Người đầu tiên bước qua cửa nhà vào lúc Giao thừa sẽ là người mang lại sự may mắn cho gia đình trong năm mới.
Kén người “tốt vía”
Theo tục lệ của người Việt Nam
, người đến thăm gia đình đầu tiên trong năm mới gọi là người xông nhà hay xông đất, đạp đất. Con cháu phải ở trong nhà chờ người đến xông nhà rồi mới được đi chúc Tết bà con, bạn bè. Ông bà ta tin rằng người khách đầu tiên bước vào nhà mình sáng ngày mùng một Tết sẽ đem đến điều may mắn hay rủi ro cho gia đình suốt năm đó nên họ thường chọn người khách xông nhà rất kỹ. Người xông nhà phải có tuổi hợp với chủ nhà và con vật đại diện của năm đó. Chủ nhà thường chọn trong số các bạn bè, họ hàng của mình một người “tốt vía” xông nhà để năm mới được tốt đẹp, mọi điều suôn sẻ, thuận lợi. Đó là những người gia cảnh song toàn, con cháu đầy đàn, có tính cách vui vẻ, gia đình hạnh phúc, làm ăn thịnh vượng, vì thế mới có lệ “hẹn trước,” mời đến xông nhà. Người Nam Bộ còn có thói quen chọn người có tên đẹp như Phúc, Lộc, Thọ, Tài, Lợi… mời đến xông nhà để cả năm sẽ thuận lợi, may mắn, phát tài phát lộc. Thời điểm xông nhà, có thể diễn ra trong vòng 3 ngày Tết, nhưng chủ yếu là ngày mùng một Tết, tính từ ngay sau thời khắc Giao thừa. Người xông nhà chúc Tết thường lưu lại nhà gia chủ trong khoảng 10-15 phút. Tùy nhà tùy người mà có lời chúc riêng. Nếu nhà có cha mẹ già thì chúc: “Bách niên giai lão” [sống lâu trăm tuổi], “tăng phúc tăng thọ;” nếu là người buôn bán thì mong “buôn may bán đắt,” “làm ăn phát đạt,” “làm ăn phát tài bằng năm bằng mười năm ngoái;” nếu gặp người làm việc Nhà nước thì chúc: “thăng quan tiến chức” hoặc “lên chức lên lương,” gặp trẻ em thì mừng các bé “mau ăn chóng lớn,” “học hành đỗ đạt.”… Lời chúc tụng này thường kèm theo bao đỏ để mừng tuổi và lì xì cho trẻ em, bạn bè, đồng nghiệp. Cũng có năm gia chủ không chọn được ai hay không muốn nhờ vả ai xông đất vì lý do an toàn, sợ người lạ mang đến những điều không tốt cho gia đình thì họ tự xông nhà mình. Chủ nhà rời khỏi nhà trước thời khắc Giao thừa, lúc còn năm cũ, đi lễ chùa xin lộc đầu năm và trở về sau nửa đêm để là người đầu tiên đặt chân vào sân nhà. Trong trường hợp này, người trong gia đình sẽ chuẩn bị đón tiếp người này như khách quý đến xông nhà, đem sự an vui, thịnh vượng đến cho những người thân của mình. Bánh mứt sẽ được dọn ra, trà thơm được rót, mọi người sẽ cùng nhau nhấm nháp hương xuân đầu năm trong không khí đầm ấm và tràn trề hy vọng mới. Người Việt thường tránh xông nhà người khác ngày mùng một Tết nếu trong gia đình mình có những chuyện không hay xảy ra trong năm qua. Các gia đình người Việt cũng rất kỵ những người có phẩm chất đạo đức không tốt, lười biếng xông nhà.Phong tục xông nhà ở các nước
Tại Vương quốc Anh
, vào đêm 31/12, người xông nhà sẽ bước qua bậu cửa, mang vào nhà sự may mắn trong năm mới, cùng các vật dụng không thể thiếu: Một cục than, một ổ bánh mỳ và một chai rượu. Khi bước vào nhà, người xông nhà bỏ cục than vào lò sưởi, đặt ổ bánh mỳ lên bàn và rót một cốc rượu cho chủ nhà. Người xông nhà phải vào bằng cửa trước và ra bằng cửa sau.Khi chuông đồng hồ điểm 12 tiếng, mỗi người viết ba điều ước lên một tờ giấy, rồi đốt tờ giấy đó, lấy tro hòa vào ly champaign và uống cạn. Họ tin rằng làm như vậy, ít nhất một trong ba điều ước trên sẽ trở thành hiện thực.
Người dân Trung Quốc
cũng coi than là bùa hộ mệnh, vật đem lại may mắn. Người ta đặt một viên than giấu vào giấy đỏ đặt ở ngưỡng cửa với ước vọng mang lại may mắn và hạnh phúc cho cả năm. Riêng ở vùng núi Tây Tạng, tục xông nhà phải bắt đầu vào lúc giao thừa. Họ kiêng không dùng người nhà để xông nhà mà phải là người không thân thích với gia chủ. Và cũng như người Anh, phải là thanh niên trai tráng chưa vợ, nhanh nhẹn, hoạt bát và không được xông quá năm nhà, vì như vậy là lộc sẽ bị san sẻ. Người xông nhà có tuổi giống gia chủ được coi là tốt nhất. Khi bước vào nhà, người này phải mang theo ba thứ: một bó hoa tươi, một cành lộc và một loại quả. Khi ra về, anh ta được gia chủ tiễn và phải đi giật lùi. Những người trong nhà thì không được đi đâu trước 8 giờ sáng hôm sau.Với người Hy Lạp, ngoài việc cầu chúc cho nhau những điều tốt lành vào những ngày đầu năm, họ còn có phong tục kể cho trẻ em nghe những câu chuyện về lòng nhân ái của Thánh Basil - người đã mang đến cho các em những món quà nhỏ còn gọi là bánh Thánh Basil. Sau khi nghe kể chuyện, các em sẽ được ăn bánh Thánh. Trong đĩa bánh Thánh, bao giờ cũng có một chiếc bên trong giấu một đồng xu nhỏ. Ai ăn được chiếc bánh này sẽ là người may mắn.
Người Việt Nam tin rằng nếu ngày mùng 1 Tết mọi chuyện suôn sẻ thì cả năm sẽ được an lành, may mắn. Chính vì vậy, người xông đất được coi là người đại diện mang tới cho chủ nhà sự tốt đẹp cho một năm.
Nguồn gốc tục xông đất đầu năm
Phong tục xông đất đầu năm xuất phát từ mong muốn của mọi người về năm mới nhiều may mắn và hạnh phúc, tránh xui xẻo.
Theo truyền thống, gia chủ sẽ chọn một người hợp tuổi với mình để bước vào nhà đầu tiên trong năm mới, vào đêm giao thừa hoặc sáng mùng 1 Tết, mang theo chút quà nhỏ như bánh mứt, chè, thuốc và tiền lì xì cho trẻ nhỏ. Người xông đất sẽ chúc gia chủ một năm phát lộc, phát tài và gặp nhiều may mắn.
Gia chủ cũng niềm nở đón tiếp người xông đất và chúc tụng lại, mời những món ăn, bánh mứt ngon nhất và cùng nhau nâng ly. Việc ăn uống này cũng chỉ mang tính tượng trưng cho có lệ, có thể chỉ ăn vài miếng bánh, miếng mứt, uống một ly rượu hay chén trà.
Về việc chọn người xông đất, người xưa quan niệm, ai xởi lởi hồn nhiên, vô tư, thật thà, mặt mũi sáng sủa, không có tang và con cái đủ cả trai lẫn gái là vía tốt. Đặc biệt, người xông đất phải có tuổi hợp với chủ nhà và con vật đại diện của năm đó, tránh tuổi “tứ hành xung”. Tuổi người xông đất nên có thiên can, địa chi, ngũ hành tương sinh với gia chủ và của năm đó. Được những người có tên hay, đẹp như Cát, Lộc, Kim, Ngân, Phúc, Thọ, An, Khang… xông đất cũng là một niềm vui với gia chủ.
Ý nghĩa tục xông đất ngày Tết
Trong quan niệm của người Việt, những người được lựa chọn xông đất đầu năm "hợp mệnh" sẽ đem đến những điều an lành cho gia chủ. Người đi xông đất có niềm vui vì đã làm được việc phước. Người được xông đất cũng sung sướng vì tin tưởng gia đạo sẽ tốt lành trong suốt năm tới.
Ở hầu hết các địa phương, phong tục xông đất tương tự nhau. Người đến xông đất thường đem theo những phong bao lì xì để mừng tuổi trẻ con, người già và chúc mừng năm mới đến toàn thể gia đình. Sau đó, người xông đất sẽ được gia chủ chúc Tết. Khách ngồi chơi nói chuyện chỉ khoảng 5 đến 10 phút rồi xin cáo từ chứ không nên ở lại lâu. Tục xông đất thể hiện tinh thần hướng đến những điều tốt lành, may mắn và cầu mong một năm mới mọi sự đều thuận lợi.
Người xông đất phải là người tốt vía, tính tình vui vẻ, khỏe mạnh, sự nghiệp thành công.
Theo thời gian, những phong tục tập quán xa xưa dần mất đi hoặc trở nên mờ nhạt dần giữa những thay đổi trong cuộc sống hiện đại. Tục xông đất bây giờ đã không còn đặt nặng về sự may mắn, hậu vận, cũng không còn nhiều quy tắc như trước. Người ta coi đây là một niềm vui nho nhỏ mỗi khi Tết đến, xuân về. Nhưng vẫn có điều không thay đổi, đó là chúng ta vẫn đi xông đất nhà bà con bạn bè với niềm vui và cầu một năm bình an may mắn.
Những kiêng kỵ khi đi xông đất đầu năm
Dân gian quan niệm người được chọn xông đất cần phải hợp với gia chủ ở ngũ hành, thiên can, địa chi. Đồng thời 3 yếu tố này của năm cũng phải tương sinh với người được chọn. Tránh chọn những người khắc tuổi với gia chủ, xung khắc với năm. Người có tiền án, công danh chậm tiến, đạo đức không tốt thì không nên tới xông đất.
Người đến xông đất đầu năm không nên mặc đồ trắng hoặc đồ đen. Nam giới xông đất được cho là tốt hơn vì có nhiều dương khí hơn, năm mới cần có dương khí vào nhà. Trường hợp cả hai vợ chồng cùng đến xông nhà thì chồng nên bước vào trước.
Ngoài ra, người xông đất phải là người tốt vía, tính tình vui vẻ, khỏe mạnh, sự nghiệp thành công. Những người đang có tang nên tránh đến nhà người khác vào ngày đầu năm mới.
Hạ Vy [Tổng hợp]
Xông đất là một trong những tục lệ có từ rất lâu đời của người Việt Nam. Vào dịp đầu năm mới, người ta thường chọn những người hợp tuổi, tốt tính để xông đất nhằm mang lại may mắn cho gia đình. Tuy nhiên nếu không thể nhờ ai đó xông đất thì gia chủ tự xông đất cho nhà mình có được không? Và để trả lời câu hỏi này, mời bạn theo dõi bài viết dưới đây của chúng tôi nhé.
Tự mình xông đất nhà mình có được không? Tự xông đất cho nhà mình có được không? Theo quan niệm của người Việt, sau thời khắc giao thừa, bước sang năm mới, ai là người đặt chân vào gia đình mình đầu tiên thì đó chính là người xông đất. Người xông đất cho các gia chủ thường được lựa chọn khá cẩn thận, đảm bảo các yếu tố như hợp tuổi với gia chủ, gia đình ấm êm, hạnh phúc, là người có đạo đức, sống lương thiện... Nếu chọn được người xông đất có đầy đủ các yếu tố đó thì sẽ mang lại cho gia chủ nhiều điều may mắn, tốt lành trong năm mới.
Tuy nhiên nếu không thể lựa chọn được người hợp tuổi hoặc gia chủ cũng không đặt nặng vấn đề xông đất thì gia chủ hoàn toàn có thể tự mình xông đất cho gia đình.
Để tự xông đất cho nhà mình, gia chủ sẽ đi ra khỏi nhà trước thời khắc giao thừa, sau đó khi qua thời điểm giao thừa gia chủ sẽ trở về nhà. Nếu muốn tăng thêm sự may mắn, tốt lành, gia chủ có thể đi chùa cầu bình an rồi xin lộc ở chùa và mang về và tiến hành vào xông đất cho gia đình mình cũng được nhé.
Một vài lưu ý khi tự xông đất cho gia đình mình
Dưới đây là một vài lưu ý khi gia chủ tự xông đất cho nhà mình vào dịp đầu năm mới:
- Khi ra ngoài trước thời điểm giao thừa, bạn nên chuẩn bị sẵn những phong bao lì xì sau đó khi vào xông đất, bạn có thể gửi lời chúc và mừng tuổi cho các thành viên trong nhà.
- Thời gian xông đất cũng không nên quá lâu để đảm bảo mọi chuyện trong năm mới đều được diễn ra suôn sẻ, trôi chảy.
- Gia chủ nên mặc quần áo tươi sáng, không nên chọn màu trắng hoặc màu đen để mặc khi xông đất.
- Nếu tuổi của gia chủ không hợp với con giáp của năm ấy thì cũng không nên xông đất. Hoặc nếu trong năm gia đình có tang thì gia chủ cũng không nên tự mình xông đất.
- Trong quá trình xông đất, bạn và mọi thành viên nên nói những chuyện vui vẻ, tránh nói những chuyện buồn của năm cũ.
Hy vọng rằng qua bài viết này, bạn đã biết tự xông đất cho nhà mình có được không. Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết.
>>> Tham khảo thêm: