Mâm ngũ quả là một trong những nét văn hóa đặc trưng của người Việt trong dịp lễ Tết Nguyên đán. Mâm ngũ quả thay cho tấm lòng của con cháu kính dâng ông bà tổ tiên. Tùy vào vùng miền, mâm ngũ quả sẽ được bài trí khác nhau.
1/ Ý nghĩa của mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả được bày trên bàn thờ gia tiên ngày Tết xuất phát từ đạo Phật với hình ảnh trái cây 5 màu. Theo quan niệm nhà Phật, 5 màu quả tượng trưng cho ngũ thiện căn bản bao gồm: Huệ căn [sáng suốt], niệm căn [ghi nhớ], định căn [tâm không loạn], tấn căn [ý chí kiên trì] và tín căn [lòng tin].
Theo quan niệm của người Việt nói riêng và văn hóa phương Đông nói chung, mâm ngũ quả còn tượng trung cho 5 yếu tố của Ngũ hành là Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, là những yếu tố cấu thành nên vũ trụ. Đó cũng là lý do mâm ngũ quả thường có 5 loại trái cây với tên gọi khác nhau, màu sắc khác nhau.
Tùy mỗi địa phương, mâm ngũ quả chính là những mong muốn chung của người địa phương đó vào dịp Tết. Mâm ngũ quả là nét đẹp văn hóa của người Việt ở cả 3 miền. Mọi người đều mong muốn dâng những sản vật vùng miền, những gì tinh túy nhất dành cho ông bà, tổ tiên, thể hiện đạo lý uống nước nhớ nguồn, thể hiện thành quả lao động cả năm dâng lên bề trên.
2/ Cách bày mâm ngũ quả chuẩn nhất cầu may mắn cả năm
Cách bày mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết theo truyền thống
Mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết theo truyền thống thường sẽ có nải chuối xanh đặt ở dưới cùng. Ở giữa thường đặt những quả cỡ lớn làm trung tâm như bưởi, bòng, dưa hấu, dừa… Điểm xuyết xung quanh là các loại quả có kích cỡ, màu sắc khác nhau như táo, ớt, quất, nho… Cách bày biện này thường thấy ở các gia đình Bắc Bộ.
Chuối được bày trên bàn thờ thường là chuối tiêu già quả nhưng vẫn còn đủ xanh để trong những ngày Tết có thể chín dần, không bị hỏng. Mỗi nải chuối thường trên 20 quả với hình dáng cong cong để ôm được các loại quả khác.
Với người miền Nam, mâm ngũ quả được bày biện với mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”, tức là mong một năm mới đủ đầy, sung túc. Mâm ngũ quả vì thế cũng tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài… Ngoài ra, còn có thêm quả thơm [dứa] với mong muốn con cháu đầy nhà hay một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu mong may mắn cả năm.
Người miền Trung lại có cách bày biện trang trí mâm ngũ quả khá đơn giản. Thường là dứa đặt cao nhất, xung quanh được bày xoài, thanh long, táo, nho, quýt…
Cách bày mâm ngũ quả theo ngũ hành
Ngoài việc bày mâm ngũ quả theo quan niệm từng vùng miền, lựa chọn sản vật đặc trưng của vùng miền ấy đặt lên bàn thờ với sự trang trọng nhất thì nhiều gia đình hiện nay cũng thường bày mâm ngũ quả theo ngũ hành. Với cách bày biện này, nhiều người cho rằng như vậy sẽ phù hợp với phong thủy để mọi việc hanh thông, đón thêm nhiều tài lộc trong năm mới. Một số gia đình còn khá cầu kỳ với việc chọn số lẻ trong mâm ngũ quả.
Nguyên tắc bày mâm ngũ quả theo ngũ hành thường bao gồm 5 loại quả có màu sắc khác nhau. Số 5 tượng trưng cho Phú – Quý – Thọ - Khang – Ninh, nói lên những mong muốn đạt được trong năm mới.
Mâm ngũ quả cũng được chọn 5 loại quả có 5 màu sắc khác nhau tương ứng với Ngũ hành Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, tượng trưng cho ngũ phúc: Giàu có – sang trọng – sống lâu – khỏe mạnh – bình an.
- Các loại quả màu đỏ thường là hồng, táo, thanh long.
- Các loại quả màu trắng thường là mận hoặc lê
- Các loại quả màu xanh thường là chuối, đu đủ, mãng cầu, na, sung, dừa, dưa hấu…
- Các loại quả màu nâu hoặc vàng như xoài chín, bưởi, quýt, cam…
- Các loại quả màu đen như nho đen hoặc các quả có màu tối, sẫm.
3/ Lưu ý khi lựa chọn quả cho mâm ngũ quả
Bên cạnh việc chọn quả theo vùng miền hay ngũ hành, bạn nên chọn các loại quả hữu cơ từ nhà Organica để khi bày biện được tươi lâu hơn, đẹp mắt hơn.
Sau khi mua về, bạn không nên rửa khiến nước đọng nhiều trong các loại quả gây hỏng nhanh. Bạn chỉ nên dùng khăn giấy ẩm lau sạch. Với bưởi có thể hòa chút nước vôi, thấm vào khăn và lâu để vỏ bưởi được bóng đẹp, tránh bị ố vàng.
Nên lựa chọn các quả còn xanh nếu chọn vào ngày 27, 28. Nếu không vội bạn có thể chọn các loại quả vào ngày 29, 30 và bày lên bàn thờ để giúp mâm ngũ quả thật đẹp, thật tươi vào những ngày Tết.
Dù bày biện như thế nào thì điều quan trọng nhất vẫn chính là lòng hiếu thảo, sự thành tâm của con cháu đối với ông bà, tổ tiên, uống nước nhớ nguồn trong những ngày đầu năm. Đó chính là ý nghĩa tốt đẹp nhất mà phong tục truyền thống để lại cho những người đời sau.
Mâm ngũ quả ngày Tết có ý nghĩa như thế nào, được bày trí ra sao hay có sự khác biệt gì giữa mâm ngũ quả của 3 vùng miền trên đất nước ta. Đó chắc hẳn là những thông tin mà rất nhiều người tò mò muốn biết cũng như tìm hiểu thêm khi dịp Tết nguyên đán đã cận kề. Nếu bạn cũng là một trong số đó thì đừng vội lướt qua bài viết này mà hãy cùng với Vietjet khám phá về những điều thú vị xoay quanh mâm ngũ quả ngày Tết nhé!
Ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết
Mâm ngũ quả là một trong những thứ quan trọng để chưng bày trên bàn thờ gia tiên trong những ngày Tết của người Việt. Nó mang một ý nghĩa chung sâu sắc là dâng cúng tổ tiên thể hiện lòng hiếu thảo và ước mong những điều tốt lành trong gia chủ và luôn là một phần không thể thiếu trong ngày Tết cổ truyền của dân tộc ta.
Theo thuyết duy vật cổ đại xưa thì tất cả mọi vật chất đều được tạo nên bởi 5 yếu tố ban đầu, đó chính là: kim loại [kim], nước [thủy], gỗ [mộc], lửa [hỏa] và thổ [đất] được gọi là ngũ hành. Và chính cái tư tưởng ấy đã xâm nhập sâu sắc vào đời sống văn hóa các dân tộc phương Đông, trong đó có người Việt, được thể hiện ngay trên mâm ngũ quả ngày Tết.
Theo quan niệm của nhân gian thì “ngũ quả” chỉ sự tập trung đầy đủ các loại trái cây trong đất trời. Bởi con số 5 – “ngũ hành” là một con số rất tốt trong quan niệm phong thủy, thể hiện sự phát triển bền vững, mạnh mẽ. Chính vì vậy, mâm ngũ quả ngày Tết nhằm thể hiện mong muốn âm dương hòa hợp, sinh sôi nảy nở, phát triển. Và cũng bởi thế, cho nên ông cha ta đã chọn 5 loại trái cây để cúng vào đêm giao thừa với ngụ ý rằng: những sản vật này được đúc kết từ biết bao công sức, mồ hôi và nước mắt của người lao động, kính dâng lên đất trời, thần thánh trong giờ phút linh thiêng của vạn vật sinh tồn.
Từ đó, có thể thấy ý nghĩa của mâm ngũ quả ngày Tết vô cùng quan trọng và lớn lao biết nhường nào.
Sự khác biệt giữa mâm ngũ quả của 3 vùng miền
Các loại quả thường được bày biện trên mâm ngũ quả ngày Tết gồm có:
- Chuối: tượng trưng cho con cháu sum vầy, quây quần, đầm ấm hạnh phúc bên nhau và cùng nhau hứng lấy may mắn, luôn bao bọc và che chở cho nhau suốt đời.
- Phật thủ: tượng trưng cho bàn tay khổng lồ của Phật Tổ Như Lai luôn che chở cho cả gia đình.
- Bưởi: thể hiện mong muốn an khang, thịnh vượng.
- Lê, Đào, Cam, Quýt: tượng trưng cho sự thành đạt danh vọng, thăng tiến trong sự nghiệp.
- Lựu: mong muốn con đàn cháu đống.
- Táo: tượng trưng cho sự phú quý, giàu sang.
- Thanh long: tượng trưng cho rồng mây hội tụ, thể hiện sự phát tài phát lộc.
- Quả trứng gà/ Lêkima: là lộc trời cho.
- Dưa hấu: căng tròn, mát lành thể hiện sự ngọt ngào, may mắn.
- Sung: gắn với biểu tượng sung mãn, sức khỏe và tiền bạc.
- Đu đủ: nghĩ là đầy đủ, tượng trưng cho sự thịnh vượng.
- Xoài: phát âm giống như “xài” tượng trưng cho cầu mong việc tiêu xài không thiếu thốn.
Mặc dù thường có những thức quả trên và đã gọi là mâm ngũ quả thì tất nhiên sẽ phải có đủ 5 loại quả thế nhưng theo từng quan niệm của vùng miền đồng thời phụ thuộc vào mùa xuân hoa trái khác nhau mà mâm ngũ quả ngày Tết cũng có sự khác nhau. Hãy cùng đi khám phá xem 3 vùng miền Bắc, Trung, Nam sẽ có mâm ngũ quả khác nhau như thế nào nhé!
Mâm ngũ quả miền Bắc
Ở miền Bắc, đa số mọi người đều bày biện mâm ngũ quả theo thuyết Ngũ hành trong văn hóa phương Đông là nhất nhất vạn vật phải dung hòa cùng trời đất. Do đó, mâm ngũ quả cũng thường phải phối theo 5 màu: kim trắng, mộc xanh, thủy đen, hỏa đỏ, thổ vàng. Cũng bởi điều ấy mà mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Bắc thường có 5 loại quả: chuối, bưởi, đào, hồng và quýt. Cách trình bày phổ biến và truyền thống nhất là: để nải chuối ở dưới cùng, đỡ lấy toàn bộ các loại quả khác. Ở chính giữa là quả bưởi hoặc phật thủ vàng, đào, hồng, quýt thì bày xung quanh còn những chỗ trống có thể cài xen kẽ quất, táo xanh hoặc quả ớt chín đỏ.
Mâm ngũ qua miền Trung
Miền Trung được ví như là đòn gánh đỡ 2 đầu Nam Bắc của đất nước ta. Nơi đây vốn là mảnh đất nghèo khó, đất đai cằn cỗi, khí hậu khắc nghiệt và không hề nhận được sự ưu ái của thiên nhiên ban tặng một chút nào. Do đó, vào dịp Tết Nguyên đán, ở đây rất ít hoa quả nên người dân cũng không quá câu nệ hình thức mà chủ yếu có gì cúng nấy và thành tâm dâng cúng lên tổ tiên, bày tỏ tấm lòng thành kính nhất. Bởi thế, mâm ngũ quả ngày Tết của mỗi nhà lại khác nhau và các loại quả thường thấy nhiều là thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa…
Mâm ngũ quả miền Nam
Người dân miền Nam lại bày biện mâm ngũ quả với mong muốn là “cầu sung vừa đủ xài” để bước sang năm mới đủ đầy, sung túc. Do đó, trong mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam thường tương ứng với 5 loại quả: mãng cầu, sung, dừa, đu đủ và xoài. Ngoài ra, còn có thêm quả thơm [dứa] với mong muốn là con đàn cháu đống đầy nhà hay một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu xin sự may mắn. Trong khi, mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Bắc có thể thờ chuối, lê…thì người miền Nam lại rất kỵ một số loại quả có phát âm mang tên gọi với ý nghĩa không tốt như chuối gần với từ chúi nhủi, làm ăn không phất lên được, cam, quýt với ý nghĩa cam làm quýt chịu, lê gần với lê lết, đổ bể, thất bại.
Có thể thấy, mâm ngũ quả ngày Tết là nét văn hóa đặc trưng của người Việt và mặc dù có sự khác biệt giữa các vùng miền nhưng tất cả đều thể hiện sự thành kính hướng về cội nguồn, tổ tiên và ước mong một năm mới an khang, hạnh phúc.
Một số lưu ý khi bày trí mâm ngũ quả ngày Tết
Nhiều người thường rất hay có thói quen mua quả/trái cây sớm để bày trí mâm ngũ quả ngày tết nhưng nếu mua phải những quả chín ép sẽ rất nhanh hỏng. Không những thế, mâm ngũ quả thường được để sau 30 Tết vài ngày vì thế bạn không nên mua và bày mâm ngũ quả quá sớm trước Tết.
Nên lựa những quả già nhưng chưa chín quá, ví dụ như chuối phải là chuối xanh, các loại quả xoài, đu đủ, hồng…nên mua quả ương ương về bày để không bị thối.
Dù nhiều loại quả nhưng vẫn nên bày trí quả Phật thủ.
Không nên rửa quả trước khi đặt lên ban thờ vì sẽ làm quả sớm bị thối hoặc héo ở những chỗ còn đọng nước. Nếu bị như vậy, bạn có thể dùng khăn giấy ẩm lau là được.
Hy vọng với những chia sẻ về mâm ngũ quả ngày Tết của Vietjet thì bạn và gia đình sẽ có một cái Tết thật ấm cúng và đầy hạnh phúc.
Đặt vé máy bay giá rẻ tại Vietjet.net
Nếu bạn không có nhiều thời gian hoặc còn phải làm nhiều việc khác thì hãy để thao tác săn vé máy bay giá rẻ, vé máy bay khuyến mãi cho đội booker chuyên nghiệp. Chúng tôi luôn nỗ lực làm hài lòng khách hàng bằng việc theo dõi sát sao giá vé máy bay khuyến mãi từng thời điểm. Khi canh được vé máy bay giá rẻ, booker sẽ chủ động nhắn tin, gọi điện hoặc Zalo / Viber cho bạn để nhanh chóng quyết định đặt vé máy bay. Hãy liên hệ tổng đài để được phục vụ. Chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của bạn luôn là điều chúng tôi phấn đấu : cần là có – tìm là thấy.
Đặc biệt, thời điểm này chúng tôi cũng đã bắt đầu mở bán vé máy bay Tết. Nhanh tay đặt vé sớm để sở hữu cho mình tấm vé máy bay giá rẻ về thăm quê nhà trong dịp Tết nguyên đán sắp tới nhé.
Vietjet khuyến mãi – Tổng đài vé máy bay 247
65/28 Giải phóng, P.4, Q.Tân Bình, TP.HCM