Đánh giá soạn tổng kết phần văn học

Ở bài viết này, chúng ta sẽ cùng Thầy Phạm Hữu Cường [giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI] đi tìm hiểu bài “Tổng kết phần Văn học”.

1. Các bộ phận chủ yếu của văn học Việt Nam

Có 2 bộ phận lớn là văn học dân gian và văn học viết.

Đặc điểm truyền thống của văn học Việt Nam:

• Tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm.
• Tinh thần nhân văn
• Đề cao đạo lí, nhân nghĩa.

2. Văn học dân gian

Đặc trưng của văn học dân gian: Tính truyền miệng, Tính tập thể, Tính thực hành.

Hệ thống thể loại của văn học dân gian: Truyện dân gian, Câu nói dân gian, Thơ ca dân gian, Sân khấu dân gian.

Giá trị của văn học dân gian:

• Văn học dân gian là kho tàng vô giá của dân tộc.
• Văn học dân gian chính là tâm hồn, tình cảm, trí tuệ…của quần chúng nhân dân và có tác động tích cực đến văn học viết.

3. Văn học viết

a. Những nội dung lớn

• Chủ nghĩa yêu nước
• Chủ nghĩa nhân đạo
• Cảm hứng thế sự

b. Sự ảnh hưởng qua lại với các yếu tố truyền thống dân tộc và văn học nước ngoài:

• Nội dung yêu nước vừa phản ánh truyền thống yêu nước bất khuất của dân tộc, vừa chịu sự tác động của tư tưởng “trung quân ái quốc”.
• Nội dung nhân đạo trong văn học trung đại vẫn là truyền thống nhân đạo của dân tộc, vừa ảnh hưởng tư tưởng tích cực của Nho, Phật, Lão.
• Tiếp thu văn học nước ngoài về thể loại, thi liệu, cốt truyện, chữ viết.

c. Sự khác nhau giữa văn học trung đại và văn học hiện đại về ngôn ngữ và thể loại:

– Về ngôn ngữ:

• Văn học trung đại: Chữ Hán và chữ Nôm
• Văn học hiện đại: Chữ quốc ngữ

4. Khái quát văn học viết Việt Nam trong chương trình Ngữ văn 10.

Thành phần: Văn học chữ Hán và chữ Nôm.

Những đặc điểm lớn về nội dung:

• Chủ nghĩa yêu nước
• Chủ nghĩa nhân đạo
• Cảm hứng thế sự

Những đặc điểm lớn về nghệ thuật:

• Tính quy phạm và sự phá vỡ tính quy phạm.
• Khuynh hướng trang nhã và xu hướng bình dị
• Tiếp thu và dân tộc hóa tinh hoa văn học nước ngoài.

5. Nội dung văn học viết Việt Nam trong chương trình Ngữ văn 10.

• Nội dung yêu nước
• Nội dung nhân đạo

6. Văn học nước ngoài.

Hy vọng với bài viết này sẽ giúp ích cho các em trong quá trình học môn văn lớp 10.

I - KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

1. Nắm được những tác phẩm văn học nước ngoài đã học trong chương trình Trung học cơ sở [tên tác phẩm, tác giả, tên nước, thời gian xuất bản].

2. Nắm được nội dung chính của những tác phẩm đó.

3. Nhớ được những nhân vật chính và vấn đề đặt ra trong mỗi tác phẩm [văn xuôi]; cảm xúc chính và tư tưởng chủ đề của tác phẩm thơ.

4. Nhớ được một số tình huống truyện đặc sắc, và nét thành công nổi bật của mỗi tác phẩm đã học.

II - HƯỚNG DẪN TỔNG KẾT

1. Văn học nước ngoài gồm cả văn học dân gian và văn học viết, gồm cả văn bản nhật dụng và văn bản khác. Vì vậy cần thống kê đầy đủ và vắn tắt vào bảng theo thứ tự từ lớp 6 đến lớp 9. Hãy tự thống kê vào vở, sau đó đối chiếu với bản thống kê này, điều chỉnh, bổ sung cho hoàn thiện để có một cái nhìn tổng thể về phần văn học nước ngoài đã học trong chương trình Ngữ văn THCS.

2. Trong chương trình văn học nước ngoài học ở THCS, có các tác phẩm thuộc các nền văn học của châu Á, châu Âu, châu Mĩ.

Các tác phẩm gồm cả văn học dân gian và trung đại, hiện đại, gồm các thể loại thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết, bút kí, nghị luận, kịch.

Các tác phẩm thuộc nhiều nền văn học khác nhau của các nước khác nhau. Đó là các nước Trung Quốc, Ấn Độ, Nga, Cư-rơ-gư-xtan, Anh, Pháp, Mĩ, Đan Mạch, Tây Ban Nha, I-ta-li-a, Cô-lôm-bi-a.

Bộ phận văn học nước ngoài mang đậm sắc thái phong tục, tập quán của nhiều dân tộc trên thế giới và đề cập nhiều vấn đề xã hội, nhân sinh, thuộc nhiều thời đại khác nhau, giúp hiểu thêm về đời sống con người, bồi dưỡng những tình cảm đẹp, yêu cái thiện, ghét cái ác.