Một cơ quan của quân đội Việt Nam hôm 12/7 công bố họ vừa kết thúc điều tra về cái chết của quân nhân trẻ Trần Đức Đô và xác định rằng anh này “tự treo cổ”, nhiều báo Việt Nam đưa tin.
Trong cùng ngày, người cha của quân nhân vắn số nói ông không tin con trai mình tự tử, theo tường thuật của VNExpress.
Như VOA đã đưa tin, binh nhì Trần Đức Đô, 19 tuổi, qua đời hôm 28/6 khi đang tham gia huấn luyện tại một trường của quân đội ở tỉnh Thái Nguyên. Các thông tin do đơn vị của quân nhân này cung cấp cho gia đình và tình trạng thi thể của anh Đô có nhiều vết thương đã làm gia đình và công chúng hết sức nghi ngờ về nguyên nhân thực sự dẫn đến cái chết của anh.
Ngay sau khi vụ việc xảy ra, phía quân đội nói rằng trong một buổi huấn luyện, anh Đô “xin phép đơn vị đi ra ngoài vệ sinh” lúc 14h ngày 28/6, và sau đó 30 phút, đơn vị tìm thấy anh Đô “trong tư thế treo cổ tự tử trên cây”, phía sau khu vệ sinh của thao trường.
Quân nhân này được đưa đi Bệnh viện Gang thép Thái Nguyên cấp cứu, nhưng lúc 15h30 cùng ngày bệnh viện thông báo không cứu được.
Về phía gia đình anh Đô, họ đăng nhiều bài, ảnh và video lên mạng xã hội cho thấy thi thể anh có nhiều vết thương, đồng thời đưa ra cáo buộc rằng anh “bị tra tấn dã man”, “bị đánh chết” và đã có kẻ “tạo hiện trường giả”.
Mặc dù vậy, sau khi các đại diện của quân đội và chính quyền địa phương gặp mặt với gia đình, “tuyên truyền, vận động” và hứa “sẽ điều tra, làm rõ nguyên nhân cái chết của Trần Đức Đô”, gia đình đã làm lễ an táng cho anh hôm 1/7 tại quê nhà ở tỉnh Bắc Ninh.
Sau gần 2 tuần, các bản tin của VNExpress, Thanh Niên, VOV và một số báo khác dẫn lại lời của đại tá Nguyễn Xuân Thìn, Trưởng phòng Tuyên huấn Quân khu 1, Bộ Quốc phòng, cho hay hôm 12/7 rằng cơ quan điều tra của Quân khu 1 vừa hoàn tất điều tra và xác định binh nhì Đô “tử vong do tự treo cổ”. Nhà chức trách sẽ không khởi tố vụ án, quan chức của quân đội cho biết thêm, theo các báo.
Về các vết thương trên thi thể anh Đô, trích kết quả điều tra, đại tá Thìn nói đó là do “cơ thể Đô cọ xát vào vật thể không bằng phẳng trong lúc cắt dây để đưa xuống cấp cứu”, ngoài ra, “một số vết bầm dưới vòm xương ngực được kết luận do kết cấu và sắc tố da".
Quân nhân Trần Đức Đô, 19 tuổi, bị cho là đã treo cổ tự tử chết khi đang đi nghĩa vụ quân sự.
Cuộc điều tra khẳng định rằng “trước khi chết Đô không đánh nhau, xô xát với đồng đội; không chịu sức ép từ đơn vị và các yếu tố khách quan khác. Anh không nợ nần và trong người không có chất kích thích”, ông Thìn thông báo với truyền thông trong nước.
Vị sĩ quan cấp cao đại diện cho Quân khu 1 cũng cho biết cơ quan điều tra đã mời người thân của binh nhì Đô cùng 2 luật sư của gia đình đến vào sáng 11/7 để thông báo về kết luận nêu trên, theo một bản tin của Thanh Niên. “Gia đình và luật sư không có ý kiến gì về nguyên nhân cái chết của quân nhân Đô, chỉ muốn làm rõ nguyên nhân, động cơ khiến quân nhân này tự tử”, Thanh Niên cho hay.
Trong khi đó, VNExpress tường thuật rằng vào chiều 12/7, bố của anh Đô, ông Trần Đức Hội, nói ông “không bao giờ tin con trai mình tự tử” và ông “mong cơ quan chức năng tiếp tục điều tra để làm sáng tỏ nguyên nhân tử vong của Đô”.
Trước khi gia đình an táng anh Đô, một đoạn video được đưa lên mạng hôm 30/6 cho thấy gia đình ngồi họp và trao đổi ý kiến với các đại diện của quân đội và chính quyền, trong đó, mẹ của anh Đô là bà Trần Thị Đông phát biểu rằng: "Gia đình em muốn tìm lại sự công bằng cho con em, trước hết là để con em ra đi thanh thản. Thứ hai là để nhân dân và cái nước Việt Nam này nó còn tin tưởng ở đảng và của nhà nước. Còn bây giờ, không tìm ra hung thủ của con em thì người dân Việt Nam không còn tin đảng và nhà nước nữa".
Hôm 1/7, VOA liên lạc với một đại diện của gia đình anh Đô để tìm hiểu xem gia đình và phía quân đội, chính quyền đi đến thỏa thuận như thế nào về việc an táng anh và điều tra về cái chết của anh, nhưng người dì của anh tên là Trang nói gia đình không muốn tiết lộ.
VOA cố gắng liên lạc lại với gia đình hôm 13/7 để hỏi về phản ứng của họ đối với kết quả điều tra mới được công bố, nhưng không kết nối được.
Các dấu vết trên thi thể do đâu?
Theo nguồn tin, Cơ quan Điều tra đã phục dựng lại vị trí, tư thế treo cổ của quân nhân Trần Đức Đô theo mô tả của những quân nhân phát hiện sự việc đầu tiên, xác định khi đó Đô mặc áo lót bộ đội màu xanh, quần rằn ri K20, chân đi dép rọ bộ đội, người duỗi thẳng, mặt quay về hướng Tây [hướng vào thân cây], bàn chân cách mặt đất 1,23 m.
Kết quả giải phẫu tử thi, cho thấy: Tụ máu dưới da đầu vùng thái dương phải; xương hộp sọ không bị rạn vỡ; các mạch máu màng não phù căng; tổ chức não phù nề; khí quản có ít dịch lẫn thức ăn, thành sau họng và niêm mạc khí, phế quản xung huyết; phổi xung huyết, nhu mô phổi có dịch màu đỏ, bề mặt phổi có chấm xuất huyết rải rác; cơ tim có chấm xuất huyết rải rác, thành tâm thất trái dày chắc, buồng tim có máu không đông; gan xung huyết, bề mặt nhẵn, nhu mô gan mềm; dạ dày có nhiều thức ăn đang tiêu hóa; ổ bụng sạch, các quai ruột có nhiều hơi; hệ xương tứ chi, xương sườn không có dấu vết tổn thương.
Cơ quan Điều tra đã trưng cầu Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Thái Nguyên giám định pháp y tử thi quân nhân Trần Đức Đô để xác định nguyên nhân chết; thời gian chết; cơ chế hình thành các dấu vết trên cơ thể.
Trưng cầu Viện Pháp y Quân đội giám định độc chất trong phủ tạng; tình trạng mô bệnh học trong phủ tạng và da cơ; nồng độ cồn trong máu; xét nghiệm chất ma túy. Trưng cầu Viện Khoa học Hình sự Bộ Công an giám định so sánh các chất bám dính trên cơ thể, quần áo với dây dù và vỏ cây keo thu ở hiện trường.
Tại Bản kết luận pháp y về hóa pháp ngày 1/7 của Viện Pháp y Quân đội kết luận: Mẫu phủ tạng của Trần Đức Đô gửi giám định không phát hiện thấy các chất độc; mẫu máu của Trần Đức Đô gửi giám định không phát hiện thấy các chất ma túy, không có Ethanol.
Tại Bản kết luận giám định mô bệnh học ngày 2/7 của Viện Pháp y Quân đội kết luận: Phù phổi; sung huyết các phủ tạng; tổn thương da rãnh hằn vùng cổ bên phải có tính chất sống.
Tại Bản kết luận giám định pháp y về tử thi của Phòng Kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Thái Nguyên kết luận: Nguyên nhân chết của quân nhân Trần Đức Đô là ngạt do treo cổ. Thời gian chết sau bữa ăn cuối cùng từ 2 giờ đến 3 giờ; thời gian chết đến thời điểm khám nghiệm tử thi từ 6 đến 8 giờ.
Cơ chế hình thành các dấu vết trên thi thể của Trần Đức Đô: Rãnh hằn vùng cổ và sây sát da vùng cằm trái, mặt tím tái phù nề, sung huyết các phủ tạng… do treo cổ; vết sây sát da và tụ máu dưới da vùng thái dương phải do tác động tương hỗ với vật có bề mặt không phẳng; vết sây sát da vùng ngực [mũi ức] và cổ tay trái do tác động tương hỗ với vật có bề mặt không phẳng; các vết sẹo mờ hình tròn vùng hạ sườn trái và hố chậu trái là bệnh lý da.
Không có dấu hiệu phạm tội xảy ra
Kết luận giám định ngày 6/7 của Viện Khoa học Hình sự Bộ Công an kết luận: Do lượng dấu vết ít nên không đủ cơ sở để giám định hình thái các tổ chức nghi thực vật có trong các mẫu vật chất bám dính tại vùng cổ, mẫu vật chất bám dính tại lòng bàn tay phải, mẫu vật chất bám dính tại lòng bàn tay trái và trên bộ quần áo thu trong quá trình khám nghiệm tử thi Trần Đức Đô, ba đoạn dây dù thu tại hiện trường nơi phát hiện quân nhân Trần Đức Đô trong tư thế treo cổ.
Mẫu vật chất bám dính tại vùng cổ có xơ sợi vải, trong đó có loại xơ sợi cùng loại với phần dây dù thu ở hiện trường nơi phát hiện quân nhân Trần Đức Đô trong tư thế treo cổ. Mẫu vật chất bám dính tại lòng bàn tay phải và lòng bàn tay trái đều có xơ sợi vải, do số lượng xơ sợi vải ít và ngắn nên không đủ cơ sở để giám định so sánh với dây dù thu tại hiện trường.
Cơ quan Điều tra đã lấy lời khai của toàn bộ cán bộ, học viên, nhân viên phục vụ đi huấn luyện dã ngoại của Đại đội 14 và một số lời khai của các quân nhân huấn luyện tân binh ở Trung đoàn 2, Sư đoàn 3 cùng với quân nhân Trần Đức Đô [trong đó có quân nhân Trần Văn Hiếu, cùng tuổi, cùng quê, cùng nhập ngũ, huấn luyện tân binh cùng đơn vị, là chú họ của quân nhân Đô], các lời khai đều khẳng định không có hiện tượng mất đoàn kết, hành hung, quân phiệt, đánh nhau xảy ra trong đơn vị. Đa số đều nhận xét quân nhân Đô là người trầm tính, ít nói, không vi phạm kỷ luật, không thấy có mâu thuẫn với ai…
Kết quả kiểm tra, xác minh không phát hiện thấy quân nhân Trần Đức Đô bị xúi giục, bức ép, làm nhục; không có mâu thuẫn trong đơn vị, gia đình, quan hệ tình cảm nam nữ; không có hành vi cờ bạc, lô đề, vay nợ; không có việc bị đánh đập hành hung.
Các dấu vết sây sát trên cơ thể quân nhân Đô là do khi treo cổ và quá trình cắt dây đưa Đô xuống để cấp cứu đã làm va quệt vào thân cây gây ra. Với diễn biến và kết quả kiểm tra, xác minh nêu trên, đủ căn cứ để xác định không có sự việc phạm tội xảy ra.
Căn cứ quy định tại khoản 1 Điều 157 và khoản 1 Điều 158 Bộ luật Tố tụng hình sự, Cơ quan Điều tra hình sự Khu vực 3, Quân khu 1 kết luận xác minh, ra quyết định không khởi tố vụ án hình sự đối với sự việc trên.
Trước khi tử vong, quân nhân Trần Đức Đô mang cấp bậc Binh nhì, là học viên đào tạo Tiểu đội trưởng Công binh, thuộc Đại đội 14, Tiểu đoàn 4, Trường Quân sự Quân khu 1. Quân nhân Đô sinh năm 2002, nhập ngũ tháng 2/2021, quê quán Xóm 5, khu phố Đa Hội, phường Châu Khê, thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Gia đình quân nhân Đô có 2 anh em, quân nhân Đô là con thứ nhất, em gái sinh năm 2005, đang là học sinh.
Kết luận xác minh ngày 10/7 của Cơ quan Điều tra Hình sự Khu vực 3, Quân khu 1 cho biết: Cơ quan điều tra đã lấy lời khai của toàn bộ cán bộ, học viên, nhân viên phục vụ đi huấn luyện dã ngoại của Đại đội 14 và một số lời khai của các quân nhân huấn luyện tân binh ở Trung đoàn 2, Sư đoàn 3 cùng với quân nhân Trần Đức Đô [trong đó có quân nhân Trần Văn Hiếu, cùng tuổi, cùng quê, cùng nhập ngũ, huấn luyện tân binh cùng đơn vị, là chú họ của quân nhân Đô].
Các lời khai đều khẳng định không có hiện tượng mất đoàn kết, hành hung, quân phiệt, đánh nhau xảy ra trong đơn vị. Đa số đều nhận xétquân nhân Đô là người trầm tính, ít nói, không vi phạm kỷ luật, không thấy có mâu thuẫn với ai.
Lấy lời khai của bố, mẹ 5 học viên quê Bắc Ninh, họ đều cho biết từ khi con nhập ngũ, khi gọi điện về không hề phản ánh có hiện tượng tiêu cực, mất đoàn kết, hành hung, quân phiệt, đánh nhau xảy ra trong đơn vị. Khi nghe thông tin vụ việc trên mạng xã hội, qua gọi điện hỏi thì con họ đều nói là không có việc quân nhân Đô bị đánh chết, thông tin lan truyền trên mạng là sai sự thật.
Theo lời khai của học viên Đào Bá Hải cùng đơn vị với Trần Đức Đô, khoảng 9 giờ sáng ngày 27/6, trong lúc Hải và Đô buộc giá để cuốc xẻng và dây móc chổi, hai người có nói chuyện với nhau.
Khi Hải chia sẻ về sở thích của mình và hỏi Đô về sở thích thì Đô trả lời: “Tôi chỉ thích ở trong phòng tối một mình, tắt điện, đóng cửa”, sau đó Đô hỏi lại Hải: “Ông đã bao giờ nghĩ đến chuyện tự tử chưa?” thì Hải quát Đô: “Ông bị điên à”… Khi Đô hỏi Hải: “Ông có thích làm bạn với tôi không?” thì Hải không trả lời rồi chuyển sang chủ đề khác. Trong suốt cuộc nói chuyện, giọng nói của Đô trầm lặng, nét mặt buồn, không vui vẻ.
Ngày 30/6, ông Trần Đức Hội và bà Trần Thị Đông, là bố mẹ đẻ của quân nhân Trần Đức Đô có giấy yêu cầu luật sư Lưu Quang Hùng [Công ty Luật TNHH Hoàn Cầu, Đoàn Luật sư Thành phố Hà Nội] bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Trần Đức Đô. Căn cứ các Điều 36, 78 và 84 Bộ luật Tố tụng hình sự, cơ quan điều tra đã thông báo về việc đăng ký bào chữa, tham gia tố tụng cho luật sư Lưu Quang Hùng theo đúng quy định của pháp luật.
Quá trình điều tra, cơ quan điều tra đã tiến hành phát phiếu thăm dò đối với học viên của Đại đội 14 [Tiểu đoàn 4, Trường Quân sự Quân khu 1] và 62 chiến sĩ ở đơn vị cũ của Đô là Trung đoàn 2 [Sư đoàn 3, Quân khu 1] bằng hình thức bỏ phiếu kín, có lập biên bản kiểm tra ghi nhận kết quả, với các nội dung: Trong đơn vị có tình trạng cán bộ, chỉ huy hành hung đồng đội không? Có tình trạng cán bộ, chỉ huy quân phiệt bộ đội không? Quá trình học tập, huấn luyện tại đơn vị có tình trạng chiến sĩ cũ bắt nạt chiến sĩ mới không? Có tình trạng cá độ, lô đề cờ bạc không?. Kết quả các ý kiến đều trả lời là không có các tình trạng trên.
Quá trình các quân nhân cắt dây đưaquân nhân Trần Đức Đô xuống để cấp cứu, có hai người dân nhà gần đó nhìn thấy và chứng kiến sự việc. Cơ quan điều tra đã tiến hành lấy lời khai của Bà Nguyễn Thị Chinh [SN 1974] và ông Nguyễn Văn Lương [SN 1978, cùng trú ở xóm Bãi Phẳng, xã Bàn Đạt, huyện Phú Bình, tỉnh Thái Nguyên].
Bà Chinh khai: Khoảng 14 giờ 30 phút ngày 28/6, khi đang ngồi chẻ lạt để buộc mạ ở khu Bãi Phẳng thì thấy cách đó khoảng 300m có mấy người bộ đội ở chỗ cây keo [trong khu vực thao trường quân sự] và nhìn thấy có người rơi xuống, nhưng vẫn thấy có một người ở trên cây, bà Chinh tưởng là đi bắt chim bị rơi xuống.
Ông Lương cho biết: Chiều 28/6, trong khi đang ngồi uống nước ở nhà ông Đào Văn Nhuận ở cùng xóm thì vợ gọi điện bảo “ở ngoài kia có bộ đội thắt cổ tự tử chết”. Sau đó, ông Lương và ông Nhuận đến xem thì thấy có một người là bộ đội đang hô hấp ép tim ngoài lồng ngực, một người khác thì bóp tay cho người mặc áo lót màu xanh, quần rằn ri đang nằm ngửa dưới đất.
Sau đó có vài người nữa đến nhưng ông Lương không để ý. Ông Lương có nói: “Chết rồi thì hô hấp làm gì nữa”, người đang thực hiện ép tim nói: “Còn nước còn tát anh ạ”. Sau khi xe cứu thương đến thì ông Lương ra về.
Theo Quân khu 1, ngay sau khi sự việc xảy ra, cơ quan điều tra cùng với đơn vị đã tiến hành kiểm tra, điểm nghiệm quân tư trang cá nhân của quân nhân Trần Đức Đô và toàn đơn vị. Qua kiểm tra, chỉ có ba lô của quân nhân Đô là không còn dây tăng võng, trong ba lô có 845.000đ. Ngoài quân tư trang cá nhân, trong ba lô phát hiện có 3 lá thư viết cho gia đình nhưng không gửi [nội dung chủ yếu kể về sự nhớ nhà và kể về cuộc sống sinh hoạt và tình yêu thương, đoàn kết đồng chí đồng đội trong đơn vị].
Cơ quan điều tra cũng tiến hành lấy lời khai của bố, mẹ và một số người thân trong gia đình của quân nhânTrần Đức Đô. Bố mẹ của Đô là ông Trần Đức Hội và bà Trần Thị Đông cho biết: Trong những lần Đô gọi điện về, nội dung chỉ là thăm hỏi bình thường, không hề nói bị ai đánh; không biết Đô có người yêu chưa vì Đô không tâm sự gì. Em gái Đô là Trần Thị Uyên cho biết Đô chưa có người yêu.
Chị Trần Thị Nhung [dì ruột của Đô] khai: Từ khi Đô đi học Tiểu đội trưởng thì hai dì cháu hay liên lạc, nhắn tin điện thoại và Facebook với nhau, nội dung thăm hỏi bình thường. Khoảng thời gian trước ngày 25/6/2021, Đô có gọi điện thoại về, khi nói chuyện chị Nhung có hỏi: “Đô à, ở đấy có khỏe không, có bị đánh không?”, Đô vừa cười vừa nói “Cháu chỉ bị chỉ huy đánh thôi nhưng không sao đâu” và bảo chị Nhung đừng nói với bố mẹ. Chị Nhung còn cung cấp cho cơ quan điều tra nội dung tin nhắn qua Facebook giữa hai dì cháu từ ngày 15/6/2021 đến ngày 25/6/2021.
Theo kết quả khám nghiệm hiện trường của cơ quan điều tra, cây keo nơi phát hiện quân nhân Trần Đức Đô treo cổ cao khoảng 10m, đường kính phần gốc 25cm, cây nghiêng sang bên phải khoảng 13 độ theo hướng nhìn từ đỉnh đồi xuống. Gốc cây có một cành cụt hướng lên trên, đầu cụt cách mặt đất 80cm; trên thân cây có các nhánh cách mặt đất lần lượt là 2,6m và 3,6m [3,6m là vị trí buộc dây treo cổ].