thôn mới…
Về nâng cao chất lượng tiêu chí nông thôn mới và xây dựng Bộ tiêu chí quốc gia về nông thôn mới các cấp, giai đoạn 2021 - 2025: Tập trung đôn đốc các địa phương [huyện, xã] nâng cao chất lượng các tiêu chí đã đạt chuẩn; chỉ đạo các địa phương rà soát các xã có đủ điều kiện để được công nhận xã nông thôn mới kiểu mẫu trong giai đoạn 2019 - 2020; Tiếp tục phối hợp với 04 tỉnh [Nghệ An, Nam Định, Lâm Đồng, Đồng Nai] tập trung chỉ đạo triển khai 04 Đề án thí điểm huyện nông thôn mới kiểu mẫu để sớm hoàn thành các mục tiêu giai đoạn đến năm 2020 đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, làm cơ sở để đánh giá, đề xuất xây dựng tiêu chí huyện nông thôn mới kiểu mẫu thực hiện trong giai đoạn 2021 - 2025.
Tập trung đôn đốc các tổ chức, cá nhân chủ trì các đề tài, dự án khoa học công nghệ đẩy nhanh tiến độ triển khai và hoàn thành các đề tài, dự án của Chương trình khoa học công nghệ phục vụ xây dựng nông thôn mới đã được phê duyệt, đồng thời khẩn trương hoàn thiện thủ tục phê duyệt mới một số các nhiệm vụ khoa học công nghệ cấp thiết trong năm 2020 để tập trung hoàn thành xong trong năm 2021.
Tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp huy động và đa dạng hóa các nguồn vốn để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới năm 2020 và giai đoạn 2021 - 2025; đẩy nhanh tiến độ phân bổ và giải ngân kế hoạch vốn ngân sách trung ương năm 2020 đảm bảo đúng nội dung, đối tượng và tiến độ theo quy định; làm việc với các tổ chức quốc tế, các nhà tài trợ đánh giá kết quả các chương trình phối hợp giai đoạn 2015 - 2020 và dự kiến chương trình hợp tác thực hiện trong giai đoạn 2021 - 2025. Tổ chức một số đoàn công tác đi nghiên cứu, học tập kinh nghiệm quốc tế phục vụ xây dựng, đề xuất nội dung, cơ chế, chính sách thực hiện các Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn sau năm 2020.
Tổ chức một số Hội nghị, Hội thảo chuyên đề: Hội nghị toàn quốc hệ thống Văn phòng Điều phối nông thôn mới các cấp năm 2020; Hội nghị tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Đề án xây dựng nông thôn mới các thôn, bản đặc biệt khó khăn giai đoạn 2016 - 2020; Hội nghị tổng kết Đề án hoàn thiện và nhân rộng mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2017 - 2020; Hội nghị sơ kết tình hình triển khai xây dựng thí điểm mô hình huyện nông thôn mới kiểu mẫu; Hội nghị tổng kết toàn quốc Chương trình OCOP giai đoạn 2018 - 2020;…
Ngoài ra, tiếp tục đẩy mạnh công tác nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác xây dựng nông thôn mới các cấp, trong đó, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đào tạo, tập huấn bằng hình thức trực tuyến; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát thực hiện các chương trình năm 2020 và cả giai đoạn 2016 - 2020, trong đó tập trung vào kết quả thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ của Chương trình; tình hình phân bổ, sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương và đối ứng ngân sách địa phương; kết quả thực hiện Bộ tiêu chí nông thôn mới; nắm bắt việc lấy ý kiến đánh giá sự hài lòng của người dân về xây dựng nông thôn mới; tổng hợp các đề xuất, kiến nghị của các địa phương đề xuất thực hiện Chương trình giai đoạn 2021 - 2025; kết quả thực hiện các cam kết khắc phục những tồn tại, hạn chế của các địa phương đã được công nhận đạt chuẩn/hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới…