Bài viết của Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Thị Phi Yến - Khoa Ung bướu và Huyết học - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City
Là một loại thuốc trong nhóm thuốc giảm đau opioid, Morphin được thường được kê đơn thuốc điều trị. Việc sử dụng thuốc sai cách có thể dẫn đến nhiều nguy cơ sức khỏe.
Sự thật: Morphin là thuốc giảm đau mạnh có tác dụng từ hệ thần kinh trung ương. Khi bị đau mức độ nặng và dai dẳng, bạn cần có thuốc giảm đau mạnh để không gây đau đớn về thể xác cũng như tinh thần. Nhu cầu sử dụng thuốc giảm đau sẽ giảm khi các vết thương hoặc tổn thương khác trên cơ thể phục hồi.
Nhưng trong một số tình huống, tổn thương để lại di chứng hay tình trạng bệnh nặng không thuyên giảm, bạn cần dùng nhóm thuốc giảm đau như thuốc Morphin kéo dài. Khi đó cơ thể bắt đầu có biểu hiện “lệ thuộc” vào thuốc Morphin. Hiện tượng này được y học gọi là “lệ thuộc về thể chất”.
Tình trạng “nghiện” Morphin là tình trạng người bệnh không có vết thương hay bệnh tật nhưng đã sử dụng Morphin trong thời gian dài để nhằm mục đích đạt được cảm giác “phê” về tinh thần. Hiện tượng này được y học gọi là “ lệ thuộc về tinh thần”
Như vậy, dùng Morphin theo chỉ dẫn của bác sĩ để giảm triệu chứng bệnh tật, như giảm mức độ đau là nhu cầu chính đáng.
Sự thật là: Tất cả các loại thuốc đều có liều khởi đầu. Liều khởi đầu của Morphin là 5mg đường uống hay 2mg đường tiêm cho người lớn. Liều Morphin sẽ tăng dần, tương ứng với mức độ đau của người bệnh cho đến khi đạt hiệu quả giảm đau.
Hiện tượng suy hô hấp chỉ xảy ra khi dùng với liều cao đột ngột. Vì thế Morphin luôn được sử dụng theo nguyên tắc liều nhỏ và tăng dần theo mức độ bệnh. Người bệnh sẽ luôn được yêu cầu theo dõi tần suất nhịp thở. Nếu nhịp thở dưới 12 nhịp mỗi phút cần được sử dụng Naloxon.
Sự thật: Mọi bệnh tật và với bất cứ giai đoạn nào của bệnh đều bị đau với các mức độ khác nhau. Morphin được chỉ định dùng nhằm mục đích giảm đau nhanh và mạnh giúp người bệnh có chất lượng cuộc sống tốt hơn như giảm đau tốt để ăn, ngủ tốt, giao tiếp tốt với bạn bè và người thân. Từ đó bệnh nhân sẽ nhanh bình phục để trở lại cuộc sống trước đây.
Dùng Morphin theo chỉ dẫn của bác sĩ để giảm triệu chứng bệnh tật
Sự thật: Hiệu quả giảm mức độ đau của Morphin theo đường dùng uống hay tiêm là như nhau khi quy đổi liều thuốc, tỷ lệ là 1/3. 1mg Morphin đường tiêm hiệu quả bằng 3mg Morphin đường uống.
Về thời gian đạt hiệu quả giảm đau thì Morphin tiêm đạt nhanh hơn uống. Vì thế luôn tạo cảm giác hiệu quả hơn. Nhưng dùng Morphin đường uống lại cho hiệu quả giảm đau dài hơn
Sự thật: Đây là tác dụng phụ của Morphin khi mới sử dụng với liều cao hay với người bệnh cơ thể yếu kèm tình trạng rối loạn chuyển hóa gan, thận
Khi dùng với liều nhỏ tăng dần liều, tình trạng này sẽ giảm sau 3 đến 5 ngày. Cần phân biệt với tình trạng an thần khi người bệnh giảm đau tốt và ngủ yên.
Để sử dụng thuốc Morphin an toàn và tránh gặp phải những rủi ro không mong muốn, người bệnh cần tham vấn ý kiến từ bác sĩ điều trị chính. Đồng thời, luôn tuân thủ các chỉ định dùng thuốc của bác sĩ.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
XEM THÊM:
Morphine là một dạng chất gây nghiện thường được sử dụng để giảm đau. Việc sử dụng morphine trong điều trị cần phải có ý kiến của bác sĩ để tránh những rủi ro và tác dụng phụ không mong muốn.
Sử dụng thuốc phiện để giảm đau đã được áp dụng trong một thời gian dài. Con người bắt đầu sử dụng thuốc phiện khoảng 3500 trước công nguyên. Qua các thời kỳ, nó đã được biết đến như một phương thuốc chữa bệnh toàn cầu.
Năm 1803, morphine được phân lập từ thuốc phiện, và nó trở thành một trong những loại thuốc đầu tiên được làm từ cây này. Morphine được phổ biến và được sử dụng rộng rãi cho tất cả các trường hợp giảm đau. Nhưng người ta cũng sớm tìm thấy những tác dụng phụ của nó đó là sự phụ thuộc vào nó.
Morphine và các chất gây nghiện khác có tác dụng phụ nghiêm trọng. Vì vậy, nó phải được hiểu rất rõ trước khi cho bệnh nhân sử dụng để giảm thiểu các rủi ro mà bệnh nhân có thể gặp phải.
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh [CDC], khoảng 11% người trưởng thành ở Hoa Kỳ trải qua các cơn đau mỗi ngày. Các nghiên cứu cho thấy 10 đến 60 phần trăm người Mỹ trải qua các cuộc phẫu thuật thông thường và bị đau mãn tính sau khi làm các thủ thuật.
Những cơn đau này ảnh hưởng đến cuộc sống và sức khỏe hàng ngày của họ. Morphine được sử dụng để giảm đau cấp tính [tức thời] và mãn tính [kéo dài]. Tuy nhiên, morphine có tác dụng phụ nghiêm trọng. Cho nên, các bác sĩ sẽ phải xem xét rất kỹ mỗi khi họ kê đơn, vì các tác dụng phụ mà Morphine gây ra những vấn đề về sức khỏe khác là rất lớn.
Có bốn loại thụ thể opioid trong một số khu vực của cơ thể. Trong đó có các thụ thể trong não, đường tiêu hóa [GI] và tủy sống. Trong não, morphine giúp giải phóng chất dẫn truyền thần kinh dopamine. Điều này ngăn chặn tín hiệu đau và tạo ra một cảm giác dễ chịu. Do đó, morphine hoạt động như một thuốc giảm đau.
Morphine có sẵn ở dạng uống và tiêm. Tùy thuộc vào mức độ đau và sự an toàn cho bệnh nhân, bác sĩ sẽ quyết định loại sẽ sử dụng. Ngày nay, CDC đã ban hành hướng dẫn sử dụng Morphine để quản lý các cơn đau mãn tính một cách an toàn và hiệu quả. Hướng dẫn này được phát triển đặc biệt để giúp giảm nguy cơ quá liều và lạm dụng opioid.
2.1 Thuốc Morphine uống
Morphine uống có sẵn ở cả hai dạng tác dụng ngay lập tức và dạng tác dụng lâu dài. Đối với đau mãn tính, các bác sĩ thường kê toa các sản phẩm tác dụng dài. Bác sĩ sẽ quyết định công thức và liều lượng nào là tốt nhất bằng cách cân nhắc nhiều yếu tố, chẳng hạn như:
- Lịch sử của bệnh nhân với thuốc opioid
- Mức độ và loại đau
- Độ tuổi của bệnh nhân
- Các tình trạng sức khỏe khác [chức năng thận, các vấn đề về tim hoặc phổi, ngưng thở khi ngủ, huyết áp thấp, co giật, các vấn đề về dạ dày, v.v.]
- Các loại thuốc khác mà bệnh nhân đang sử dụng
- Các yếu tố khác, chẳng hạn như nhạy cảm với morphine
Có thuốc morphine uống và thuốc morphine tiêm
2.2 Thuốc morphine tiêm
Morphine tiêm có sẵn như là một giải pháp để có thể tiêm dưới da [tiêm dưới da], tiêm vào một cơ bắp [tiêm bắp], tiêm vào tĩnh mạch [tiêm tĩnh mạch]. Loại morphine này chỉ được quản lý với sự giám sát y tế. Bác sĩ sẽ chọn phương pháp điều trị và liều lượng cụ thể dựa trên mức độ đau của bệnh nhân và các tác dụng phụ tiềm ẩn. Thuốc tiêm morphine có nhiều rủi ro hơn phiên bản uống.
Các tác dụng phụ gặp phải khi sử dụng các chất dạng thuốc phiện như morphin sẽ phụ thuộc vào các yếu tố như liều lượng, độ mạnh và thời gian sử dụng thuốc. Lần đầu tiên bắt đầu dùng morphine thì có thể gặp tác dụng phụ.
Các tác dụng phụ ngắn hạn thường thấy của morphine như buồn nôn, ói mửa, táo bón, ngứa, ăn mất ngon, hạ nhiệt độ cơ thể, khó tiểu, thở chậm, buồn ngủ, thay đổi nhịp tim, chóng mặt khi đứng lên, cảm giác hoang mang hồi hộp, rối loạn cương dương.
Morphine có tác dụng gì?
Morphine thường không phải là lựa chọn đầu tiên cho các cơn đau mãn tính vì rủi ro của sự phụ thuộc và quá liều là rất nghiêm trọng. Theo CDC, 1 trong 4 bệnh nhân được điều trị bằng opioid lâu dài sẽ phát triển rối loạn sử dụng opioid.
Sử dụng morphine lâu dài có thể gây ra tác dụng phụ cách làm xáo trộn đường tiêu hóa, hormone và hệ miễn dịch và các vấn đề liên quan đến đường tiêu hóa bao gồm: táo bón mãn tính, chán ăn, trào ngược dạ dày, đầy hơi, đau bụng, khô miệng, giảm cân.
Các vấn đề liên quan đến thay đổi nội tiết tố bao gồm: tăng lượng đường trong máu, vấn đề với kinh nguyệt, loãng xương và nguy cơ gãy xương. Vấn đề liên quan đến miễn dịch như nguy cơ nhiễm trùng, rối loạn chức năng tình dục.
4.1. Dung nạp thuốc
Nếu sử dụng morphine trong một thời gian dài, bệnh nhân có thể sẽ cần liều cao hơn hoặc thường xuyên hơn để có được tác dụng giảm đau tương tự.
Nếu cơ thể trở nên dung nạp với morphine, điều đó không có nghĩa là cơ thể bạn có thể chịu đựng được các loại thuốc phiện khác. Nếu bác sĩ chuyển sang sử dụng một opioid khác, họ phải tính toán một liều mới để tránh quá liều. Không nên thay đổi liều dùng trước khi có ý kiến của bác sĩ.
Sự phụ thuộc về thể chất: Nếu bạn sử dụng morphin, cơ thể bạn có thể quen với nó. Bạn có thể không thể hoạt động bình thường mà không có morphin.
4.2 Rối loạn sử dụng opioid
Opioids như morphine có thể tạo cảm giác rất mạnh. Một số người có thể lạm dụng morphin, như dùng nhiều hơn liều lượng quy định để tăng các tác dụng mong muốn này. Họ có thể bắt đầu sử dụng thuốc một cách bắt buộc, ngay cả khi nó gây hại hoặc can thiệp vào sức khỏe, công việc hoặc các mối quan hệ của họ. Đây là rối loạn sử dụng opioid, hoặc nghiện.
Rượu, cần sa hoặc các loại thuốc ức chế hệ thần kinh trung ương khác có thể làm tăng nguy cơ quá liều và các tác dụng phụ khác. Không nên uống rượu hoặc uống các loại thuốc khác trong khi sử dụng morphine.
4.4 Hội chứng cai
Bạn không thể ngừng dùng thuốc đột ngột nếu bạn đã sử dụng nó trong một thời gian. Hiệu ứng cai thuốc có thể nghiêm trọng, bao gồm: Cảm giác lo âu, đổ mồ hôi, thèm thuốc, có ý nghĩ tự tử, khó ngủ, phiền muộn, bị kích động, đau nhức mỏi cơ thể, buồn nôn và ói mửa, bệnh tiêu chảy, chuột rút, ủ rũ, thiếu tập trung.
Nếu bác sĩ kê toa morphine cho bạn, hãy chắc chắn nói với bác sĩ nếu bạn có bất cứ tác dụng phụ nào. Gọi cho bác sĩ hoặc tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn có các triệu chứng như: phát ban, ngất xỉu, khó thở, co giật, ngứa, sưng cổ họng, sưng mặt hoặc sưng lưỡi.
Một trong những tác dụng phụ khó chịu nhất của việc sử dụng morphine và các loại thuốc phiện khác là táo bón do opioid. Nghiên cứu ước tính 1/3 số bệnh nhân giảm liều thuốc hoặc ngừng sử dụng opioids hoàn toàn vì tác dụng phụ này. Dưới đây là một số cách để kiểm soát táo bón do opioid gây ra:
- Bổ sung chất xơ cho cơ thể thông qua chế độ ăn uống
- Tập thể dục thường xuyên.
- Uống thêm nước.
- Dùng thuốc nhuận tràng khi cần thiết.
- Dùng thuốc theo toa, nhưng phải được tham khảo ý kiến của bác sĩ để ngăn chặn các thụ thể opioid trong ruột, chẳng hạn như: Methylnaltrexone, Lubiprostone [Amitiza], naloxegol [Movantik], naldemedine [Symproic].
Nên tập thể dục thường xuyên nhằm tránh tác dụng phụ của Morphine
Có những rủi ro khi sử dụng morphine, bao gồm cả quá liều. Trong một số trường hợp, quá liều có thể gây tử vong. Trong trường hợp khẩn cấp phải cấp cứu ngay lập tức nếu bạn nghi ngờ quá liều morphine. Các dấu hiệu quá liều bao gồm: thở chậm, mệt mỏi cực độ và không phản ứng. Trong khi chờ người đến giúp đỡ. Cần cố gắng giữ cho bệnh nhân tỉnh táo.
Người có nguy cơ quá liều cao nếu chức năng gan hoặc thận kém, bị khí phế thũng ngưng thở khi ngủ, sử dụng các loại thuốc khác làm tăng tác dụng morphine, chẳng hạn như các thuốc benzodiazepin như alprazolam. Trong một số trường hợp, quá liều morphine có thể được đảo ngược với một loại thuốc gọi là Narcan hoặc Evzio. Đây là những tên thương hiệu của thuốc naloxone. Nó chặn các thụ thể opioid trong não. Nếu bạn đã sử dụng morphine trong một thời gian dài, sử dụng naloxone có thể gây ra các triệu chứng cai ngay lập tức. Nếu một người dùng quá liều morphine có tác dụng kéo dài, họ có thể cần nhiều liều naloxone. Mặc dù xử trí ngộ độc morphin đã được thực hiện, nhưng cơ thể vẫn có thể bị biến chứng nghiêm trọng, ngay cả khi đã được dùng naloxone.
Morphine là một loại thuốc opioid hiệu quả được sử dụng để điều trị cơn đau ngắn và dài hạn vừa và nặng. Việc điều trị bằng morphine cần phải được sự đồng ý và tư vấn của bác sĩ để tránh những rủi ro và có hướng dẫn xử trí kịp thời trong tình huống xấu.
Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là một trong những bệnh viện không những đảm bảo chất lượng chuyên môn với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành, hệ thống trang thiết bị công nghệ hiện đại mà còn nổi bật với dịch vụ khám, tư vấn và chữa bệnh toàn diện, chuyên nghiệp; không gian khám chữa bệnh văn minh, lịch sự, an toàn và tiệt trùng tối đa.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Bài viết tham khảo nguồn: healthline.com
XEM THÊM: