Sau khi sinh, cơ thể mẹ cần thời gian dài để phục hồi hoàn toàn, đảm bảo sức khỏe cho công việc, sinh hoạt cũng như lần mang thai tiếp theo. Vì thế, sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh là cần thiết để tránh mang thai ngoài ý muốn. Vậy thời điểm nào cần sử dụng các biện pháp tránh thai sau sinh?
1. Thời điểm nào cần sử dụng các biện pháp tránh thai sau sinh - băn khoăn của nhiều mẹ
Thời điểm cần sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh sẽ phụ thuộc vào cách bạn đang nuôi con, thời gian quan hệ trở lại cũng như thời điểm có kinh trở lại sau sinh. Với phụ nữ cho con bú liên tục, đều đặn trong 6 tháng đầu tiên sau sinh, thường sang tháng thứ 7 - 8 bạn mới có kinh nguyệt trở lại. Nếu quan hệ tình dục trước khi có kinh 2 tuần, bạn đã có khả năng mang thai.
Sau khi sinh, mẹ nên chủ động tránh thai từ sớm
Khi cho con bú, cơ thể sẽ nhận tín hiệu ngừng tiết hormone kích thích rụng trứng và kinh nguyệt, vì thế bạn không thể mang thai. Nhưng nếu mẹ chăm sóc con sớm bằng sữa công thức kết hợp sữa mẹ, thời gian bú không dài và không thường xuyên thì kinh nguyệt sẽ trở lại sau khoảng 6 tuần - 3 tháng. Trước khi có kinh nguyệt 2 tuần đã xảy ra sự rụng trứng và bạn có thể mang thai.
Để đảm bảo an toàn thì bạn nên sử dụng biện pháp tránh thai sau sinh sớm từ 3 - 4 tuần sau khi trẻ chào đời. Trong thời gian này, do nội tiết tố chưa ổn định nên việc quan hệ tình dục có thể gặp khó khăn, hãy lựa chọn biện pháp tránh thai mà cả bạn và chồng đều cảm thấy thoải mái.
2. Sau sinh nên chọn biện pháp tránh thai nào?
Trong nhiều biện pháp tránh thai thì phụ nữ sau sinh cần cân nhắc hơn tránh ảnh hưởng đến hoạt động của tuyến sữa cũng như chất lượng sữa. Dưới đây là một số biện pháp gợi ý:
Duy trì cho con bú trong 6 tháng đầu giúp mẹ tránh thai
2.1. Tránh thai sau sinh tự nhiên
Việc cho con bú thường xuyên, liên tục trong 6 tháng đầu tiên không chỉ là khuyến cáo giúp trẻ được nuôi dưỡng tốt nhất mà đây còn là biện pháp giúp mẹ sau sinh tránh thai. Việc cho con bú khiến tuyến sữa liên tục hoạt động, cơ thể cũng nhận được tín hiệu ngừng quá trình rụng trứng dẫn tới kinh nguyệt được trì hoãn.
Với phương pháp cho con bú vô kinh này, hiệu quả tránh thai có thể đạt tới 98% song phải đảm bảo:
-
Chu kỳ kinh nguyệt chưa xuất hiện.
-
Trẻ nhỏ hơn 6 tháng tuổi.
-
Mẹ cho con bú thường xuyên ít nhất 6 lần/ngày, khoảng cách các lần bú không quá 4h vào ban ngày và 6h vào ban đêm.
Bên cạnh việc cho con bú trực tiếp thì dùng máy vắt sữa cũng có tác dụng tương tự trong giảm hoạt động của hormone kích thích rụng trứng.
2.2. Biện pháp tránh thai tạm thời
Những biện pháp tránh thai tạm thời an toàn, tiện lợi để mẹ bầu tránh thai sau sinh gồm:
Sử dụng bao cao su
Bao cao su sử dụng mỗi lần quan hệ tình dục giúp tránh thai lên tới 98%. Tuy nhiên sau khi sinh, âm đạo của người phụ nữ thường hơi khô dẫn đến quan hệ khó khăn, gây cảm giác khô rát khó chịu cho cả hai. Nếu gặp tình trạng này, hãy dùng thêm chất bôi trơn kết hợp với bao cao su.
Sử dụng bao cao su là biện pháp tránh thai nhanh và phổ biến
Màng chắn âm đạo, mũ chụp tử cung
Màng chắn âm đạo hoặc mũ chụp tử cung là biện pháp tránh thai tạm thời, đạt hiệu quả từ 92 - 96% nếu sử dụng đúng cách. Nên dùng kết hợp với chất diệt tinh trùng để đảm bảo tránh thai an toàn, đồng thời lựa chọn sản phẩm mềm, chất liệu an toàn.
Uống thuốc tránh thai dài cho con bú
Uống thuốc tránh thai cũng là lựa chọn của nhiều chị em bới tính tiện dụng. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ khi dùng lâu dài.
2.3. Biện pháp tránh thai lâu dài
Nếu muốn tránh thai trong thời gian dài, từ 3 - 5 năm bạn nên lựa chọn các phương pháp như:
Que cấy tránh thai
Que cấy tránh thai chứa thành phần là progestin, kích thước nhỏ thường được cấy vào cánh tay của mẹ sau khi sinh khoảng 21 ngày. Sau đó, hormone này sẽ dần được giải phóng, ngăn ngừa sự thụ tinh và từ đó giúp tránh thai.
Một lần cấy que tránh thai giúp bạn tránh thai khoảng 3 năm, sau đó có thể cấy tiếp tục hoặc dừng nếu muốn mang thai hoặc lựa chọn biện pháp tránh thai khác.
Vòng tránh thai
Vòng tránh thai được cấy vào tử cung để ngăn cản trứng thụ tinh cũng như làm tổ ở niêm mạc tử cung, đây là phương pháp đơn giản, hiệu quả lâu dài được nhiều chị em lựa chọn. Có hai loại vòng tránh thai chứa nội tiết tố hoặc không chứa nội tiết tố.
Vòng tránh thai có tác dụng từ 5 - 10 năm
Bác sĩ sẽ cấy vòng tránh thai ngay trong quá trình sinh hoặc sau khi sinh khoảng 4 tuần, giúp tránh thai từ 5 - 10 năm. Nếu muốn có thai, chỉ cần tháo bỏ vòng tránh thai là bạn có thể mang thai lại bình thường.
3. Lưu ý khi dùng biện pháp tránh thai sau sinh
Có rất nhiều biện pháp tránh thai hiện nay, song với phụ nữ sau sinh, nhất là 6 tháng đầu tiên không nên dùng biện pháp có chứa hormone kết hợp estrogen và progestogen. Nguyên nhân do giai đoạn này, bạn còn đang cho trẻ bú nên nếu nồng độ hormone này trong cơ thể tăng cao, cơ thể sẽ giảm sản xuất sữa. Ngoài ra, các hormone này có thể xuất hiện với nồng độ thấp trong sữa mẹ, với trẻ lớn hơn thì không ảnh hưởng nhiều.
Ba biện pháp tránh thai được khuyến cáo không nên dùng sau sinh bao gồm: miếng dán tránh thai, thuốc tránh thai chứa progestin và estrogen, vòng âm đạo.
Bên cạnh đó, nếu cần thiết phải sử dụng các loại thuốc tránh thai khẩn cấp, đây là những thuốc chứa progestin có tác dụng trì hoãn quá trình rụng trứng, ngăn cản trứng thụ tinh thì cần lưu ý không cho con bú trong 36 giờ. Điều này để đảm bảo dư lượng hormone không ở mức cao trong sữa mẹ, ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của bé.
Nên lưu ý khi tránh thai sau sinh bổ sung nội tiết tố
Nếu muốn tránh thai trong thời gian dài, khoảng 3 - 5 năm để kế hoạch hóa gia đình, bạn có thể chủ động tìm đến các biện pháp tránh thai như đặt vòng tử cung. Có thể thực hiện ngay sau quá trình sinh hoặc bằng một thủ thuật sau đó.
Như vậy, thời điểm nào cần sử dụng các biện pháp tránh thai sau sinh còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như thời bạn có cho con bú không, thời điểm có kinh trở lại,... Hãy lựa chọn biện pháp tránh thai an toàn từ sớm để tránh mang thai ngoài ý muốn làm lỡ kế hoạch cũng như không đảm bảo sức khỏe cho mẹ.
Kinh nguyệt thường sẽ trở lại khoảng sáu đến tám tuần sau khi sinh con, nếu phụ nữ không cho con bú. Nếu cho con bú, thời gian để có kinh trở lại có thể khác nhau. Những phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn có thể không có kinh trong suốt thời gian cho con bú. Tuy nhiên, cũng có nhiều trường hợp kinh nguyệt có trở lại sau một vài tháng dù bà mẹ có cho con bú hay không.
Ngoài ra, việc ra máu và tiết dịch ngay sau khi sinh là điều bình thường, nhưng đây không phải là kỳ kinh. Chảy máu sau sinh, được gọi là lochia [sản dịch], có thể kéo dài từ sáu đến tám tuần.
1. Tại sao phụ nữ cho con bú không có kinh ngay?
Thông thường, phụ nữ đang cho con bú không có kinh nguyệt nhanh chóng do nội tiết tố của cơ thể. Prolactin, hormone cần thiết để sản xuất sữa mẹ, có thể ngăn chặn hormone sinh sản. Kết quả là phụ nữ không rụng trứng hoặc không phóng thích trứng để thụ tinh, do đó có thể sẽ không có kinh nguyệt.
Khi có kinh nguyệt trở lại sau sinh ảnh hưởng không đáng kể đến nguồn sữa mẹ.
2. Kinh nguyệt có ảnh hưởng đến sữa mẹ không?
Khi có kinh trở lại, có thể nhận thấy một số thay đổi trong nguồn sữa hoặc phản ứng của trẻ với sữa mẹ. Do sự thay đổi nội tiết tố khiến cơ thể phụ nữ có kinh có thể ảnh hưởng đến nguồn sữa mẹ.
Có thể nhận thấy nguồn sữa giảm chút ít hoặc thay đổi tần suất trẻ muốn bú. Những thay đổi về hormone cũng có thể ảnh hưởng đến thành phần sữa mẹ và mùi vị của sữa mẹ đối với trẻ. Tuy nhiên, những thay đổi này thường rất nhỏ và không ảnh hưởng đến khả năng cho con bú.
3. Việc cho con bú ảnh hưởng như thế nào khi có kinh đầu tiên sau khi mang thai?
Trẻ bú mẹ càng ít thường xuyên, thì kinh nguyệt có thể trở lại càng sớm. Nếu trẻ ngủ suốt đêm ngay từ khi còn nhỏ hoặc nếu mẹ đang bổ sung sữa công thức, có khả năng kinh nguyệt sẽ trở lại sớm hơn so với cho bú mẹ hoàn toàn và thường xuyên.
Tuy nhiên, ảnh hưởng của việc cho con bú đối với chu kỳ kinh nguyệt đối với mỗi phụ nữ cũng khác nhau. Một số phụ nữ cho con bú hoàn toàn suốt ngày đêm có thể có kinh trở lại sau một tháng sinh con, trong khi những người khác bổ sung sữa công thức có thể có kinh trở lại muộn hơn.
Lưu ý, việc cho con bú không đảm bảo quá trình rụng trứng sẽ ngừng và do đó phụ nữ có thể mang thai khi đang cho con bú.
4. Kinh nguyệt có thay đổi sau khi sinh con không?
Khi bắt đầu có kinh trở lại, rất có thể kỳ kinh đầu tiên sau khi sinh sẽ không giống như kỳ kinh trước khi mang thai. Cơ thể một lần nữa đang thích nghi với kinh nguyệt. Sự khác biệt về kỳ kinh sau khi mang thai, có thể khác nhau ở mỗi người. Kỳ kinh đầu tiên có thể:
- Chuột rút có thể mạnh hơn hoặc nhẹ hơn bình thường
- Cục máu đông nhỏ
- Kinh nguyệt chảy nhiều hơn
- Chu kỳ kinh nguyệt không đều
Thời kỳ kinh nguyệt đầu tiên sau khi sinh con của bạn có thể nặng hơn bình thường. Nó cũng có thể đi kèm với chuột rút dữ dội hơn, do lượng niêm mạc tử cung cần bong ra nhiều hơn. Khi bạn tiếp tục chu kỳ của mình, những thay đổi này có thể sẽ giảm xuống. Trong một số trường hợp hiếm hoi, các biến chứng như các vấn đề về tuyến giáp hoặc u tuyến có thể gây chảy máu nhiều sau khi mang thai...
Những phụ nữ bị lạc nội mạc tử cung trước khi mang thai thực sự có thể có kinh nguyệt nhẹ hơn sau khi sinh. Thời kỳ kinh nguyệt nhẹ cũng có thể được gây ra bởi hai tình trạng hiếm gặp, hội chứng Asherman và hội chứng Sheehan. Hội chứng Asherman dẫn đến mô sẹo trong tử cung. Hội chứng Sheehan là do tuyến yên bị tổn thương, có thể là kết quả của việc mất máu nghiêm trọng.
5. Có thể mang thai sau khi sinh nếu chưa có kinh nguyệt không?
Phụ nữ có thể mang thai trong vòng ba tuần sau khi sinh, ngay cả khi kinh nguyệt chưa bắt đầu.
Mặc dù không nhiều nhưng một số phụ nữ có thể mang thai trong vòng ba tuần sau khi sinh, ngay cả khi kinh nguyệt chưa bắt đầu. Tuy nhiên, các bác sĩ đều khuyên, phụ nữ nên quan hệ tình dục ở thời điểm khoảng bốn đến sáu tuần sau khi sinh con để cơ thể có thời gian hồi phục.
Bất kể có đang cho con bú hay không, cơ thể sẽ giải phóng trứng sau sinh đầu tiên trước khi có kinh trở lại. Vì vậy, nếu không bắt đầu sử dụng biện pháp tránh thai ngay sau khi bắt đầu quan hệ tình dục trở lại, có thể mang thai ngay cả trước khi có kinh đầu tiên.
6. Kiểm soát sinh sản trong thời gian cho con bú
Các phương pháp ngừa thai an toàn và hiệu quả dành cho những phụ nữ đang trong thời kỳ cho con bú như dùng bao cao su và màng ngăn luôn an toàn cho việc cho con bú.
Ngoài ra còn có một số lựa chọn kiểm soát sinh sản bằng nội tiết tố được coi là an toàn trong thời kỳ cho con bú. Bác sĩ có thể cung cấp thông tin cập nhật mới nhất về các loại kiểm soát sinh sản cụ thể. Nói chung, những viên thuốc kết hợp liều thấp có chứa estrogen và progestin được coi là an toàn sau khi lành vết thương sau khi sinh. Thuốc chỉ chứa progestin cũng an toàn để sử dụng khi cho con bú.
7. Kỳ kinh đầu tiên sau sinh thế nào?
Cho dù bạn sinh con bằng đường âm đạo hay bằng phương pháp sinh mổ, bạn có thể bị chảy máu và tiết dịch âm đạo sau khi sinh. Cơ thể bạn tiếp tục thải máu và mô lót tử cung khi bạn mang thai.
Trong vài tuần đầu, máu có thể nặng hơn và xuất hiện thành cục. Khi nhiều tuần trôi qua, máu này nhường chỗ cho dịch tiết âm đạo [sản dịch], đây là chất dịch cơ thể có thể có màu từ trong đến trắng kem đến đỏ.
Sự tiết dịch này có thể tiếp tục trong khoảng sáu tuần, đó là khoảng thời gian kinh nguyệt của bạn có thể trở lại nếu bạn không cho con bú. Nếu dịch tiết của bạn ngừng một thời gian và sau đó bạn bị chảy máu trở lại, đây có thể là kỳ kinh của bạn. Nếu bạn không chắc liệu việc chảy máu mà bạn đang gặp phải là do mang thai hay do chu kỳ kinh nguyệt của bạn, có một số cách để nhận biết:
Sản dịch thường không có màu đỏ tươi sau tuần đầu tiên sau sinh. Nó thường có màu nhạt hơn và có thể có dạng nước hoặc màu trắng kem. Chảy máu đỏ tươi xuất hiện từ sáu tuần trở lên sau khi sinh nhiều khả năng là chu kỳ kinh nguyệt của bạn.
Chảy máu liên quan đến thai nghén có thể tăng lên khi gắng sức hoặc hoạt động nhiều hơn. Nếu dịch tiết của bạn tăng lên khi gắng sức và giảm khi bạn nghỉ ngơi, thì nhiều khả năng là do cơ địa. Cũng có thể mất một thời gian để chu kỳ của bạn điều chỉnh đều đặn hơn sau khi sinh.
Trong năm đầu tiên sau sinh của bạn, kinh nguyệt của bạn có thể dao động về khoảng cách thời gian giữa các chu kỳ và cường độ chảy máu là điều bình thường. Điều này đặc biệt đúng nếu bạn đang cho con bú.
Hầu hết phụ nữ sau sinh sẽ có chu kỳ kinh nguyệt bình thường từ 21 đến 35 ngày với hiện tượng ra máu kéo dài từ 2 đến 7 ngày. Chu kỳ kinh nguyệt có thể thay đổi so với những gì bạn đã trải qua trước khi mang thai.
8. Khi nào nên đến gặp bác sĩ?
Nếu đang băn khoăn liệu tình hình của mình có bình thường hay không, hãy đến bác sĩ kiểm tra.
Kinh nguyệt không đều hoặc rất nhiều: Nếu kinh nguyệt không trở nên đều đặn hơn sau một vài tháng hoặc nếu đã có kinh nguyệt quá nhiều trong hơn hai hoặc ba chu kỳ, hãy cho bác sĩ của bạn biết. Bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra các vấn đề về tử cung hoặc nội tiết tố.
Chậm kinh lâu hơn khi bạn không cho con bú: Nếu đang cho con bú sữa công thức và không có kinh sau ba tháng sau khi sinh, hãy nói chuyện với bác sĩ. Có thể nghĩ đến vô kinh thứ phát [đó là khi phụ nữ có chu kỳ bình thường trước đó không có kinh trong ba tháng], mang thai hoặc các vấn đề khác.
Kỳ kinh đầu tiên sau khi mang thai có thể khác so với trước khi bạn sinh con. Nếu đang băn khoăn liệu tình hình của mình có bình thường hay không, hãy đến bác sĩ kiểm tra.
Nếu có bất cứ điều gì khác thường trong kỳ kinh đầu tiên sau khi mang thai, hãy liên hệ với bác sĩ của bạn. Chảy máu quá mức hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng là điều đặc biệt cần quan tâm đối với những người mới làm mẹ. Vì vậy, hãy lắng nghe cơ thể để an toàn cho sức khỏe sinh sản bản thân.
Xem thêm video đang được quan tâm:
Chế độ ăn uống lành mạnh tăng sức đề kháng, giảm nguy cơ mắc COVID-19