Mặc dù vậy, vẫn cần lưu ý, HIV có thể sống được một thời gian bên ngoài cơ thể và có nhiều nhân viên y tế phơi nhiễm với dịch cơ thể nhiễm HIV. Nhận thức về khả năng sống của HIV trong dịch cơ thể sẽ khuyến khích việc giám sát các quy trình kiểm soát nhiễm trùng.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm xem xét khả năng sống của HIV đã phát hiện:
HIV nhạy cảm với nhiệt độ cao
Các thí nghiệm đã chỉ ra HIV bị tiêu diệt ở nhiệt độ trên 60°C. Với máu của người nhiễm HIV rơi trên đường, nếu bị ánh nắng chiếu trực tiếp thì virus chỉ tồn tại được trong 30 phút. Còn trong chỗ tối, khe ẩm ướt thì có thể được 48h - 1 tuần
HIV không hề hấn gì với nhiệt độ cực kỳ lạnh
Mức độ virus vẫn khá ổn định trong máu ở nhiệt độ phòng và HIV có thể tồn tại ít nhất 1 tuần trong máu khô ở 4°C. Máu chứa HIV được sử dụng cho các thí nghiệm được lưu trữ ở -70°C.
Trong môi trường nước
Virus HIV không tồn tại lâu được trong môi trường nước. Nếu người nhiễm HIV bị rơi một vài giọt máu vào môi trường nước là ao, sông, suối , hồ hoặc phổ biến nhất là trong các vũng nước thì lượng virus HIV rất ít, không đủ khả năng lây nhiễm. HIV không sống lâu được như các virus khác trong nước biển.
Trong chất sát khuẩn - nước sôi
Nếu bị ngâm trong cồn 70 độ hoặc nước Cloramin 1% hay nước Javen 1% thì 30 phút sau vi rút sẽ chết. Như vậy nếu ngâm các dụng cụ hoặc đồ vải của bệnh nhân vào các dung dịch trên trong 30 phút là có thể an toàn, không bị lây nhiễm HIV. Nếu để các dụng cụ hay đồ vải vào nồi rồi đun sôi kéo dài trong 20 phút cũng tiêu diệt được HIV.
Trong bơm kim tiêm
HIV có thể sống tới 4 tuần trong bơm tiêm sau khi máu nhiễm HIV đã được hút vào ống tiêm và sau đó bơm ra.
Một nghiên cứu về máu thu thập từ hơn 800 bơm tiêm chứa một lượng nhỏ máu nhiễm HIV và được lưu trong những khoảng thời gian khác nhau cho thấy có thể phân lập được HIV 10% số bơm tiêm sau 11 ngày khi lượng máu ít hơn 2µl, và phân lập được ở 53% số bơm tiêm có lượng máu là 20µl. Khả năng sống lâu hơn của HIV cũng liên quan đến nhiệt độ bảo quan thấp hơn [dưới 4°C]; ở nhiệt độ cao hơn [27 đến 37°C] HIV không sông được quá 7 ngày.
Trong môi trường kiềm - axit
HIV rất nhạy cảm với những thay đổi về độ kiềm hoặc axit - hay độ pH - và độ pH dưới 7 hoặc trên 8 không phù hợp cho sự tồn tại lâu dài của HIV. Một lý do tại sao lây truyền HIV có thể khó xảy ra hơn ở phụ nữ khỏe mạnh là do độ a-xít của dịch tiết âm đạo.
Trong chất thải
Chất thải rất khó có khả năng gây nguy hiểm vì chưa bao giờ phân lập được HIV lây nhiễm từ phân hoặc nước tiểu. Tuy nhiên, nghiên cứu của Thames Water đã chỉ ra rằng HIV có thể sống được vài ngày trong chất thải trong phòng thí nghiệm.
Trong xác người chết
Đã phát hiện được HIV có thể lây nhiễm từ xác của người trong khoảng từ 11 - 16 ngày sau khi chết nếu thi thể được lưu giữ ở nhiệt độ 2°C.
Không rõ HIV có thể tồn tại bao lâu trong xác chết ở nhiệt độ phòng bình thường, nhưng đã nuôi cấy được HIV từ các tạng cơ thể lưu trữ ở 20°C trong tới 14 ngày sau khi chết.
Không phát hiện được HIV với lượng đáng kể sau 16 ngày, ngụ ý rằng xác chết đã chôn hoặc những xác chết được bảo quản trong thời gian dài ít gây ra nguy cơ hơn cho những người thu gom và bác sĩ giải phẫu bệnh.
Trong tinh dịch bên ngoài cơ thể
Chưa có nghiên cứu nào về khả năng sống của HIV trong tinh dịch bên ngoài cơ thể, nhưng các nghiên cứu tìm cách nuôi cấy HIV từ tinh dịch trong phòng thí nghiệm thường thấy rất khó thực hiện điều này, chứng tỏ lượng trong tinh dịch thường là thấp.
Trong máu khô
HIV có thể sống trong máu khô ở nhiệt độ phòng trong tới 5 hoặc 6 ngày với điều kiện là độ pH tối ưu được duy trì - làm khô máu dường như không ảnh hưởng đến tính lây nhiễm của HIV.
Những phát hiện trên không tính đến các yếu tố như lượng virus cần thiết để tạo thành nhiễm trùng [liều nhiễm trùng mô nuôi cấy] hoặc khả năng virus sẽ đến được các tế bào đích, với giả định rằng da bị thương. Chỉ vì một người nào đó với một lượng HIV rất nhỏ trong máu khô, thì nhiễm trùng thường là sẽ không diễn ra.
Tác động của các điều kiện môi trường như gió, mưa v.v… không được tính đến ở các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm này.
HIV là bệnh lây nhiễm chủ yếu qua đường tình dục rất phổ biến nếu ai không biết cách phòng ngừa, hay quan hệ không an toàn thì rất dễ mắc phải căn bệnh này. Thế nhưng bệnh HIV không chỉ lây nhiễm trực tiếp khi quan hệ mà còn có thể lây nhiễm qua những con đường khác như đường máu, sữa mẹ hay dùng chung đồ cá nhân như bản chải đánh răng.
Virus HIV thường sống lâu khi ở trong cơ thể và có nhiều ở trong các chất dịch của người bệnh, khi ra ngoài không khí virus HIV thường không tồn tại được lâu. Tuy vậy vẫn cần phải phong tránh mọi rủi ro có thể xay ra đảm bảo an toàn cho người có nguy cơ tiếp xúc với nguồn có thể lây nhiễm bệnh HIV. Bệnh HIV có thể khiến hệ miễn dịch trong cơ thể bị suy giảm.
Virus HIV rất khó có khả năng sống lâu khi ở trong nước.
Trong trường hợp chẳng may người bị nhiễm HIV bị chảy máu và chỉ có một lượng máu nhỏ rơi xuống những nơi như sông, suối, biển và các ao, hồ và cả nơi phổ biến như những vũng nước, thì 1 lượng virus rất ít nên rất khó có khả năng lây nhiễm vì HIV không thể tồn tại quá lâu trong môi trường nước như các loại vi rút sống trong nước khác. Nếu đưa virus HIV ngâm vào dung dịch cồn 70 độ, hay nước Cloramin 1% sau khoảng 30 phút virus sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn. Thế nên có thể ngâm, vệ sinh giặt giũ đồ cho người bệnh HIV bằng dung dịch đã nêu để tiêu diệt vi rút tránh khả năng lây nhiễm bệnh HIV ra bên ngoài.
Xem thêm: HIV VÀ THAI KÌ: Mẹ nhiễm HIV cần lưu ý gì khi mang thai?
Khi máu ở trạng thái máu khô thì virus HIV có thể tồn tại trong khoảng từ 5 cho đến 6 ngày, nhưng với yếu tố đảm bảo được những điều kiện như độ Ph được duy trì đảm bảo tối ưu – khi máu được làm khô, thông thường không gây ảnh hưởng đến việc lây nhiễm HIV.
Hiện tại các nghiên cứu về khả năng tồn tại của HIV bên trong tinh dịch khi được mang ra khỏi cơ thể chưa được tiến hành. Thế nhưng các nhà nghiên cứu đã thử đưa vi rút HIV vào tinh dịch để thử nuôi cấy virus vào bên trong tinh dịch ở phòng thí nghiệm, như vậy thông qua việc thí nghiệm này các nhà nghiên cứu rất khó nuôi cấy được vi rút vào bên trong tinh dịch vậy nên lượng vi rút trong tinh dịch khi đưa ra ngoài cơ thể thường thấp cho nên vấn đề virus HIV trong tinh dịch cũng đang được tiến hành nghiên cứu.
Xem thêm: [CHIA SẺ] Hướng dẫn cách sử dụng thiết bị xét nghiệm HIV tại nhà
Bình thường khả năng bị lây nhiễm HIV từ dao cạo là khá ít bởi vì rút HIV thường có nhiều ở trong tinh dịch, sữa mẹ hay dịch được tiết ra ở cơ thể. Tuy vậy nếu như trong quá trình sử dụng dao cạo không cẩn thận gây chảy máu và dính máu lên dao cạo thì đó cũng có thể trở thành nguồn gây phơi nhiễm HIV cho người khác, thế nên khi sử dụng dao cạo chúng ta nên nhớ không dùng chung đồ dao cạo với người khác và sau khi sử dụng xong dao cao cần được vệ sinh thật sạch sẽ và cất giữ cẩn thận.
Ngay cả khi máu có nhiễm vi rút HIV ở bên trong ống kim tiêm đó đã được lấy ra hết thì virus đó vẫn có thể tồn tại tối đa 4 tuần đã có 1 cuộc nghiên cứu về máu được diễn ra. Trong đó có hơn 800 kim tiêm có chứa 1 lượng máu ít nhiễm HIV đã được dùng để nghiên cứu và những kim tiêm này được lưu về trong những quãng thời gian không giống nhau.
Và kết quả của cuộc nghiên cứu đã nhận thấy một điều rằng đó là, thời gian tồn tại của virus khi ở trong ống tiêm còn phụ thuộc vào nhiệt độ được sử dụng trong việc bảo quản virus như thế nào. Nếu như nhiệt đồ được dùng trong việc bảo quản vi rút cao hơn mức 27 độ cho tối 37 độ thì vi rút không thể tồn tại quá lâu trong nhiệt độ này lâu nhất cũng chỉ đạt tới 7 ngày còn ngược lại nếu như được bảo quản ở nhiệt độ thấp cụ thể là nhiệt độ dưới 4 độ thì virus có thể sống lâu hơn.
Thông thường khi vi rút HIV được đưa ra khỏi cơ thể và tiếp xúc với không khi thì loại vi rút này không thế tồn tại quá lâu và trên bàn chải đánh răng cũng tương tự như vậy. Khi vi rút ở trong dịch tiết của cơ thể được tiếp xúc với không khí thường không thể tồn tại quá lâu ở nhiệt độ phòng giao động từ 32 cho tới 36 độ. Tuy tồn tại không lâu như vậy thế nhưng mọi người cũng càn phải ghi nhớ không dùng chung đồ cá nhân đối với người bị nhiễm bệnh HIV bởi ít khả năng lây nhiễm không đồng nghĩa với việc không thể xảy ra khả năng bị lây nhiễm. Thế nên phòng tránh để bản thân không bị lây nhiêm là cách tốt nhất để bản thân không bị mắc bệnh.
Những cuộc thí nghiệm đã cho thấy rằng vi rút HIV sẽ bị chết nếu tiếp xúc với nguồn nhiệt trên 60 độ, khi máu có nhiễm vi rút HIV nhỏ xuống bên ngoài với 1 lượng nhỏ thì khi được ánh nắng rọi vào liên tục thì virus HIV chỉ có thể tồn tại tối đa 30 phút mà thôi. Hoặc nếu như lượng máu đó rơi xuống những nơi ít phải tiếp xúc với nhiệt độ cao thì nó có thể tồn tại khá lâu trong từ 2 ngày cho đến 7 ngày.