Đến tuổi trưởng thành trẻ sẽ là lực lượng lao động chính của xã hội, điều này tạo nên sự trăn trở cho bố mẹ: làm sao để trẻ quý trọng đồng tiền, ham thích lao động chân chính để làm ra tiền; khi trẻ sống xa gia đình [đi học, đi làm,…] trẻ biết tiêu tiền đúng cách, không phung phí. Hơn nữa, nhận thức đúng được vai trò của tiền trong đời sống, có cách ứng xử phù hợp với tiền bạc còn là điều kiện để trẻ giữ được giá trị của chính bản thân mình.
Một số cách dưới dây là những gợi ý mà bố mẹ có thể áp dụng trong việc giáo dục trẻ về lao động và tiền bạc:
Niềm vui và lợi ích của lao động
Bố mẹ là những tấm gương lao động gần gũi nhất với trẻ. Trẻ thường có xu hướng được giống như bố mẹ - làm giám đốc, kĩ sư, bác sĩ, nhân viên văn phòng,… Bố mẹ càng thể hiện sự tích cực với nghề nghiệp mình đang làm thì trẻ càng có xu hướng này một cách rõ nét, vì trẻ nhận thấy niềm vui trong công việc của bố mẹ. Nếu bố mẹ ngày nào cũng than vãn “nay cơ quan lại cãi nhau”,“sếp ngày nào cũng nhăn nhó”, “tháng này bị trừ lương vì giảm doanh thu”,… thì trẻ sẽ khó mà ước mình như cha mẹ, và đặc biệt là “sợ phải lao động”. Hãy chọn lọc những điều tích cực mà công việc mang lại để chia sẻ với trẻ, hình thành nhận thức cho trẻ về lợi ích của lao động “nhờ làm công việc này mà bố/ mẹ được…”, “may mà đồng nghiệp của bố/ mẹ luôn sẵn sàng …” “công việc không đơn giản và nhàn hạ nhưng nhờ vậy mà bố/mẹ….” “rõ ràng nhờ có công việc mà cuộc sống của chúng ta không thiếu thốn…”Trẻ sẽ thấy đi làm thật tuyệt vời, ngoài kiếm tiền trang trải mọi hoạt động của cuộc sống còn là nơi mọi người san sẻ, gắn kết với nhau như một gia đình.
Giá trị của lao động
Lao động không chỉ tạo ra tiền bạc, của cải vật chất mà thông qua quá trình lao động con người còn nhận thức được thế giới và phát triển bản thân. Chỉ khi lao động tạo ra giá trị thì chúng ta mới thấy được giá trị của mình. Do đó, ngay từ sớm hãy để trẻ tham gia lao động với nguyên tắc vừa sức, mà một trong những nhiệm vụ lao động đầu tiên của trẻ sẽ là “lao động tự phục vụ”. Chính sự bồi đắp này sẽ tạo nên một tuổi vị thành niên – thanh niên có khả năng tự lập và tự tạo ra giá trị lao động cho riêng mình. Suốt một quá trình gắn bó chặt chẽ với đời sống gia đình, nhà trường, việc lao động tạo nên sự phát triển toàn diện cho trẻ - ngay cả khi không nhận được “tiền công” trẻ vẫn hưởng thụ được giá trị của điều mình đã làm. Bố mẹ có thể cho trẻ thấy, lợi ích đó chính là: trẻ trách nhiệm hơn trong cuộc sống, trải nghiệm cảm giác về sự có ích khi được mọi người thừa nhận, sứa khỏe được rèn luyện thông qua chính những lao động chân tay như vệ sinh nhà cửa, trường lớp. Tuy lao động có thể chưa tạo ra được tiền nhưng cũng góp phần vào sự phát triển của trẻ và đó chính là giá trị của lao động.
Dạy con tiêu tiền hợp lý và biết cách để dành tiền
Bố mẹ nên cho trẻ tiền sinh hoạt một cách vừa phải. Khi trẻ có nhu cầu phát sinh: mua quần áo, đồ dùng học tập, tham gia ủng hộ các chương trình thiện nguyện, quà sinh nhật bạn cùng lớp, tiệc cuối năm với bạn bè… trẻ có thể báo với bố mẹ để xin thêm tiền. Hướng dẫn trẻ ghi lại các khoản chi tiêu cũng là cách kiểm soát việc cho tiêu có hợp lý hay không. Đề nghị trẻ thực hành tiết kiệm để tập dần với việc “làm chủ tài sản” – ví như việc bỏ ống heo để sau đó hoàn toàn có quyền quyết định số dư ấy được dùng vào nhu cầu, hứng thú của bản thân.
Bố mẹ có thể giúp trẻ hình thành năng lực quản lí tài chính theo giai đoạn. Chẳng hạn, ban đầu cho trẻ giữ số tiền và tự cân đối chi tiêu trong ba ngày, sau đó nâng lên một tuần, nửa tháng, một tháng. Có thể sau 1,2 ngày trẻ nhanh chóng hết tiền và thiếu hụt, nhưng sau đó trẻ sẽ biết chi tiêu hợp lý. Hạn chế hỗ trợ nếu trẻ chi tiêu quá mức quy định vào những mục đích không thỏa đáng hoặc không minh bạch, để tránh tính ỷ lại cho trẻ và đồng thời trẻ cũng sẽ học được cách ra quyết định, xuất phát từ việc đơn giản nhất – chi tiền hay không chi tiền?!
Hướng con đến mong muốn tự lao động để làm ra tiền
Bố mẹ không nên nuông chiều, thỏa mãn hết các nhu cầu không cần thiết của trẻ. Hơn nữa, cuộc sống luôn phát triển theo hướng đi lên nên không bao giờ bố mẹ có thể thõa mãn triệt để các mong muốn của trẻ. Nhìn xa hơn, thì không ai khác ngoài trẻ phải sống chính cuộc đời của mình. Như vậy, ngoài những nhu cầu được bố mẹ đáp ứng, khi trẻ phát sinh nhu cầu mới: đổi điện thoại, mua tai nghe, sắm thêm nhiều quần áo,… Vậy thì, trẻ làm cách nào để có tiền?
Cách đơn giản nhất là trẻ tự biết cách bỏ ống heo từ tiền bố mẹ cho cố định.
Cách thứ hai hãy giúp trẻ nhận ra giá trị lao động bằng tiền để ứng xử phù hợp với tiền. Lúc này, bố mẹ gợi ý cho trẻ một số việc làm có thể kiếm tiền như: phụ giúp công việc kinh doanh của gia đình vào cuối tuần hoặc buổi tối, đánh văn bản giúp bố mẹ [bố/mẹ sẽ trả công cho trẻ như thuê dịch vụ và thưởng theo năng suất của trẻ], tập tành kinh doanh nhỏ kiếm ít lợi nhuận như bán quần áo, dụng cụ học tập, đồ thủ công [móc khóa, thiệp, lắc tay tự làm] cho bạn bè, cho người khác qua một cách trực tiếp hoặc online.
Có thể sẽ có những kết thúc rất bất ngờ: sau khi trẻ kiếm được đủ tiền, trẻ lại muốn dùng tiền ấy để tham gia một khóa học tiếng anh hoặc kĩ năng để bản thân mình tiến bộ hơn - vì lúc này, trẻ đã hiểu được giá trị của lao động, hiểu rằng không nên bỏ tiền vào việc đáp ứng các ham muốn vật chất phù phiếm. Dấu hiệu này không phải đã quá rõ cho sự trưởng thành và hiểu biết đúng của trẻ rồi sao?
Nhiều phụ huynh hiện đại còn có cách dạy con về tiền bạc thông qua một hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Tham gia bảo hiểm là cách để dự phòng trước những rủi ro sức khỏe cho cả gia đình, là cách để tiết kiệm và đầu tư tài chính một cách an toàn. Đây là những điều hữu ích, và là sự lựa chọn phù hợp trong cuộc sống mà cha mẹ muốn con hiểu được và noi theo.
Tìm hiểu rõ hơn bảo hiểm nhân thọTẠI ĐÂY nhé!
Dạy trẻ kiếm tiền là một trong những phương pháp giáo dục giúp trẻ bước đầu xây dựng nền tảng tài chính vững chắc về sau, nhưng không phải bậc phụ huynh nào cũng quan tâm đúng mức.
Đa phần những bậc cha mẹ ở Việt Nam đều mong muốn con mình trong tương lai trở thành một người thành đạt, nhất là trong khía cạnh “có của ăn, của để”. Thế nhưng, thay vì dạy con trở thành một master – bậc thầy trong việc kiếm và sử dụng đồng tiền thì chúng ta lại dốc sức cho việc tích luỹ tiền bạc, tài sản để làm nền tảng vững chắc cho con. Rủi ro của vấn đề này nằm ở chỗ, tương lai của con sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào ngày hôm nay của chúng ta. Khi đó, chỉ cần một biến cố xảy ra, các con có thể rơi vào trạng thái bị động trong việc kiếm tiền cũng như quản lý tiền bạc.
Thế nên ngay từ nhỏ, trẻ cần được định hướng để hiểu đúng về vai trò, giá trị mà đồng tiền mang lại. Thông qua đó, trẻ có thể tích lũy kinh nghiệm và chủ động xây dựng phương thức quản lý tài chính hiệu quả trong tương lai.
Vậy cha mẹ nên bắt đầu từ đâu khi dạy con những quan niệm về tiền và quản lý tài chính?
Giới thiệu với trẻ về Tiền
Muốn trẻ học được cách kiếm tiền, trước hết trẻ phải hiểu được “tiền là gì”. Để giải thích cho trẻ khái niệm này, chúng ta có thể cho trẻ làm quen với tiền từ nhỏ. Một trong những cách đơn giản là để trẻ học cách nhận biết các tờ tiền thông qua màu sắc, kích thước.
Khi trẻ khoảng 3 – 4 tuổi, đây là thời điểm thích hợp để ba mẹ tiến thêm một bước: dạy trẻ biết tiền để làm gì và sử dụng chúng như thế nào. Bằng cách cùng trẻ đi siêu thị và thanh toán tiền mặt, chúng ta sẽ giúp trẻ hình thành tư duy: để có được đồ ăn, đồ chơi hay quần áo,… việc trước tiên là chúng ta phải trả tiền cho cửa hàng. Thông qua đó, trẻ sẽ hiểu được vai trò cũng như cách sử dụng đồng tiền.
Thẳng thắn đối thoại với trẻ “Tiền từ đâu mà có”
Trong xã hội hiện nay, thật không khó để chúng ta bắt gặp cảnh tượng một cô bé hay cậu bé đang khóc lóc, thậm chí là ăn vạ để đòi cha mẹ mua cho một món đồ chơi hay đồ vật yêu thích. Đây là biểu hiện cơ bản nhất của những đứa trẻ chưa có ý thức về mối quan hệ giữa đồng tiền và những món đồ mà chúng muốn sở hữu. Trong suy nghĩ của trẻ, cha mẹ chính là nguồn tiền có sẵn và luôn đáp ứng nhu cầu của chúng bất cứ lúc nào, dẫn đến hành vi trẻ thường xuyên đòi hỏi và không trân trọng công sức kiếm tiền của phụ huynh.
Theo chuyên gia tài chính cá nhân Rachel Cruze: “Khi dạy trẻ về tiền, điều quan trọng là phải dạy trẻ biết tiền đến từ đâu”. Điều này sẽ giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa sức lao động, các công việc trong xã hội và tiền bạc. Lúc này, trẻ sẽ ý thức được tiền bạc không có sẵn mà phải bỏ ra công sức để tích lũy, cũng như hiểu được việc kiếm tiền là dùng để phục vụ, chi trả cho các nhu cầu trong gia đình, và cho cả bản thân của trẻ.
Thử thách trẻ bằng một “lộ trình kiếm tiền”
Khi trẻ đòi hỏi mua một món đồ yêu thích, cha mẹ đừng vội đáp ứng nhu cầu của trẻ. Trước hết hãy cùng trò chuyện để xem đây có phải là món đồ thật cần thiết với trẻ hay không, sau đó cùng trẻ lập một kế hoạch kiếm tiền chi tiết để hoàn thành mục tiêu này. Ví dụ cha mẹ cùng trẻ đặt ra mục tiêu tích lũy được số tiền mua món đồ trong vòng 30 ngày. Sau đó, cha mẹ hướng dẫn trẻ những cách có thể giúp trẻ kiếm được tiền trong khoảng thời gian này. Như vậy, trẻ sẽ cảm thấy hứng thú và có động lực hơn, đồng thời cũng biết trân trọng hơn món đồ mà mình phải bỏ công sức ra mới có thể mua được.
Học phải đi đôi với hành
Không chỉ dựa trên lý thuyết, việc trao cho trẻ cơ hội thực tế sẽ là phương pháp hiệu quả khi dạy trẻ kiếm tiền. Đừng quá phức tạp, đối với trẻ, chúng ta có thể dạy các con theo nguyên tắc “tuổi nhỏ làm việc nhỏ”.
Trẻ có thể bắt đầu bằng việc bán những món đồ mà trẻ yêu thích như bánh kẹo, đồ ăn vặt. Đối với một số trẻ có năng khiếu, cha mẹ có thể khuyến khích trẻ kiếm tiền thông qua những tác phẩm sáng tạo như vòng tay/ thiệp handmade, tranh vẽ, viết văn/ thơ gửi báo,…
Làm việc nhà cũng là một cách kiếm tiền hiệu quả dành cho trẻ. Tuy nhiên, cha mẹ cần phân biệt rõ những công việc thuộc về trách nhiệm của con như đánh răng, rửa mặt, dọn dẹp phòng ốc, bàn học của mình,… để tránh hình thành tư duy việc nhà không phải là trách nhiệm của trẻ, và chỉ thực hiện khi được cha mẹ trả tiền. Đối với các công việc khác trong gia đình, cha mẹ hãy cho phép cho trẻ quan sát và lựa chọn những công việc trẻ cảm thấy vừa sức và chủ động “báo giá”. Như vậy trẻ cũng sẽ học được cách đàm phán và định giá năng lực bản thân, cũng như nhạy bén hơn trong việc nhìn ra đâu là cơ hội để kiếm tiền.
Bên cạnh các phương thức trên, ba mẹ có thể tham khảo thêm nhiều hoạt động đơn giản ngay tại nhà để giúp trẻ hình thành những quan niệm đúng đắn về tiền bạc nói chung hay cách thức kiếm tiền nói riêng thông qua chương trình giáo dục tài chính dành cho trẻ em Cha-Ching từ Quỹ Prudence. Được thiết kế với các chuỗi hoạt động “học mà chơi, chơi mà học”, Cha-Ching sẽ đồng hành cùng ba mẹ trong việc giúp trẻ rèn luyện và phát triển kỹ năng quản lý tài chính – một trong những kỹ năng quan trọng hàng đầu để hướng tới cuộc sống thành công.