09:50 26/05/2022
Cùng một hành động lời nói nhưng được thể hiện bằng nhiều kiểu câu khác nhau, tuy nhiên học sinh thường gặp khó khăn ở phần kiến thức này vì cùng một kiểu câu có thể thực hiện thành hành động lời nói. Vì vậy các kiểu câu chia theo mục đích nói là một trong những mảng kiến thức gây rối cho học sinh trong việc sử dụng thế nào cho chính xác. Hiểu được điều đó, Colearn ở đây để cùng các bạn gỡ rối thật dễ dàng về câu phân loại theo mục đích nói nhé!
Lý thuyết liên quan đến các kiểu câu chia theo mục đích nói
Phân loại kiểu câu phân loại theo mục đích nói trong Tiếng Việt
Với câu phân loại theo mục đích nói thì sẽ được chia thành: câu mệnh lệnh [câu cầu khiến], câu hỏi [câu nghi vấn], câu cảm thán và câu khai báo [câu trần thuật],... Căn cứ vào ngữ cảnh và nhu cầu diễn đạt mà người nói sẽ lựa chọn kiểu câu phù hợp để biểu thị ý nghĩa câu nói mình muốn.
Xem thêm: Từ ghép từ láy là gì? Khái niệm và cách phân biệt từ ghép và từ láy
Tìm hiểu chung về câu nghi vấn
- Chức năng: Chức năng chính của dạng câu này là đặt ra câu hỏi. Bên cạnh đó câu nghi vấn cũng thường được sử dụng để bày tỏ những yêu cầu, khẳng định, phủ nhận, đe dọa, tình cảm, cảm xúc,... mà không cần người đối thoại phải trả lời. Trong một số trường hợp, các câu không phải câu hỏi có thể kết thúc bằng dấu chấm, dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng. Đây là một loại câu phân loại theo mục đích nói phổ biến nhất.
- Hình thức: Được biểu hiện thông qua các từ để hỏi và khi kết thúc câu thường có dấu chấm hỏi ở cuối câu.
- Ví dụ: Năm nay bạn có được học sinh giỏi không?
Nếu học sinh muốn học tốt môn Văn và các môn học khác hơn có thể đăng ký gia sư online của Colearn để cải thiện năng lực nhanh nhất.
Tìm hiểu chung về câu cầu khiến
- Chức năng: Cụm từ mệnh lệnh sẽ được thể hiện trong câu cầu khiến có chức năng như một lời đề nghị mong muốn mọi người làm theo một hành động nào đó. Dạng câu này được sử dụng cho các mệnh lệnh, lời khuyên, lời yêu cầu, gợi ý, lời gạ gẫm, đe dọa, v.v. Dạng câu phân loại theo mục đích nói này vô cùng phổ biến khi sử dụng giao tiếp hằng ngày.
- Hình thức: Được biểu hiện thông qua các ngữ điệu mang tính cầu khiến hay trong câu có chứa những từ ngữ có nét cầu khiến
- Ví dụ: Xin mỗi cá nhân hãy tự ý thức về vấn nạn ô nhiễm môi trường và bỏ rác đúng nơi quy định.
Tìm hiểu chung về câu cảm thán
- Chức năng: Câu cảm thán được dùng với mục đích để bộc lộ cảm xúc trực tiếp của người nói [người viết]. Bạn có thể bắt gặp kiểu câu phân loại theo mục đích nói này trong văn nói hoặc văn viết dễ dàng.
- Hình thức: Được biểu hiện thông qua các ngôn từ có tính chất cảm thán và câu cảm thán thường được kết thúc bằng dấu chấm than [!].
- Ví dụ: Chao ôi khung cảnh này thật tuyệt vời biết bao!
Nắm vững câu phân loại theo mục đích nói giúp học sinh học tập hiệu quả hơn. Hiện nay, dạy học trực tuyến là gì cũng là khái niệm không còn xa lạ với học sinh và các bậc phụ huynh. Học online cũng giúp các em học tập hiệu quả nhất.
Câu cảm thán là câu chia theo mục đích nói
Câu trần thuật là gì?
- Chức năng: Câu trần thuật hay câu kể được sử dụng để truyền đạt, tuyên bố, phán xét, nhận xét và giải thích. Nó có thể cũng được sử dụng để yêu cầu, gợi ý hoặc bày tỏ cảm xúc, tình cảm, v.v. Trong các kiểu câu chia theo mục đích nói đây là kiểu câu thông dụng nhất trong giao tiếp. Nó có các chức năng chính là giao tiếp, giải thích, trình bày, giới thiệu... Bên cạnh đó, nó còn thể hiện nhiều chức năng khác như hỏi, gợi mở, bộc lộ cảm xúc ....
- Hình thức: Các câu trần thuật xuất hiện thường kết thúc bằng dấu chấm nhưng cũng có thể kết thúc bằng dấu chấm than hoặc dấu chấm lửng. Là kiểu câu cơ bản thường dùng nhất trong giao tiếp và các bạn đừng nhầm lẫn nó với các kiểu câu chia theo mục đích nói khác nhé.
- Ví dụ: Hôm nay quả là một ngày tuyệt vời vì em đã làm được một việc tốt và em cảm thấy rất hứng khởi.
Học sinh muốn học tốt Ngữ Văn thì cần nắm vững thêm khái niệm định ngữ là gì để học tập môn học này tốt nhất.
Tìm hiểu chung về câu phủ định
- Chức năng: Câu phủ định thường sẽ xuất hiện và biểu thị cho ý xác nhận một sự việc hay sự vật gì đó có tính sai lệch. Hoặc bởi vì có một sự vật, sự kiện, loại hoặc mối liên hệ cụ thể. Bên cạnh đó ý dễ thấy nhất ở câu phủ định là mang tính bác bỏ một ý kiến hay một sự vật nào đó.
- Hình thức: Các câu phủ định thường mang trong câu một hàm ý có tính phủ định hay chứa những từ ngữ phủ định
- Ví dụ: Quan điểm của bạn là hoàn toàn sai lệch với lý thuyết, tôi nghĩ điều này cần phải thay đổi và hiển nhiên tôi rất không đồng tình với quan điểm này.
Khi học sinh đã nắm vững toàn bộ kiến thức của câu phân loại theo mục đích nói cùng từ chỉ tính chất là gì sẽ giúp học sinh cải thiện năng lực tốt nhất.
Ôn tập các kiểu câu chia theo mục đích nói thường gặp trong Tiếng Việt
Cùng Colearn ôn tập các kiểu câu chia theo mục đích nói qua các bài tập dưới đây:
Câu 1: Hãy xác định và phân loại các câu sau thuộc kiểu câu nào trong các câu chia theo mục đích nói được nhắc phía trên.
a] Hôm nay em đến trường rất vui.
b] Hôm nay em có đến trường học hay không?
c] Hôm nay em phải đến trường.
d] Ôi hôm nay em đến trường rất vui!
e] Hôm nay em không đến trường.
Đáp án:
a] Thuộc kiểu câu trần thuật
b] Thuộc kiểu câu nghi vấn
c] Thuộc kiểu câu cầu khiến/ câu mệnh lệnh
d] Thuộc kiểu câu cảm thán
e] Thuộc kiểu câu phủ định
Các em học sinh muốn học tập tốt tất cả các môn học, có thể tham khảo thư viện bài giảng trực tuyến của Colearn để nắm vững kiến thức của các môn học nhanh nhất.
Câu 2: Hãy đặt câu theo 4 kiểu câu chia theo mục đích nói dựa trên câu trần thuật đã cho sau đây:
Hôm nay con đi chơi rất vui.
Đáp án:
Có thể đặt các kiểu câu như sau:
a] Câu nghi vấn: Hôm nay con đi chơi có vui không?
b] Câu mệnh lệnh/ câu cầu khiến: Hôm nay con đi chơi hãy thật vui nhé.
c] Câu cảm thán: Chao ôi! Hôm nay con đi chơi vui thế!
d] Câu phủ định: Hôm nay con đi chơi không vui.
Trong quá trình giải bài tập về câu phân loại theo mục đích nói học sinh gặp phải những câu hỏi khó, chưa tìm ra đáp án có thể tham gia hỏi bài tại Colearn để nhận được câu trả lời nhanh nhất.
Học sinh rèn luyện giải bài tập câu chia theo mục đích nói
Colearn đã cùng bạn gỡ rối để học tốt chương trình Ngữ Văn 8 học kỳ 2 về các kiểu câu phân loại theo mục đích nói rồi. Về phần kiến thức này học sinh cần quan tâm sâu đến kiến thức về hội thoại. Đồng thời lựa chọn trật tự từ xuất hiện trong câu, các tác phẩm đọc – hiểu trong chương trình học hay các phần tập làm văn để có thể trau dồi thật tốt mảng lý thuyết quan trọng này.
Xuất hiện trong chương trình Ngữ văn 8 học kì II, các kiểu câu phân loại theo mục đích nói và hành động nói là phần kiến thức khó và rất dễ gây nhầm lẫn.
Cô Nguyễn Thị Thu Trang [giáo viên Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI] chia sẻ: “Cùng một hành động nói nhưng nó lại được biểu hiện bởi nhiều kiểu câu khác nhau, ngược lại cùng một kiểu câu có thể được thực hiện bằng các hành động nói, do đó học sinh hay gặp khó khăn ở phần kiến thức này”.
Nhằm “gỡ rối” cho học sinh, cô Trang hệ thống hóa các kiến thức cơ bản nhất học sinh cần nhớ như sau:
Cô Nguyễn Thị Thu Trang đưa ra mẹo làm bài, cách hệ thống hóa kiến thức về kiểu câu phân loại theo mục đích nói, hành động nói.
Các kiểu câu phân loại theo mục đích nói
Tùy vào cách phân loại, câu được chia thành các nhóm khác nhau. Tuy nhiên, ở phần này, học sinh tập trung cách phân loại các câu theo mục đích nói gồm có: câu nghi vấn [câu hỏi], câu cầu khiến, câu cảm thán và câu trần thuật.
| Kiểu câu | Chức năng | Hình thức |
| Câu nghi vấn [câu hỏi] | Chức năng chính: để hỏi. Ngoài ra, câu nghi vấn còn thực hiện các chức năng khác như để chào xã giao [Bác đi đâu đấy ạ?, Chị có khỏe không ạ?…], để cầu khiến, ra lệnh [Bạn có thể giúp tớ đóng cửa sổ được không?], để đe dọa, để khẳng định/phủ định, để bộc lộ cảm xúc [“Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?”]. | Hình thức: thể hiện thông qua các từ để hỏi như: à, ư, này, chưa, không, có không, khi nào, ở đâu, vì sao…và có dấu chấm hỏi cuối câu. |
| Câu cầu khiến | Chức năng chính: để yêu cầu, đề nghị, ra lệnh… ai đó làm gì. | Có các từ cầu khiến: hãy, đừng, chớ, đi, thôi, nào…hoặc cuối câu có dấu chấm than hoặc câu có ngữ điệu cầu khiến.
Ví dụ: Bạn hãy giữ gìn sức khỏe. Chúng ta cùng làm việc nào. |
| Câu cảm thán | Chức năng chính: để bộc lộ cảm xúc.
Ví dụ: Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi…[Nam Cao – Lão Hạc] |
Dấu hiệu nhận biết: có các từ cảm thán như trời ơi, than ôi, ôi, thương thay...hoặc cuối câu có dấu chấm than. |
| Câu trần thuật | Đây là kiểu câu phổ biến nhất trong giao tiếp. Nó có chức năng chính là kể, tả, thông báo, giới thiệu…Bên cạnh đó, nó cũng thể hiện một số chức năng khác như yêu cầu, đề nghị, bộc lộ cảm xúc…
Ví dụ: Ngày hôm qua tôi gặp một chuyện buồn. Hoặc câu: Tôi thấy phòng này rất nhỏ, anh không nên hút thuốc ở đây. |
Kết thúc câu là dấu chấm câu.
Học sinh lưu ý trường hợp đặc biệt của câu trần thuật là câu phủ định. Câu phủ định là câu có từ phủ định [không, chẳng, chưa, đâu có, đâu…]. Có 2 kiểu câu phủ định: câu phủ định miêu tả và phủ định bác bỏ. Một số mẫu câu thể hiện ý nghĩa phủ định: – A gì mà A [Học giỏi gì mà học giỏi.] – Làm gì có A. [Làm gì có chuyện như anh nói]. [trong đó A là một cụm từ] |
Các kiểu câu phân loại theo hành động nói
Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói [lời nói miệng, lời viết]. Ngày nay khi mạng xã hội phát triển, con người không chỉ giao tiếp qua việc gặp gỡ trực tiếp mà có thể nói chuyện qua Facebook, Zalo…Có thể thấy, khi xã hội càng phát triển, các hành động nói được thực hiện bằng nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, dù thể hiện dưới hình thức nào thì hành động nói cũng mang mục đích nào đó và biểu hiện qua một kiểu câu/một số kiểu câu nhất định. Học sinh theo dõi các nhóm hành động nói với kiểu câu tương ứng thông qua bảng liệt kê dưới đây.
|
Hành động nói |
Kiểu câu phân loại theo hành động nói |
| Trình bày [kể, tả, giới thiệu, nhận xét, đánh giá, báo cáo, dự báo…] | Câu trần thuật [kiểu câu chính], câu cầu khiến, câu cảm thán, câu nghi vấn. |
| Hỏi [hỏi, đề nghị, bộc lộ cảm xúc…] | Câu nghi vấn [kiểu câu chính], câu trần thuật, câu cầu khiến, câu cảm thán. |
| Điều khiển [yêu cầu, ra lệnh, đề nghị, khuyên nhủ…] | Câu cầu khiến [kiểu câu chính], câu cảm thán, câu trần thuật, câu cầu khiến |
| Hứa hẹn [hứa, bảo đảm, đe dọa…] | Câu trần thuật [kiểu câu chính], câu cầu khiến, câu cảm thán |
| Bộc lộ cảm xúc [cảm ơn, xin lỗi, than phiền…] | Câu cảm thán, [kiểu câu chính], câu nghi vấn, câu trần thuật, câu cầu khiến. |
Đặc điểm của các kiểu câu phân loại theo hành động nói
Cô Nguyễn Thị Thu Trang chia sẻ thêm, để học tốt chương trình Ngữ văn lớp 8, ngoài nội dung về phân loại câu theo mục đích nói, hành động nói, học sinh cần quan tâm đến kiến thức về hội thoại, lựa chọn trật tự từ trong câu , các tác phẩm đọc – hiểu và phần tiếng tập làm văn.
Vậy có tổng cộng bao nhiêu kiểu câu?
Có tổng cộng 9 kiểu câu bao gồm 5 kiểu câu theo hành động nói và 4 kiểu câu theo mục đích nói. Chính vì thế khi gặp các dạng bài liên quan tới kiểu câu, các em học sinh cần lưu ý những con số này để có thể đưa ra đáp án chính xác một cách tốt nhất.
Với khối lượng kiến thức nhiều như vậy, học sinh cần có một lộ trình học và ôn tập phù hợp. Quý phụ huynh và học sinh có thể tham khảo nhanh CHƯƠNG TRÌNH HỌC TỐT của HOCMAI. Các khóa học bao gồm đầy đủ các môn: Ngữ văn, Toán, Hóa học, Sinh học, Tiếng Anh…và khái quát toàn bộ nội dung sách giáo khoa cùng trọng tâm kiến thức cần nhớ trong chương trình bên cạnh hệ thống bài tập tự luyện, bài kiểm tra định kỳ.