Ở Quảng Trị có một món cháo bột trứ danh đặc sản và được chọn vào 50 món ăn ngon nhất Việt Nam, là món cháo bột nấu với cá lóc hay còn được gọi là “cháo cá vạt giường”. Cháo cá vạt giường còn có tên gọi khác là cháo bột Hải Lăng, bánh canh cá lóc]. Cháo được nấu từ phần bột cán mỏng, thái thành từng sợi nhỏ, dài như những thanh tre của vạt giường. Đó cũng là nét khác biệt của cháo vạt giường so với các món cháo mềm nhuyễn nấu từ hạt gạo khác. Món cháo này được làm từ hai nguyên liệu chính là phần bột gạo và cá lóc. Tuy là món ăn dân dã của người địa phương nhưng cháo vạt giường đòi hỏi quá trình chế biến kỳ công. Bột thì phải nhất định là bột gạo ngon, chứ không thể là bột sắn hay bột mì. Cá lóc [cá tràu] phải mua cá lóc đồng, dày thịt chứ nhất định không thể là cá lóc nuôi vì thịt bở và hôi. Cá mua về phải chế biến thật kỹ, rồi tách thịt riêng ra với xương nhỏ để tránh bị hóc xương khi ăn. Đầu và xương ép kỹ lấy nước dùng.
Bộ lòng cá rửa sạch xào lăn là món đặc sắc không thể bỏ qua. Đây là nguyên liệu điểm nhấn góp phần làm tăng hương vị thơm ngon của cháo vạt giường.
Gạo phải được vo sạch, ngâm nước đủ 2 tiếng đồng hồ rồi đem xay nhuyễn. Chờ bột khô, đóng thành từng tảng lớn thì lấy ra nhào kỹ, sau đó cán bột thật mỏng, thái thành những sợi dài vừa ăn.
Xong rồi thì đun nước sôi lên, cho bột gạo đã cán thành sợi vào, cho cá vào cuối cùng, đợi sôi lên một lần nữa thì múc ra tô, rắc lá ném, tiêu và ớt cay là đã có ngay một tô cháo cá vạt giường ngon từ đầu lưỡi.
Đặc biệt món cháo này thường được thưởng thức cay với vài lát ớt ngâm nước mắm, hạt tiêu tươi, vừa ăn vừa xuýt xoa vị tê tê hấp dẫn. Cá vạt giường có thể thưởng thức quanh năm, suốt tháng và được ưa chuộng bất kỳ thời điểm nào trong ngày.
Đánh giá: 1 2 3 4 5
Chưa có bình chọn nào
Tags: Cháo cá vạt giường Bánh canh cá lóc Cháo cá Quảng Trị
Nếu Hà Giang có món cháo ấu tẩu, Hải Phòng có cháo khoái trứ danh thì vùng đất Quảng Trị đầy nắng và gió lại nổi tiếng với món cháo cá vạt giường. Không chỉ có tên gọi khác lạ mà đặc sản này còn gây ấn tượng bởi cách thưởng thức độc đáo “có một không hai”.
Cháo cá vạt giường [hay còn gọi là cháo bột Hải Lăng, bánh canh cá lóc] là đặc sản của tỉnh Quảng Trị. Tên gọi trên xuất phát từ cách chế biến độc đáo của món cháo này.
Cháo được nấu từ phần bột cán mỏng, thái thành từng sợi nhỏ, dài trông giống như những thanh tre của vạt giường. Đó cũng là nét khác biệt của cháo vạt giường so với các món cháo mềm nhuyễn nấu từ hạt gạo khác.
Cháo cá vạt giường [hay bánh canh cá lóc] là đặc sản “hút” khách ở Quảng Trị [Ảnh: @Foodcollectionsmy]
Món cháo này được làm từ hai nguyên liệu chính là phần bột gạo và cá lóc. Tuy là món ăn dân dã của người địa phương nhưng cháo vạt giường đòi hỏi quá trình chế biến kỳ công.
Tùy khẩu vị và sở thích mỗi nơi mà người ta có thể sử dụng bột gạo, bột lọc hoặc bột mì để nấu cháo vạt giường nhưng phổ biến hơn cả là bột gạo. Bột phải được chọn lọc từ loại gạo thơm ngon, không quá dẻo hoặc quá khô.
Cháo cá vạt giường là món ăn dân dã nhưng có quá trình chế biến khá kỳ công [Ảnh: Lê Trung Thu Hằng]
Gạo phải được vo sạch, ngâm nước đủ 2 tiếng đồng hồ rồi đem xay nhuyễn. Sau đó, cho gạo vào những tấm vải sạch, buộc chặt và đè vật nặng lên trên. Chờ bột khô, đóng thành từng tảng lớn thì lấy ra nhào, sau đó dùng ống tre, chày gỗ hoặc chai thủy tinh để cán bột thật mỏng rồi thái thành những sợi dài vừa ăn.
Sợi bột ngon phải có độ dai nhất định, không quá ướt hoặc quá khô. Bởi vậy công đoạn nhào bột được xem là yếu tố quan trọng quyết định chất lượng món cháo.
Bột được cán mỏng, thái sợi dài như thanh tre của vạt giường. Bởi vậy mà món cháo được gọi bằng cái tên độc đáo [Ảnh: Lê Trung Thu Hằng]
Cá lóc muốn ngon phải chọn những con cá to, dày thịt, thịt săn chắc thì khi nấu mới ngọt nước. Cá được sơ chế sạch, luộc chín kỹ rồi lọc lấy thịt. Loại cá này nhiều xương nhỏ nên quá trình lọc thịt phải thật tỉ mỉ và cẩn thận để không bị hóc xương khi thưởng thức.
Đặc biệt, món cháo này sử dụng luôn cả phần lòng cá béo ngậy thay vì bỏ đi như các món ăn khác. Bộ lòng cá được rửa sạch, ướp gia vị rồi xào lăn. Đây là nguyên liệu điểm nhấn góp phần làm tăng hương vị thơm ngon của cháo vạt giường.
Thịt cá lóc được lọc cẩn thận, tẩm ướp gia vị nên có vị đậm đà [Ảnh: @ntvvirus]
Thịt cá lóc đem ướp gia vị như muối, tiêu, nén, ớt, nước mắm rồi xào thơm. Đầu và xương đem hầm lấy nước, nêm nếm gia vị thành nước dùng có độ ngọt đậm đà. Khi nước sôi, cho sợi bột vào đun. Cuối cùng, múc cháo ra tô, thêm thịt cá lóc và gia vị là có thể thưởng thức.
Tùy sở thích mỗi người mà có thể rắc lên tô cháo một ít lá nén hoặc hành phi thơm lừng. Đặc biệt món cháo này thường được thưởng thức cay với vài lát ớt ngâm nước mắm, hạt tiêu tươi, vừa ăn vừa xuýt xoa vị tê tê nơi đầu lưỡi.
Không chỉ được chế biến tỉ mỉ, món cháo cá vạt giường còn có cách thưởng thức “chẳng giống ai”. Thay vì sử dụng thìa, muỗng như các món cháo nhuyễn nấu từ gạo, người ta phải dùng đũa mới có thể thưởng thức kiểu cháo “lạ đời” này.
Khi thưởng thức cháo cá vạt giường, thực khách sẽ cảm nhận được vị ngọt thơm từ nước dùng, vị đậm đà mặn mà của cá đã thấm gia vị, vị dai mềm của sợi bột cùng chút cay nồng của tiêu, ớt.
Cháo cá vạt giường được ăn kèm củ nén - một loại gia vị đặc trưng của mảnh đất miền Trung [Ảnh: Lê Trung Thu Hằng]
Ngoài nguyên liệu là cá lóc, món cháo nức tiếng này ngày nay đã được biến tấu đa dạng hơn. Người ta có thể thay cá bằng thịt vịt, tôm,... nhưng mùi vị và cách chế biến không có sự thay đổi. Cháo cá vạt giường có thể thưởng thức quanh năm, suốt tháng và được ưa chuộng bất kỳ thời điểm nào trong ngày.
Món cháo chứa đựng hương vị mặn mòi của biển, của vùng đất gió Lào cát trắng. Nó còn xuất hiện trong ca dao, đi vào nỗi nhớ của bao người con Quảng Trị:
“Nhớ chi như cháo vạt giường, đứng mơ mùi nén, ngồi thương mùi hành
Hải Lăng bán cháo vạt giường, Trí Bưu bán ngói, Xuân Trường bán dưa”.
Phan Đậu
Cháo là một món ăn thường được nấu bằng gạo hoặc bột gạo với đặc trưng là khá loãng để dễ dàng húp hoặc xúc bằng thìa. Nhìn chung trong văn hóa ẩm thực của nhiều quốc gia, cháo sẽ luôn đi với thìa. Thế nhưng khi đến làng Hạ Mỗ, Đan Phượng, bạn sẽ bắt gặp một món cháo lâu đời có cách thưởng thức vô cùng đặc biệt. Thay vì dùng thìa, bạn sẽ phải dùng đũa để gắp khi ăn.
Nguyên liệu để nấu cháo se khá đơn giản, thường chỉ là gạo tẻ và xương lợn. Thế nhưng để chế biến món cháo se, người đầu bếp phải chuẩn bị khá nhiều công đoạn tỉ mỉ. Gạo tẻ loại ngon sau khi vo kỹ sẽ được mang đi ngâm nước khoảng 12 giờ cho mềm rồi xay thành bột nước. Tiếp đến, họ sẽ dùng khăn lọc hoặc cho bột nước vào một túi vải dày rồi treo lên cao cho róc bớt nước để thu được bột dẻo mềm nhuyễn và trắng phau.
Nước dùng nấu cháo có thể được ninh từ bất kỳ phần xương nào, thế nhưng ngon nhất vẫn là xương đuôi. Xương sau khi được ninh nhừ sẽ có phần nước dùng ngọt thanh mà không bị ngấy. Phần thịt ít ỏi được róc từ những miếng xương sẽ được băm nhỏ và xào với hành khô, một chút gia vị cho đậm đà để ăn cùng cháo chín. Theo những người có kinh nghiệm nấu cháo se thì cháo ngon nhất khi sử dụng nồi gang và nấu trên bếp củi. Khi nấu cũng cần giữ lửa vừa phải để cháo không bị bén nồi.
Khi đã có nước xương hầm, người ta sẽ cho từng phần bột nhỏ vào lòng bàn tay và xoe lại thành các sợi nhỏ bằng đầu đũa rồi thả vào nồi nước dùng đang sôi. Công đoạn này khá mất thời gian nên thường sẽ có hai đến ba người cùng nhau . Những sợi bột được se khéo léo và thả trong nước đã sôi già nên chín nhanh mà không hề dính vào nhau. Thi thoảng, người nấu sẽ dùng một đôi đũa dài, khuấy nhẹ để các sợi bột ngắt ra thành những đoạn ngắn vừa ăn.
Chờ cho các sợi bột chín, người ta sẽ thêm vào nồi cháo se một chút “bột hoà” [phần bột được bớt lại từ trước] để cháo sánh mịn hơn. Sợi bột khi chín sẽ chuyển sang màu trắng trong và không còn lõi bột. Khi đó, người nấu cháo sẽ cho thịt nạc xào thơm vào và nêm nếm lại gia vị rồi múc ra bát.
Để món cháo se dậy mùi và ngon hơn, người ăn cũng có thể thêm vào một chút hạt tiêu xay. Cháo se thường được ăn một cách chậm rãi để có thể cảm nhận rõ hơn vị ngọt thanh của nước xương hầm kết hợp với phần bột dẻo dai.
Cháo se dù không phải món cháo phổ biến nhưng lại là nét món ăn đặc sắc của người dân Hạ Mỗ. Hiện nay, cháo se vẫn được người dân Hạ Mỗ duy trì xuất hiện hơn cả là trong các đám cưới, hội hè hay các dịp vui tại ngôi làng này và được dùng như một món khai vị lạ miệng.
Ngoài Hạ Mỗ, Đan Phượng thì người dân Hương Canh, huyện Bình Xuyên, tỉnh Vĩnh Phúc cũng có món cháo này, tuy nhiên dường như cháo se ở Hương Canh, Vĩnh Phúc phần nước và sợi cháo rõ rệt hơn chứ không sánh đặc như cháo canh Hạ Mỗ.