Bệnh Kiết Lỵ hay lỵ là một loạt bệnh thuộc đường tiêu hóa gây ra tiêu chảy có máu và chất nhầy như mũi. Bệnh thường được gây ra do nhiễm trùng ruột già bởi vi khuẩn, động vật nguyên sinh, ký sinh trùng, virus hay một số chất kích thích hóa học. Hầu hết nhiễm trùng ở dạng mang mầm biểu hiện bệnh không triệu chứng, nhiều biểu hiện ở dạng tiêu chảy nhẹ kéo dài hoặc trầm trọng hơn là lỵ tối cấp. Bệnh phổ biến ở mọi độ tuổi, nhưng thường xảy ra nhiều ở trẻ nhỏ từ 2-4 tuổi, và thường xuất hiện vào mùa hè nhiều hơn vào mùa đông. 2 Nguyên nhân bệnh Có 2 nguyên nhân dẫn đến kiết lỵ thường gặp là: - Nhiễm trùng với nhóm enterobacteria shigella thường được gọi là lỵ trực trùng [theo hình thức trực khuẩn]. - Nhiễm trùng do amip Entamoeba histolytica gọi là lỵ amip. Ngoài ra, lỵ amip còn được chia theo sự tiến triển gồm 2 cấp: kiết lỵ cấp tính và mạn tính.
Những vi khuẩn này có thể truyền qua tiếp xúc trực tiếp với các vi khuẩn có trong phân, cũng có thể lây nhiễm qua các thực phẩm bị ô nhiễm hoặc nước uống hoặc bơi lội trong nước bị ô nhiễm.
Kiết lỵ thường xuất hiện ở các trung tâm chăm sóc ban ngày, nhà dưỡng lão, trại tị nạn và những nơi mà có điều kiện sống quá chật chội và vệ sinh kém.
3
Triệu chứng bệnh
Bệnh có những dấu hiệu cũng như các triệu chứng thường gặp như: sốt cao, rối loạn tiêu hóa như đau bụng, buồn nôn, nôn, đi ngoài nhiều lần, phân có máu sẽ xuất hiện sau 3 ngày lỵ trực khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
Trong giai đoạn đầu, phân thải ra sẽ theo khuôn nhưng một thời gian ngắn sẽ lỏng kèm theo đó có chất nhầy và có máu.
Số lần đi ngoài sau 3 ngày đầu phát bệnh sẽ gia tăng do phân cứ tự chảy ra ở hậu môn. Đồng thời thể trạng suy sụp do nhiễm độc tố nặng, xảy ra tình trạng mất nước và chất điện giải dễ gây ra tử vong ở trẻ em và người già yếu nếu không được cứu chữa kịp thời.
Ngoài ra, khi bị lỵ amip cấp tính mà không điều trị dứt điểm bệnh sẽ chuyển thành mạn tính, sau đó lỵ amip sẽ chui vào trong niêm mạc ruột tạo thành các kén amip, gây đau bụng, đi ngoài ra máu tươi khi ăn các loại thức ăn lạ, nhiều mỡ,... Hậu quả là gây nên viêm đại tràng mạn tính làm cho người bệnh rất khó chịu và dễ bị suy kiệt do rối loạn tiêu hóa kéo dài.
4
Cách điều trị
Bệnh nhân cần nên thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt hằng ngày để đối phó với bệnh:
- Bù nước và điện giải cho cơ thể do tình trạng mất nước trầm trọng của việc đi ngoài quá nhiều lần, sẽ gây nên kiệt sức. Có thể dùng dung dịch Oresol để bổ sung lượng nước và điện giải trong cả 2 trường hợp bị ly trực khuẩn hoặc ly amip.
- Bệnh nhân không nên chuẩn bị thức ăn hoặc rót nước cho người khác để tránh tình trạng lây nhiễm.
Đối với bệnh nhân bị Lỵ Shigella nặng nên được điều trị bằng kháng sinh, tuy nhiên vi khuẩn gây bệnh thường kháng thuốc. Nên báo cho bác sĩ nếu như bệnh tình không thuyên giảm sau vài ngày.
Lỵ amibe thường được điều trị bằng kháng sinh diệt ký sinh trùng. Trong một vài trường hợp, thuốc bổ sung sau điều trị có thể cần để chắc chắn tất cả ký sinh trùng đã bị diệt. Trong một số ca nặng, có thể cần truyền dịch để bù dịch và đề phòng mất nước.
Trong một số trường hợp, kiết lỵ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được cứu chữa kịp thời và đúng cách:
Viêm khớp hậu nhiễm: Tuy chỉ gặp vào khoảng 2% nhưng có thể phát triển triệu chứng viêm khớp, kích ứng mắt và tiểu gắt buốt. Kéo dài hàng tháng hoặc nhiều năm.
Nhiễm trùng huyết: Biến chứng gặp ở những người có hệ miễn dịch suy yếu như người đã bị HIV hoặc ung thư.
Động kinh: Thỉnh thoảng xảy ra ở trẻ em, gây ra các cơn co giật toàn thể, nhưng biến chứng này có thể hồi phục và không cần đến điều trị.
Hội chứng tán huyết và tăng ure huyết [HUS]: Khi loại vi khuẩn Shigella, thông qua sự sản xuất độc tố và gây ra phá hủy hồng cầu của bệnh nhân.
5
Cách phòng tránh
Để phòng tránh bệnh lỵ lây lan thì ta có thể cải thiện tình trạng vệ sinh chẳng hạn:
Rửa tay thường xuyên, trước và sau khi ăn xong hoặc sau khi đụng vào động vật, có thể sử dụng nước rửa tay khô để tiện lợi mang theo bên mình.
Cẩn thận khi thay tả lót cho em bé bị bệnh: như đã đề cập ở trên đây là căn bệnh nguy hiểm dễ lây lan, người thân cũng nên cẩn thận trong việc tiếp xúc với người bệnh, nên đeo bao tay và rửa tay sạch sẽ khi thay tả.
Không nuốt phải nước khi đang bơi: vì trong hồ bơi chứa nhiều loại vi khuẩn nguy hiểm và có thể gặp phải người bị kiết lỵ trong hồ bơi và có thể sẽ lây lan bệnh kiết lị thông qua nước hồ.
Ngoài ra, cũng cần phòng tránh bệnh trong việc ăn uống khi đi đến những khu vực có người bị bệnh
Thức uống không được đóng chai và niêm phong vì có thể chứa vi khuẩn gây bệnh
Những món đồ ăn không hợp vệ sinh thực phẩm, không được qua kiểm định an toàn thực phẩm như: đồ ăn thức uống hàng rong, thậm chí là trái cây, rau củ mà không phải bạn tự gọt
Thậm chí những loại đồ ăn như: sữa tươi, phô mai và các sản phẩm từ sữa mà chưa qua tiệt trung cũng có thể khiến bạn bị nhiễm bệnh
Bệnh kiết lỵ mặc dù rất dễ phòng tránh và điều trị nhưng vẫn sẽ gây nguy hiểm cho người bệnh đặc biệt là trẻ em. Nếu không chữa trị kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng xấu đến người bệnh.
An Khang
Hơn 3 năm trước 496
Thạc sĩ Ân Thái Hoàng Anh Bệnh viện Đa khoa Triều An
Kiết lỵ là một trong những bệnh đường tiêu hóa thường gặp ở trẻ em, nhiều khi ở người lớn cũng gặp và có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm. Do vi khuẩn như Salmonella và Shigella gây ra, bệnh có thể lây nhiễm qua nước uống, thực phẩm bị ô nhiễm hoặc bơi lội ở nguồn nước bị ô nhiễm.
Bệnh kiết lỵ là gì?
Bệnh kiết lỵ là tình trạng nhiễm trùng ở ruột già do Entamoeba histolyca hoặc vi khuẩn Shigella gây nên. Kiết lỵ là một trong những bệnh đường tiêu hóa thường gặp ở trẻ nhỏ và có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị sớm và đúng cách.
Hầu hết nhiễm trùng ở dạng mang mầm bệnh không triệu chứng, một số biểu hiện ở dạng tiêu chảy nhẹ kéo dài, hoặc trầm trọng hơn là lỵ tối cấp. Biểu hiện lâm sàng ngoài ruột thường là áp xe gan, có thể vỡ vào màng bụng, màng phổi, màng ngoài tim.
Bệnh kiết lỵ thường gặp nhiều ở trẻ nhỏ
Nguyên nhân gây bệnh kiết lỵ
Bệnh kiết lỵ do Entamoeba histolyca hoặc vi khuẩn shigella gây viêm toàn bộ đại tràng và trực tràng. Bệnh thường lây truyền qua phân, người bệnh bị bệnh đi đại tiền không rửa tay vi khuẩn từ tay người bệnh lây lan sang những thành viên khác trong gia đình.
Bên cạnh đó, vi khuẩn shigella cũng có trong phân chó, mèo. Nhà có nuôi chó, mèo, trẻ nhỏ rất dễ bị kiết lỵ. Bệnh kiết lỵ cũng có thể lây truyền qua vật trung gian là ruồi. Ruồi bu vào phân người bệnh, phân chó, mèo nhiễm vi khuẩn rồi đậu vào đồ ăn thức uống của con người dẫn đến nhiễm bệnh.
Bệnh kiết lỵ là tình trạng nhiễm trùng ở ruột già do Entamoeba histolyca hoặc do vi khuẩn Shigella gây nên.
Triệu chứng bệnh kiết lỵ
Khi mắc bệnh kiết lỵ, người bệnh sẽ có những dấu hiệu như:
– Rối loạn đại tiện: Đi đại tiện nhiều lần, mỗi lần đi ra rất ít phân hoặc không có phân, hậu môn đau rát kèm theo cảm giác đòi đi đại tiện một cách bức thiết, khẩn cấp.
– Tính chất của phân: Phân thường rất ít, dạng lỏng lẫn với chất nhầy niêm dịch, xuất hiện máu tươi, máu lẫn niêm dịch, bọt và hơi; đôi khi chỉ có máu và niêm dịch không có phân.
– Đau và mót rặn: Mỗi lần đi đại tiện người bệnh thường thấy đau quặn từng cơn dọc theo khung đại tràng, đặc biệt là vùng đại tràng, sigma và trực tràng, kèm theo cảm giác đau có phản xạ mót rặn, đau buốt. Sau khi đại tiện thì đau và mót rặn hết, trong một ngày có rất nhiều cơn, dẫn đến đại tiện nhiều lần.
– Các triệu chứng khác:
+ Sốt nhẹ, có thể không nhưng chủ yếu là đau quặn bụng, mót rặn. Sốt cao nếu là do shigella.
+ Triệu chứng tiêu hoá: tuỳ theo từng nguyên nhân, người bệnh có thể có những dấu hiệu như nôn, sôi bụng, bán tắc ruột…
+ Triệu chứng toàn thân: tuỳ từng nguyên nhân, có thể có dấu hiệu, nhiễm khuẩn, suy mòn…
Bệnh kiết lỵ lây qua đâu
Các con đường lây nhiễm của bệnh kiết lỵ gồm:
– Qua thức ăn, nước uống, nước rửa rau quả.
– Thú vật mang mầm bệnh [chó, mèo].
– Ruồi là trung gian tuyền bệnh nguy hiểm.
– Do tay bẩn.
– Bào nang dính dưới móng tay.
– Bệnh kiết lỵ có thể lây qua hoạt động sinh dục
Biến chứng của bệnh kiết kỵ
Các biến chứng thường gặp khi bị kiết lỵ gồm:
- Thủng ruột.
- Xuất huyết tiêu hóa.
- Lồng ruột.
- Viêm loét đại tràng sau lỵ.
- Viêm ruột thừa do amip.
- Sa hậu môn
- Rối loạn chức năng của ruột
- Áp xe gan do amibe
Kiết lỵ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm
Cách điều trị bệnh kiết lỵ
Người bệnh cần đi khám chuyên khoa tiêu hóa và thực hiện điều trị theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa. Căn cứ vào tình trạng của bệnh nhân, bác sĩ sẽ tư vấn và kê đơn điều trị phù hợp cho từng bệnh nhân. Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị kiết lỵ gồm:
– Thuốc Emetine: Đây là thuốc thuốc bài tiết chậm. Nên cần khoảng thời gian giữa hai đợt điều trị là 45 ngày.
– Thuốc Metronnidazole: Thuốc sẽ xâm nhập qua hàng rào máu não tốt nên là thuốc chọn lựa để điều trị các tổn thương thần kinh trung ương.
– Dehydro-émétine: ít độc, thải trừ nhanh hơn émetine, khoảng cách giữa hai đợt điều trị là 15 ngày.
– Các lọai thuốc diệt kiết lỵ do mầm bệnh shigella như: Ciprofloxacine, Péfloxacine, Ofloxacine, Bactrim.
Lưu ý: Việc dùng thuốc cần tuân thủ đúng theo chỉ định của bác sĩ. Người bệnh tuyệt đối không được tự ý mua thuốc về dùng. Việc dùng sai thuốc không những khiến bệnh không khỏi mà còn tiến triển nặng hơn và dẫn đến những biến chứng nguy hiểm.
Cách phòng ngừa bệnh kiết lỵ:
– Rửa sạch tay bằng xà phòng diệt khuẩn trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
– Thực hiện ăn chính, uống sôi. Lựa chọn các thực phẩm có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.
– Rửa sạch, ngâm rau sống bằng nước muối, thức ăn cần đậy kỹ tránh ruồi nhặn bu.
– Vệ sinh phân, rác, quản lý việc dùng phân trong nông nghiệp theo đúng quy trình.
Bệnh kiết lỵ nên ăn gì và kiêng ăn gì cho nhanh khỏi
Bị kiết lỵ nên ăn gì?
– Món ăn nhạt dễ tiêu hóa, ít dầu mỡ.
– Rau củ quả tươi, có thể ép thành nước để uống hoặc luộc.
– Bổ sung thêm lợi khuẩn Probiotic để cải thiện sức khỏe đường ruột của bạn.
– Ăn những thực phẩm có tác dụng diệt khuẩn như: ngó sen, lá chè, tỏi,..
Bị kiết lỵ kiêng ăn gì?
Khi bị bệnh kiết lỵ cần tránh những loại đồ uống, thực phẩm sau đây:
– Hạn chế dùng thực phẩm như: hành tây, rau hẹ, giá đậu, rau cần,…Đây là những thực phẩm chứa nhiều xơ, làm đi ngoài nặng hơn, bất lợi đối với việc hồi phục vết viêm loét và còn kích thích các vết loét đường ruột hơn.
– Giảm thực phẩm giàu Protein như: thịt, cá, sữa bò, trứng,..trong các bữa ăn thường ngày.
– Không ăn những món ăn kích thích như: bột hạt cải, hạt tiêu, ớt,…
– Không sử dụng đồ uống có ga, rượu, bia,…
Trên đây là một số thông tin về bệnh kiết lỵ, nếu cần tư vấn về thêm về các bệnh tiêu hóa bạn đọc có thể đến trực tiếp Bệnh viện Đa khoa quốc tế Thu Cúc hoặc liên hệ theo số 0904 97 0909 hoặc 1900 558892 để được tư vấn cụ thể