4 phát minh vĩ đại của Trung Quốc [còn gọi là tứ đại phát minh] gồm la bàn, giấy, thuốc súng và in ấn.
La bàn
La bàn là công cụ định hướng Nam, Bắc phổ biến được ứng dụng nhiều khi người ta đi trên biển, vào rừng hoặc đi trong sa mạc.
La bàn do người Trung Hoa phát minh từ thời Chiến quốc sau khi tìm ra đá nam châm, còn gọi là “từ thạch”. Người ta dùng đá nam châm thiên nhiên mài gọt thành hình dáng như một cái thìa, sau đó đặt trên một cái đế bằng đồng được mài nhẵn và quay chiếc thìa. Đế đồng [như hình vẽ] được phân chia theo các cung quẻ, 4 phương 8 hướng. Khi chiếc khi thìa dừng lại, hướng của cán thìa sẽ quay về hướng Nam. Vì vật người Trung Quốc gọi là “kim chỉ Nam” . Hướng Nam xưa vốn được coi là hướng của quân vương.
Đến thời nhà Đường thì La bàn đã khá hoàn chỉnh và đến khoảng thời nhà Tống, nhà Nguyên thì được truyền bá sang châu Âu qua các cuộc chinh phạt. Nhờ có La bàn, người châu Âu mới thực hiện được những phát kiến địa lý mới như chuyến hải hành của Cristoforo Colombo tìm ra châu Mỹ.
Về sau la bàn được cải tiến dần bằng cách nhân tạo, từ hóa kim loại. Trung Hoa sử dụng La bàn trong hàng hải sớm hơn phương Tây tới gần 100 năm.
Thuốc súng
Thuốc súng là phát minh nổi tiếng nhất của Trung Hoa cổ đại. Vào khoảng thế kỷ thứ VI, các nhà Giả kim thuật, còn gọi là nhà luyện đan, đạo sĩ hay nhà chiêm tinh thời nhà Đường quan niệm con người có thể trường sinh bất lão nên rất nhiều người tập trung nghiên cứu tìm cách chế loại “tiên dược” này với hy vọng trẻ mãi không già.
Trong khi mày mò, có người đã vô tình để lửa bén vào gây nổ, cuối cùng thì họ không tìm được thuốc “trường sinh” mà lại tạo ra loại thuốc “sát sinh” cực mạnh gọi là “hỏa dược”. Sau nhiều lần thử nghiệm, cuối cùng người ta đã tìm ra công thức pha chế thuốc nổ theo tỷ lệ: phốt pho 75%, lưu huỳnh 10% và than củi 15%.
Tuy nhiên, thời đó thuốc nổ chỉ được dùng làm pháo đốt, pháo bông phục vụ cho lễ hội vui chơi ở cung đình. Cuối triều Đường, đầu triều Tống thuốc nổ bắt đầu được dùng trong quân sự khi người ta chế ra “hỏa tiễn” mang theo thuốc nổ và sau đó ra đời các lại “hỏa cầu”, “hỏa tật lê”, hai loại này có cả thuốc nổ bên trong và thuốc nổ bên ngoài, sức sát thương lớn hơn rất nhiều.
Khi người ta chế ra “hoả pháo”, gói thuốc nổ được đặt vào máy bắn đá, châm ngòi, rồi “bắn” về phía đối phương thì đó chính là bước ngoặt lớn của các cuộc chinh phục, việc chế tạo vũ khí có thuốc nổ phát triển một cách nhanh chóng.
Ðến thế kỷ XII người ta đã phát minh ra loại súng hình ống, phát minh quan trọng trên con đường chế tạo vũ khí thuốc nổ. Quân Kim năm 1221 đã sử dụng “thiết hỏa pháo”. Vào thời Nguyên, súng hỏa mai đã thay thế súng ống trúc. Loại lớn nhất là súng thần công, ban đầu loại súng hình ống được đúc bằng đồng, sau người ta dùng gang để đúc súng thần công. Loại vũ khí này bắn được xa và có sức mạnh hơn hẳn, kỹ thuật đúc vũ khí lại tiến thêm một bước dài.
Một loại vũ khí hạng nặng mang tên “chấn thiên lôi pháo” đã xuất hiện vào thời Minh. Loại vũ khí này có cánh. Năm 1377 đã xuất hiện loại hoả tiễn liên hoàn mang tên “thần hỏa phi nha” [thần lửa quạ bay] dưới cánh quạ được gắn “hỏa tiễn” đẩy bay xa đến 300 mét mới lao vào mục tiêu và nổ.
Thuốc nổ từ Trung Quốc được truyền qua Ấn Độ rồi sang Ả Rập, qua Tây Ban Nha rồi đến nhiều nước ở châu Âu. Người châu Âu đã nhanh chóng tiếp thu và sử dụng phát minh này của người Trung Hoa một cách hữu hiệu trong các cuộc chinh chiến.
Giấy
Giấy do người Trung Quốc phát minh ra vào năm 105.
Hoạn quan Thái Luân dùng vỏ cây, sợi gai, vải rách… nghiền nhỏ, xeo thành tờ, chế tạo ra giấy. Trước đó từng có nghề làm giấy từ tơ lụa, chủ yếu làm từ sợi bên trong của vỏ cây dâu tằm, cũng đã có giấy làm từ cây gai dầu [Cannabis], còn được gọi là cây cần sa. Cho nên Thái Luân chỉ được coi là người có công cải tiến kỹ thuật làm giấy ở Trung Quốc. Đến thời Đường, kĩ thuật làm giấy đã hoàn chỉnh, người ta pha thêm hồ bột với nhựa cây, tạo ra giấy chắc hơn và dễ thấm mực.
Trước khi phát minh ra giấy, con người thường ghi lại các sự kiện bằng hình vẽ trên đá, trên các tấm bia bằng đất sét và sau đó nữa là người ta dùng da để lưu trữ các tư liệu.
Mãi cho đến năm thế kỷ XII kỹ thuật sản xuất giấy mới lan truyền đến châu Âu qua các giao lưu văn hóa giữa phương Tây Thiên chúa giáo và phương Đông Ả Rập cũng như qua nước Tây Ban Nha thời kỳ Hồi giáo.
In ấn
Nghề in bắt nguồn từ thói quen kí tên bằng triện [con dấu] của người Trung Hoa cổ đại. Khởi nguồn của nghề in có liên quan đến những ký tự khắc trên ngọc hoặc đá. Người Trung Quốc xưa khi sử dụng con dấu vẫn phải bôi lên mặt con dấu một lớp mực in. Từ sự gợi ý của con dấu này, người ta đã khắc những con chữ lên tấm gỗ giống như khắc những con dấu, rồi phủ một lớp mực mỏng lên bề mặt tấm gỗ, đặt tờ giấy lên, dùng một cái gạt và gạt nhẹ lên trên tờ giấy. Bản in cổ nhất theo cách này còn lưu lại đến bây giờ là cuốn “Kinh Kim Cương” vào đời nhà Đường.
Khắc chữ lên bảng gỗ rất tốn kém và mất công, khi hỏng một ký tự phải làm lại cả khuôn in. Chính vì vậy người ta đã nghĩ ra việc ghép các chữ rời lại với nhau.
Thời Tống chuyển sang kĩ thuật in chữ, khắc trên đất sét rồi đem nung, trong khi châu Âu đến thế kỉ 15 kĩ thuật in chữ mới ra đời. Kĩ thuật in này có hạn chế là chữ xấu, không rõ màu. Kĩ thuật này sau đó được cải tiến, thay chữ rời bằng đất sét nung rồi bằng gỗ, sau đó đến chữ rời bằng đồng.
Sự xuất hiện của nghề in đã giúp cho việc phổ biến, truyền bá văn hóa, tín ngưỡng cũng như kiến thức của con người ngày càng thuận tiện và nhanh chóng hơn.
Đồ họa: Simple History
Bạn có biết 4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc đóng góp cho nền khoa học thế giới là gì không ? Hãy cùng GiaiNgo tìm hiểu câu trả lời qua bài viết dưới đây nhé!
Trung Hoa là một đất nước có nền văn hoá trải dài nghìn năm lịch sử. Từ xa xưa, người Trung Quốc cổ đại đã phát minh ra những món đồ đóng góp cho nhân loại. Vậy 4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc đóng góp cho nền khoa học thế giới là gì và nó có ý nghĩa như thế nào? Hãy cùng GiaiNgo tìm kiếm câu trả lời trong bài viết này nhé!
4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc đóng góp cho nền khoa học thế giới là giấy, kỹ thuật in, la bàn và thuốc súng.
Giấy
Giấy [造纸术] là một trong 4 phát minh lớn của Trung Quốc thời phong kiến. Thời Tây Hán, người Trung Quốc vẫn dùng thẻ tre, lụa để ghi chép.
Đến khoảng thế kỷ II, mặc dù đã biết dung phương pháp xơ gai để làm giấy, tuy nhiên giấy thời kỳ này còn xấu, mặt không phẳng, khó viết nên chỉ dùng để gói.
Đến thời Đông Hán, năm 105 một người tên Thái Luân đã dùng vỏ cây, lưới cũ, rẻ rách… làm nguyên liệu, đồng thời đã cải tiến kỹ thuật, nên đã làm được loại giấy có chất lượng tốt. Từ đó giấy được dùng để viết 1 cách phổ biến thay thế cho các vật liệu trước đó.
Từ thế kỷ III nghề làm giấy được truyền sang Việt Nam và sau đó được truyền đi hầu khắp các nước trên thế giới.
Kỹ thuật in
Kỹ thuật in cũng là một trong 4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc đóng góp cho nền khoa học thế giới. Từ giữa thế kỷ VII kỹ thuật in giấy đã xuất hiện.
Khi mới ra đời là in bằng ván sau đó có một người dân tên Tất Thăng đã phát minh ra cách in chữ rời bằng đất sét nung đã hạn chế được nhược điểm của cách in bằng ván.
Tuy nhiên cách in này vẫn còn hạn chế nhất định: chữ hay mòn, khó tô mực.
Sau đó đã có một số người tiến hành cải tiến nhưng ko được, đến thời Nguyên, vương Trinh mới cải tiến thành công việc dùng chữ rời bằng gỗ.
Từ khi ra đời kỹ thuật in cũng đã được truyền bá rộng rãi ra các nước khác trên thế giới. Cho đến năm 1448, Gutenbe người Đức đã dùng chữ rời bằng kim loại, nó đã làm cơ sở cho việc in chữ rời bằng kim loại ngày nay.
La bàn
Một phát minh tiếp theo trong 4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc đóng góp cho nền khoa học thế giới là la bàn. Vào thế kỉ X, người Trung Quốc bắt đầu biết mài lên đá nam châm để hút từ tính rồi dùng miếng sắt đó vào việc làm la bàn.
La bàn lúc bấy giờ còn rất thô sơ người ta cắt miếng sắt có từ tính để nối vào bát nước hoặc treo vào dây ở chỗ kín gió.
Từ thế kỷ III TCN người Trung Quốc đã phát minh ra “Tư nam”, đó là một dụng cụ chỉ hướng. Sau đó các thầy phong thủy đã phát minh ra kim nam châm nhân tạo, đầu tiên la bàn được dùng để xem hướng đất rồi mới được sử dụng trong việc đi biển.
Nửa sau thế kỷ XII la bàn được truyền sang Ả Rập rồi sang tới châu Âu.
Phát minh ra thuốc súng
Thuốc súng là phát minh nổi tiếng nhất của Trung Quốc thời phong kiến. Từ xưa người Trung Quốc vẫn tin tưởng rằng người ta có thể luyện được vàng và thuốc trường sinh bất lão.
Cho đến thời Đường, mục đích chính của họ không đạt được mà lại thường xuyên gây ra những vụ nổ, do tình cờ người ta đã tìm ra một chất liệu mới là thuốc súng.
Thuốc súng là phát minh ngẫu nhiên của những người luyện đan, cho đến thế kỷ X thuốc súng bắt đầu được dùng làm vũ khí. Sau đó qua quá trình sử dụng nó đã được cải tiến rất nhiều với nhiều tên gọi khác nhau.
Và trong quá trình tấn công Trung Quốc người Mông cổ đã học được cách làm thuốc súng và từ đó lan truyền sang Tây Á rồi đến châu Âu.
Ý nghĩa của tứ đại phát minh đối với Trung Quốc
La bàn, thuốc súng, kĩ thuật chế tạo giấy và kĩ thuật in ấn là 4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc. Tứ đại phát minh này đóng góp cho nền khoa học thế giới tạo tiền đề cho sự phát triển của khoa học kĩ thuật hiện đại ngày nay.
Đối với Trung Quốc bốn phát minh trên ra đời không chỉ trực tiếp giúp cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của con người Trung Quốc; mà nó còn là những đóng góp không nhỏ của một nền văn minh cho toàn nhân loại.
Sự xuất hiện của nghề in và giấy đã giúp cho việc phổ biến, truyền bá văn hóa, tín ngưỡng cũng như kiến thức của con người ngày càng thuận tiện và nhanh chóng hơn. Con người ngày càng dễ giao tiếp qua lại và truyền đạt thông tin cho nhau.
La bàn có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong lịch sử Trung Quốc. Nó là một loại thiết bị dẫn đường được làm bằng nguyên lý từ tính, hoàn toàn khác với nguyên tắc định hướng của thiên văn.
Nó có thể hoạt động cả ngày lẫn đêm trong mọi điều kiện thời tiết, nhanh chóng chỉ ra phương hướng, vận hành đơn giản và dễ mang theo người.
Thuốc súng có ý nghĩa vô cùng lớn đối với Trung Quốc, nó thúc đẩy nền kinh tế và văn hóa khoa học phát triển. Nhờ thuốc súng Trung Quốc đã có được sức mạnh to lớn mà từ trước tới giờ chưa từng có trong tiền lệ.
Thuốc súng trở thành vũ khí quân sự sử dụng trong chiến tranh giúp tiềm lực quân sự của Trung Quốc phong kiến trở lên lớn mạnh.
Xem thêm:
Một số câu hỏi khác
Kể tên một số nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc thời nhà Đường
Đỗ Phủ [712 – 770]
Là một nhà thơ Trung Quốc nổi bật thời nhà Đường. Mặc dù không nổi tiếng từ đầu, những tác phẩm của ông gây ảnh hưởng nhiều đến cả văn hóa Trung Quốc và Nhật Bản.
Ông được coi là một trong những nhà thơ vĩ đại nhất Trung Quốc có tài năng và đức độ cao thượng nên từng được các nhà phê bình Trung Quốc gọi là Thi sử và Thi thánh.
Còn đối với độc giả phương Tây, tầm vóc các tác phẩm của ông sánh ngang với “Virgil, Horace, Ovid, Shakespeare, Milton, Burns, Wordsworth, Béranger, Hugo. Hiện nay Đỗ Phủ để lại khoảng 1400 bài thơ và được phân thành hai loại lớn là cổ thể thi và cận thể thi.
Lý Bạch [701 – 762]
Thơ Lý Bạch thường thích viển vông, phóng túng, ít đụng chạm đến thế sự. Ý thơ thường vấn vương hoài cổ, tả cảnh thiên nhiên tươi đẹp, cảm thông cho người chinh phụ, về tình bạn hữu, tình trai gái, nhớ quê hương nhưng nhiều nhất vẫn là về rượu.
Hiện nay ông để lại cho đời hơn 1.000 bài thơ, đó đều là những đỉnh cao của thơ ca đường luật, có giá trị trường tồn.
Bạch Cư Dị [772 – 846]
Ông nhà thơ nổi tiếng thời nhà Đường. Tác phẩm nổi tiếng của Bạch Cư Dị ở Việt Nam có lẽ là bài Tỳ bà hành, Trường Hận Ca.
Ông được mệnh danh là “thi tiên”, thơ của ông mang đậm tính hiện thực, nhưng lại hàm ý châm biếm nhẹ nhàng kín đáo.
Thơ của ông được sáng tác với những lời lẽ bình dị, tác phẩm đầy đủ tập nhất là “Bạch thị trường khánh”, gồm 71 cuốn, trong đó có hơn 40 quyển là thơ.
Người Ấn Độ đã có chữ viết riêng từ rất sớm, phổ biến nhất là chữ nào?
Người Ấn Độ sớm đã có chữ viết riêng, như chữ cổ vùng sông Ấn từ năm 3000 TCN, chữ cổ vùng sông Hằng có thể có từ 1000 năm TCN.
Ban đầu là kiểu chữ đơn sơ Brahmi, rồi nâng nên sáng tạo thành chữ Phạn. Và từ đó chữ Phạn trở thành chữ viết được sử dụng phổ biến và rộng rãi nhất tại Ấn Độ.
Chế độ phong kiến Trung Quốc được hình thành vào khoảng thời gian nào?
Chế độ phong kiến Trung Quốc được hình thành vào thế kỷ III TCN. Năm 221 TCN là năm Trung Quốc bắt đầu trở thành một đế chế lớn mạnh dưới sự cai trị của Tần Thủy Hoàng, đánh dấu sự khởi đầu của chế độ phong kiến Trung Quốc.
Dưới thời Tần Thủy Hoàng, ông cho xây dựng Vạn lý trường thành để bảo vệ đất nước khỏi các tộc người phương Bắc và thống nhất chữ viết, các đơn vị đo lường, tiền tệ.
Cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết trên của GiaiNgo. Hy vọng rằng thông qua bài viết bạn đã có thêm những thông tin hữu ích về 4 phát minh quan trọng mà Trung Quốc đóng góp cho nền khoa học thế giới. Hãy theo dõi GiaiNgo để có thêm nhiều thông tin thú vị và hữu ích hơn nhé!