Bánh chưng, bánh giầy thuộc thể loại nào của văn học dân gian

Soạn bài Bánh chưng bánh giầy nhanh nhất chỉ với 10 phút??? Trọn bộ các câu hỏi giáo viên đặt ra cho học sinh trên lớp về tác phẩm Bánh chưng bánh giầy??? Đúng vậy, tất cả sẽ có tại bài viết này của Toploigiai, mời các bạn cùng tham khảo

Soạn bài: Bánh chưng bánh giầy [trong 10 phút]

BỐ CỤC:

TÓM TẮT:

Vua Hùng Vương khi đã về già , đất nước yên bình , ông muốn truyền ngôi cho đứa con trai có thể chuẩn bị lễ vật mà ông vừa ý. Trước lễ Tiên Vương, các lang vì ngôi báu mà dâng rất nhiều lễ vật nhưng Vua Hùng đều không vừa ý. Duy chỉ có Lang Liêu được thần chỉ dạy đã làm ra thứ bánh khiến nhà Vua vừa lòng và truyền ngôi. Cũng kể từ ngày đó, bánh chưng bánh giầy trở thành thứ bánh đặc trưng trong dịp tết Nguyên Đán.

ĐỌC - HIỂU TÁC PHẨM

Câu 1

- Hoàn cảnh, ý định, hình thức chọn người nối ngôi là :

+ Hoàn cảnh: Đất nước hưng thịnh thái bình, nhà Vua đã già yếu muốn truyền ngôi nhưng có tới 20 đứa con trai.

+ Ý định: Không nhất định phải là con trưởng, phải nối được chí.

+ Hình thức chọn: Dùng hình thức khác lạ là lễ vật tốt nhất cho lễ Tiên Vương.

Câu 2

- Nguyên nhân Lang Liêu được thần giúp đỡ :

+ Tuy là vị hoàng tử thứ 18 nhưng Lang Liêu lại luôn chịu thiệt thòi, do mẹ bị ghẻ lạnh rồi chết.

+ Chàng dù là hoàng tử nhưng từ nhỏ đã sống cuộc sống như thường dân nên rất gần gũi với nhân dân.

+ Chàng còn là người thông minh, sáng tạo khi hiểu được ý thần linh.

Câu 3

- Lý do mà hai thứ bánh của Lang Liêu được chọn :

+ Có được hàm ý sâu xa: Tượng trưng cho trời, đất.

+ Ngoài ra còn thể hiện sự quý trọng nghề nông và thành quả nhân dân làm ra.

- Vua chọn Lang Liêu nối ngôi vì: Lang Liêu đã làm ra lễ vật ông ưng ý nhất, còn là người hiếu thảo, thương dân.

Câu 4

Ý nghĩa của truyền thuyết bánh chưng, bánh giầy:

+ Giải thích tục lệ làm bánh chưng, bánh giầy trong ngày Tết Nguyên Đán.

+ Thể hiện sự biết ơn với thế hệ đi trước, ông bà tổ tiên và tôn kính với đất trời.

+ Ca ngợi người Việt ta luôn có ý thức sáng tạo, tìm tòi, xây dựng nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc.

LUYỆN TẬP

Câu 1

Phong tục làm bánh chưng bánh giầy vào dịp tết Nguyên Đán đã có từ lâu đời . Từ phong tục này ta thể hiện sự nhớ tới sự quan trọng của nghề nông, tỏ rõ sự biết ơn dành cho tổ tiên.

Câu 2

- Trong cả câu chuyện em thích nhất là chi tiết: Nhà vua cho mọi người tụ họp để nói về ý nghĩa của bánh chưng bánh giầy. Đó là vì qua chi tiết này có thể hiểu được mong muốn mà nhân dân đưa vào cả câu chuyện.

Gợi ý Câu hỏi giáo viên đặt ra trên lớp bài Bánh chưng bánh giầy

Trong văn bản “Bánh chưng bánh giầy”, vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào?

Trả lời:

Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh: Lúc về già và đã đất nước đã thanh bình, Vua Hùng muốn truyền ngôi nhưng có 20 hoàng tử không biết chọn ai xứng đáng để truyền ngôi.

Văn bản “Bánh chưng bánh giầy” đề cập đến ý định của vua Hùng ra sao khi chọn người nối ngôi và bằng hình thức gì?

Trả lời:

- Ý định của vua trong việc chọn người: nối ngôi tức phải nối được chí của vua, không nhất thiết là con trưởng.

- Hình thức: là nhân lễ Tiên Vương, ai làm vừa ý vua sẽ được truyền ngôi. Chính vì thế, nhà vua dùng hình thức thử tài để chọn [nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý vua sẽ được truyền ngôi].

Trong văn bản “Bánh chưng bánh giầy” vì sao trong số nhiều người con của vua Hùng chỉ có một mình Lang Liêu được thần giúp đỡ?

Trả lời:

Trong số các người con của vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ, vì:

+ Chàng sớm mồ côi mẹ, so với anh em, chàng là người thiệt thòi nhất.

+ Tuy là con vua, nhưng “từ khi lớn lên, ra ở riêng” chàng chăm chỉ làm việc đồng áng, sống cuộc sống như dân thường.

+ Qua đó truyện đã thể hiện ý nguyện của nhân dân lao động, những người hiền lành, chăm chỉ sẽ luôn nhận được sự giúp đỡ khi khó khăn, hoạn nạn.

Văn bản “Bánh chưng bánh giầy” thuộc thể loại nào?

Trả lời:

Thể loại của văn bản: Truyền thuyết.

Trình bày ý nghĩa của văn bản “Bánh chưng bánh giầy”.

Trả lời:

Ý nghĩa của truyền thuyết:

Truyền thuyết “Bánh chưng bánh giầy” vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao nông nghiệp, đề cao lao động, thể hiện sự thờ kính Trời, Đất, thờ kính tổ tiên của nhân dân ta.

Theo văn bản “Bánh chưng bánh giầy”, vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất và Tiên Vương?

Trả lời:

Hai thứ bánh mà Lang Liêu đang lên đã thể hiện thể hiện sự quý trọng nghề nông, quý trọng sản phẩm do con người làm ra. Đồng thời còn có ý nghĩa sâu xa: Bánh giầy là tượng trời; bánh chưng là tượng đất có cây cỏ muôn loài còn là biểu tượng cho sự “đùm bọc nhau”. Cách thức gói “lá bọc ngoài, mĩ vị để trong” thể hiện mối quan hệ khăng khít giữa con người với thiên nhiên, đồng thời thể hiện truyền thống đoàn kết, gắn bó và tinh thần đùm bọc nhau giữa những người dân đất Việt

Qua đọc hiểu văn bản “Bánh chưng bánh giầy”, em hãy trình bày suy nghĩ của mình về ý nghĩa của phong tục ngày Tết nhân dân ta làm bánh chưng, bánh giầy.

Trả lời:

- Dân tộc Việt ta có một thứ thức ăn mang đậm tính truyền thống vừa độc đáo, vừa ngon lành, vừa bổ, vừa gắn liền với truyền thuyết dân tộc lâu đời. Đó chính là hai loại bánh xuất hiện từ ngàn đời nay: bánh chưng và bánh giầy. Bánh chưng hình vuông, màu xanh, tượng trưng Trái Đất. Bánh giầy hình tròn, màu trắng, tượng trưng Trời. Hai thứ bánh ấy thể hiện triết lý Vuông Tròn của người Việt Nam . Bánh chưng bánh giầy là thức ăn trang trọng để cúng Tổ tiên, thể hiện tấm lòng uống nước nhớ nguồn, nhớ công ơn sinh thành dưỡng dục to lớn, bao la như trời đất của cha mẹ.

- Sự tích trên muốn nhắc nhở con cháu về truyền thống của dân tộc, thờ cúng tổ tiên; là lời giải thích ý nghĩa cũng như nguồn cội của của bánh chưng, bánh giầy trong văn hóa, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của cây lúa và thiên nhiên trong nền văn hoá lúa nước.

Khi đọc truyền thuyết “Bánh chưng bánh giầy” em thích nhất chi tiết nào? Vì sao?

Trả lời:

Truyện có rất nhiều chi tiết hay nhưng chi tiết để lại ấn tượng sâu sắc nhất với em đó là chi tiết Lang Liêu được thần giúp đỡ. Chi tiết này thường gặp trong truyện dân gian, thể hiện mong ước của nhân dân lao động ở hiền gặp lành, khi gặp khó khăn luôn nhận được sự giúp đỡ.

Trong truyện “Bánh chưng bán giầy” có nhiều những chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian, đó là những chi tiết nào?

Trả lời:

Các chi tiết: nhân vật chính là Lang Liêu; Lang Liêu phải trải qua cuộc thi tài; được các vị thần giúp đỡ; Lang Liêu được nối ngôi vua…

Bánh chưng, bánh giầy- Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm được VnDoc sưu tầm và đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 6. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây

Tác phẩm: Bánh chưng, bánh giầy

• I. Đôi nét về văn bản Bánh chưng, bánh giầy
• II. Phân tích văn bản Bánh chưng bánh giầy

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Để giao lưu và dễ dàng chia sẻ các tài liệu học tập hay lớp 6 để chuẩn bị cho năm học mới, mời các bạn tham gia nhóm facebook Tài liệu học tập lớp 6.

Văn bản Bánh chưng bánh giầy

I. Đôi nét về văn bản Bánh chưng, bánh giầy

1. Thể loại: truyền thuyết:

- Truyền thuyết là 1 trong 12 thể loại văn học dân gian của nước ta. Gồm có các đặc điểm nổi bật sau:

• Đây là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo.
• Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể.

- Truyền thuyết Bánh chưng bánh giày thuộc nhóm những truyền thuyết về thời đại Hùng Vương - thời đại mở đầu lịch sử nước ta. Tuy nhiên Bánh chưng bánh giày có điểm khác biệt so với các truyền thuyết cùng bối cảnh, đó là sử dụng rất ít các chi tiết hoang đường, kì ảo.

2. Phương thức biểu đạt

- PTBĐ chính là tự sự

3. Tóm tắt văn bản Bánh chưng bánh giầy:

Lúc vua Hùng về già muốn truyền ngôi cho các con nên ra điều kiện: không kể con trưởng, con thứ, miễn ai làm vừa ý Tiên Vương sẽ được nối ngôi. Các lang đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ trên rừng dưới biển dâng cho vua cha. Riêng có Lang Liêu, người con thứ mười tám, sau khi mộng thấy thần đã làm một loại bánh hình vuông, một loại bánh hình tròn để dâng vua. Vua vô cùng hài lòng mang bánh lễ Tiên Vương, và được kế ngôi vua. Từ đó, bánh chưng, bánh giầy trở thành lễ vật không thể thiếu trong dịp Tết lễ.

[Mời các bạn tham khảo thêm các bản tóm tắt khác về truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy tại đây]

4. Bố cục văn bản Bánh chưng bánh giầy:

- Gồm 3 phần:

5. Giá trị nội dung văn bản Bánh chưng bánh giầy:

Truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự tôn kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta

6. Giá trị nghệ thuật văn bản Bánh chưng bánh giầy:

- Sử dụng các chi tiết tưởng tượng kì ảo [thần báo mộng và chỉ dẫn]

- Sử dụng nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian:

• Lối kể chuyện theo trình tự thời gian [cái gì xảy ra trước thì kể trước, cái gì xảy ra sau thì kể sau]
• Cốt truyện xoay quanh một nhân vật chính là Lang Liêu - phải trải qua một cuộc thi tài, gặp phải các khó khăn, được thần linh giúp đỡ và đạt được chiến thắng - nối ngôi vua - kết thúc có hậu.

II. Phân tích văn bản Bánh chưng bánh giầy

1.Mở bài

- Giới thiệu về thể loại truyền thuyết [khái niệm truyền thuyết, khái quát đặc trưng thể loại truyền thuyết…]

- Giới thiệu về truyền thuyết “Bánh chưng, bánh giầy” [tóm tắt truyền thuyết, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…]

2. Thân bài

a. Nhà vua ra quyết định truyền ngôi cho con

- Hoàn cảnh truyền ngôi: giặc ngoài đã dẹp yên, vua đã già, muốn truyền ngôi

- Người nối ngôi vua phải là người nối được chí vua, không nhất thiết phải là con trưởng - yếu tố thể hiện sự tiến bộ trong tư tưởng của vua Hùng [khác với quy định bao đời trước là chỉ truyền ngôi cho con trưởng]

- Cách thức: một câu đố để thử tài – “ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho”

→ Cách chọn người nối ngôi của vua Hùng khác với các đời vua trong lịch sử

b. Các hoàng tử tìm kiếm và sửa soạn lễ vật. Riêng Lang Liêu được thần linh giúp đỡ

- Các hoàng tử đua nhau làm lễ thật hậu, thật ngon đem về lễ Tiên vương, họ đi tìm của quý trên rừng xuống biển

- Lang Liêu là người thiệt thòi nhất, từ khi lớn lên, chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa trồng khoai, trong nhà chỉ có khoai, lúa là nhiều.

- Lang Liêu nằm mộng thấy thần, được thần mách bảo, Lang Liêu nghe lời thần làm lễ vật dâng vua cha:

• Chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, đem vo sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn gói thành bánh hình vuông, nấu một ngày một đêm thật nhừ.
• Cũng thứ gạo nếp ấy, chàng đồ lên, giã nhuyền, nặn hình tròn

- Ngoài ra, Lang Liêu còn được dạy về giá trị của hạt gạo - sản phẩm nông nghiệp chính của nước ta:

• Trong trời đất không gì quý bằng hạt gạo
• Chỉ có gạo mới nuôi sống con người và không bao giờ chán
• Lúa gạo tự mình có thể trồng được nhiều, đem lại no ấm cho người dân

→ Thể hiện tư duy và lối sống của người dân Việt xưa gắn với nền văn minh lúa nước [gạo, nếp... là sản phẩm chính được sản xuất nhiều nhất, nuôi sống nhân dân ta]

c. Lang Liêu được vua cha truyền ngôi

- Bánh của Lang Liêu được chọn để tế Trời, Đất cùng Tiên vương

- Sau khi lễ xong, vua cùng quần thần ăn bánh, ai cũng tấm tắc khen ngon

- Lang Liêu là người hiểu ý nhà vua nên được truyền ngôi cho.

d. Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy và tục lệ của người Việt

- Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy:

• Bánh giầy có hình tròn tượng trưng cho trời
• Bánh chưng có hình vuông tượng trưng là đất, thịt mỡ, đậu xanh, lá dong là tượng cầm thú, cây cỏ, muôn loài.
• Lá bọc ngoài, mĩ vị ở trong là ngụ ý đùm bọc nhau

→ Chiếc bánh chứa đựng tư duy, quan niệm của ông cha ta [trời đất dung hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở, mọi người yêu thương, đùm bọc, đoàn kết với nhau]

- Tục lệ của dân tộc ta:

• Tập trung, chăm chỉ làm trồng trọt và chăn nuôi
• Cứ đến dịp Tết lại làm bánh chưng, bánh giầy vừa để đặt lên mâm cơm thờ tổ tiên, vừa để mọi người cùng thưởng thức.

→ Đây là những tục lệ, nếp sống có từ ngàn đời xưa đến nay vẫn được lưu truyền, vẫn ăn sâu trong cuộc sống của người dân Việt.

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

• Nội dung: truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự tôn kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta
• Nghệ thuật: sử dụng các yếu tố tưởng tượng, kì ảo cùng cách kể chuyện dân gian

- Cảm nhận của bản thân về truyền thuyết

Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Bánh chưng, bánh giầy- Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 6, văn mẫu lớp 6 cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài.

Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.

Các bài liên quan đến tác phẩm:

• Soạn Văn 6: Bánh chưng bánh giầy
• Soạn bài lớp 6: Bánh chưng, bánh giầy
• Văn mẫu lớp 6: Cảm nghĩ của em về truyện “Bánh chưng bánh giầy”