I. Khái niệm
- Bàn bạc, đánh giá, phân tích, tìm ra nguyên nhân về một hiện tượng sự việc đang diễn ra trong xã hội
- Tìm ra giải pháp để giải quyết vấn đề
- Những vấn đề cơ bản
- Tốt: Xây nhà tình thương, quỹ từ thiện, hiến máu nhân đạo....
- Xấu: Bệnh vô cảm, sự im lặng của người tử tế, bệnh thành tích.....
II. Dàn ý cơ bản
- Phần mở bài: Dẫn dắt và nêu vấn đề trong đề bài nêu ra
- Phần thân bài:
- Mô tả hiện tượng
- Phân tích, đánh giá hiện tượng
- Phân tích nhiều mặt để tìm ra nguyên nhân
- Đưa ra giải pháp, liên hệ bản thân
- Phần kết bài: Định hướng con người theo hướng tốt
Học trọn năm chỉ với 700.000đ
Soạn văn 9 tập 2 bài 19 [trang 22]
Download.vn sẽ cung cấp tài liệu Soạn văn 9: Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống, vô cùng hữu ích.
Mời các bạn học sinh lớp 9 cùng tham khảo nội dung dưới đây, để có thể chuẩn bị bài một cách nhanh chóng, đầy đủ.
Soạn văn 9: Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống
Đọc các đề bài sau và trả lời câu hỏi:
Đề 1. Đất nước ta có nhiều tấm gương học sinh nghèo vượt khó, học giỏi. Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình.
Đề 2. Chất độc màu da cam mà đế quốc Mĩ đã rải xuống các cánh rừng miền Nam thời chiến tranh đã để lại di hoạ nặng nề cho hàng chục vạn gia đình. Hàng chục vạn người đã chết. Hàng vạn trẻ em chịu tật nguyền suốt đời. Cả nước đã lập quỹ giúp đỡ các nạn nhân nhằm phần nào cải thiện cuộc sống và xoa dịu nỗi đau cho họ. Em hãy nêu suy nghĩ của mình về các sự kiện đó.
Đề 3. Trò chơi điện tử là món tiêu khiển hấp dẫn. Nhiều bạn vì mải chơi mà sao nhãng học tập và còn phạm những sai lầm khác. Hãy nêu ý kiến của em về hiện tượng đó.
Đề 4. Đọc câu chuyện sau đây và nêu những nhận xét, suy nghĩ của em về con người và thái độ học tập của nhân vật.
Nguyễn Hiền nhà rất nghèo, phải xin làm chú tiểu trong chùa. Việc chính là quét lá và dọn dẹp vệ sinh. Nhưng cậu rất thông minh và ham học. Những buổi thầy giảng kinh, cậu đều nép bên cửa lắng nghe, rồi chỗ nào chưa hiểu, cậu hỏi thầy giảng thêm. Thấy Nguyễn Hiền thông minh, mau hiểu, thầy dạy cho cậu học chữ. Không có giấy, Nguyễn Hiền lấy lá để viết chữ, rồi lấy que tre xâu thành từng xâu ghim xuống đất. Mỗi ghim là một bài.
Một hôm Nguyễn Hiền xin thầy cho đi thi. Thầy ngạc nhiên bảo:
- Con đã học tập được bao nhiêu mà dám thi thố với thiên hạ?
- Con xin thi thử xem sức học của mình đến đâu.
Năm ấy, Nguyễn Hiền đã đỗ trạng nguyên. Vua Trần cho Nguyễn Hiền còn nhỏ quá, mới 12 tuổi, nên không bổ dụng.
Một thời gian sau, vua có việc tiếp sứ giả nước ngoài, cho gọi Nguyễn Hiền về triều. Nguyễn Hiền bảo:
- Đón trạng nguyên mà không có võng lọng sao? Ông về tâu với vua xin cho đầy đủ nghi thức.
Vua đành cho các quan mang võng lọng rước quan Trạng tí hon về kinh..
[Theo Cửu Thọ, Một trăm gương tốt thiếu nhi Việt Nam, NXB Trẻ, TPHCM, 1999]
a. Các đề bài trên có điểm gì giống nhau? Chỉ ra những điểm giống nhau đó?
b. Mỗi em tự nghĩ ra một đề bài tương tự.
Gợi ý:
a. Các đề bài đã cho có điểm giống nhau:
- Các đề đều nhắc đến một sự việc hoặc hiện tượng trong đời sống [gương học sinh nghèo vượt khó, giúp đỡ nạn nhân chất độc màu da cam, mê chơi điện tử, đọc truyện tranh, xao nhãng học tập...]
- Yêu cầu của đề là phân tích sự việc hiện tượng và nêu suy nghĩ của mình.
b. Một số đề tương tự:
Đề 1. Suy nghĩ về vấn đề bảo vệ môi trường là bảo vệ cuộc sống của con người.
Đề 2. Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ về vai trò của gia đình trong cuộc sống hiện nay.
II. Cách làm bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống
Cho đề bài:
Báo đưa tin: “Bạn Phạm Văn Nghĩa là học sinh lớp 7 trường Trung học cơ sở Bắc Sơn, quận Gò Vấp, nhà ở Hóc Môn. Nghĩa thường đồng giúp mẹ trồng trọt.
Một hôm, mẹ thấy Nghĩa cầm tờ giấy hứng cái gì đó, mẹ hỏi: “Con làm gì đấy?”. Nghĩa trả lời: “Con thụ phấn cho bắp”. Vụ ấy ruộng bắp nhà Nghĩa năng suất cao hơn mọi năm.
Ở nhà Nghĩa còn nuôi gà, nuôi heo. Em còn làm một cái tời để mẹ kéo nước cho đỡ mệt.
Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh đã phát động phong trào “Học tập Phạm Văn Nghĩa”. Phong trào ấy được các bạn học sinh nhiệt liệt hưởng ứng”.
Em hãy nêu suy nghĩ của mình về hiện tượng ấy.
a. Tìm hiểu đề và tìm ý
b. Đọc kĩ đề và trả lời câu hỏi: Đề thuộc loại gì? Đề nêu hiện tượng, sự việc gì? Đề nêu hiện tượng, sự việc gì? Đề yêu cầu làm gì?
c. Tìm ý ở đây là phân tích để tìm ý nghĩa của sự việc. Những việc làm của Nghĩa chứng tỏ bạn ấy là người như thế nào? Vì sao đoàn Thành đoàn Thành phố Hồ Chí Minh phát động phong trào học tập bạn Nghĩa? Những việc làm của Nghĩa có khó không? Nếu mọi học sinh đều làm được như nghĩa thì đời sống sẽ như thế nào?
Gợi ý:
a.
- Đề thuộc loại nghị luận về hiện tượng đời sống.
- Hiện tượng: Phong trào: “Học tập Phạm Văn Nghĩa”.
- Yêu cầu: suy nghĩ về hiện tượng.
b. Thành đoàn phát động phong trào “Học tập Phạm Văn Nghĩa” vì:
- Nghĩa là người biết thương mẹ, giúp đỡ mẹ trong việc đồng áng.
- Nghĩa biết kết hợp giữa học với hành.
- Nghĩa là người biết sáng tạo [làm cái tời để mẹ kéo nước đỡ mệt].
=> Học tập Nghĩa là học cách thương mẹ, học lao động, học vận dụng những kiến thức vào cuộc sống.
2. Lập dàn bài
a. Mở bài
Giới thiệu về tấm gương Phạm Văn Nghĩa, dẫn dắt đến vấn đề cần nghị luận.
b. Thân bài:
- Phân tích ý nghĩa những việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
- Suy nghĩ về việc làm của Phạm Văn Nghĩa.
- Ý nghĩa của việc phát động học tập theo gương Phạm Văn Nghĩa.
c. Kết bài
Suy nghĩ, rút ra bài học cho bản thân.
3. Viết bài
- Tập viết từng phần.
- Phân tích rõ các việc làm của Nghĩa.
4. Đọc lại bài viết và sửa chữa
- Sửa lỗi chính tả, lỗi dùng từ, lỗi ngữ pháp.
- Chú ý liên kết, mạch lạc giữa các câu trong đoạn văn.
Tổng kết:
- Muốn làm tốt bài văn nghị luận về một sự việc, hiện tượng đời sống, phải tìm hiểu kĩ đề bài, phân tích sự việc, hiện tượng đó để tìm ý, lập dàn bài, viết bài và sửa chữa sau khi viết.
- Dàn bài chung:
- Mở bài: Giới thiệu sự việc, hiện tượng cần bàn luận.
- Thân bài: Liên hệ thực tế, phân tích các mặt, nêu đánh giá, nhận định.
- Kết bài: Kết luận, khẳng định, phủ định, lời khuyên.
- Bài làm cần lựa chọn góc độ riêng để phân tích, nhận định; đưa ra ý kiến, suy nghĩ và cảm thụ riêng của người viết.
III. Luyện tập
Lập dàn bài cho đề 4, mục I.
Gợi ý:
a. Mở bài
Giới thiệu khái quát về nhân vật Nguyễn Hiền [thời đại, gia cảnh...]
b. Thân bài
- Phân tích về con người của Nguyễn Hiền:
- Con người và thái độ học tập: Nhà nghèo, không được đến trường mà vẫn học giỏi, ông rất quý trọng việc học.
- Có ý thức tự trọng về bản thân trước kẻ quyền thế, tối cao.
- Đánh giá về Nguyễn Hiền, liên hệ đến cuộc sống hiện nay [một bộ phận giới trẻ có lối sống đua đòi, hưởng thụ…]
c. Kết bài
Khẳng định lại Nguyễn Hiền là một tấm gương đáng để học tập, noi theo.
Cập nhật: 14/01/2022
Với bài nghị luận kiểu này, cần làm được hai việc cơ bản :
1. Biểu hiện của sự việc, hiện tượng đó. Tên gọi chính xác sự việc, hiện tượng đó là gì. Đặt được tên [thường viết thành tiêu đề] tức là nêu được bản chất của sự việc, hiện tượng.
Phân tích sự đúng sai, hay dở, lợi hại ; bày tỏ thái độ [đồng tình, phản đốì], chỉ ra nguyên nhân, phương hướng hành động [tiếp tục phát triển hay cần loại trừ].
I - HƯỚNG DẪN TÌM HIỂU BÀI
Phần 1. Tìm hiểu đề bài
Đề 1
Trong bài viết, không chỉ kể về một gương nghèo vượt khó mà còn phải phân tích nguyên nhân nào dẫn đến thành công ấy, từ đó rút ra bài học gì.
Đề 2
- Nêu được hiện tượng đáng thương của các nạn nhân chất độc da cam.
- Đề xuất biện pháp thiết thực để giúp đỡ các nạn nhân.
Đề 3
- Nêu và lí giải hiện tượng các bạn trẻ đam mê trò chơi điện tử.
- Phân tích tác hại của sự đam mê trên và biện pháp ngăn chặn.
Đề 4
Nêu được :
- Tinh thần ham học của Nguyễn Hiền.
- Tư thế chững chạc, khảng khái của Nguyễn Hiền.
a] Điểm giống nhau trong các đề trên :
- Đều nêu một sự việc hoặc hiện tượng xuất hiện trong đời sống.
- Đều yêu cầu nêu ý kiến của mình trước một sự việc, hiện tượng.
b] Tự nghĩ một đề bài tương tự. Ví dụ :
Đề 1
Hiện nay có nhiều bạn học sinh đặt mục tiêu học văn chỉ là vượt qua các kì thi, không quan tâm gì đến cái hay, cái đẹp của văn chương. Hãy trình bày ý kiến của em về hiện tượng này.
Đề 2
Trên các phương tiện thông tin đại chúng [báo chí, đài phát thanh, truyền hình,...] thường xuất hiện nhiều hiện tượng dùng tiếng Việt sai hoặc lai căng. Hãy nêu một vài hiện tượng và phân tích.
Phần 2. Tìm hiểu cách làm bài
a] Đề thuộc loại nghị luận về một hiện tượng trong đời sống : hiện tượng một học sinh lớp 7 đã biết áp dụng những kiến thức học được ở trường vào những việc có ích thiết thực. Từ đây có thể đặt ra nhiều vấn đề : không nhất thiết phải học cao mới có giá trị; giá trị của sự học là ở chỗ nó cho con người ý thức về tác dụng của tri thức và vận dụng tri thức đó vào đời sống.
b] Nên triển khai vấn đề trên như thế nào ?
- Những việc làm trên chứng tỏ Nghĩa là một người có mục đích, phương châm học tập đúng.
- Những việc làm của Nghĩa thực ra không khó nhưng cần có ý thức học tập đúng đắn thì mới làm được.
- Nếu mọi học sinh đều làm được như Nghĩa thì việc học không phải là một gánh nặng mà là một niềm vui và góp phần xoá đói, giảm nghèo cho gia đình và cộng đồng. Nó khác hẳn trào lưu học chỉ để “thoát li" sản xuất, làm cho việc học trở nên nặng nề, sáo rỗng, vô bổ.
Phần 3. Luyện tập
Gợi ý dàn bài cho đề 4 [mục I - SGK]:
a] Mở bài : Giới thiệu về nhân vật Nguyễn Hiền [thời đại, gia cảnh,...]
b] Thân bài: Nêu suy nghĩ về nhân vật Nguyễn Hiền
- Nhà nghèo, không được đến trường, tại sao vẫn học giỏi ?
- Ý thức tự trọng về bản thân trước kẻ quyền thế tối cao.
c] Kết bài: Nguyễn Hiền là một tấm gương “khổ luyện thành tài” và lòng tự trọng.