Mở bài Câu cá mùa thu học sinh giỏi

Dàn ý chi tiết:

1. Mở bài:

- Tác giả:

+ Nguyễn Khuyến [1835 – 1909] quê ở xã Yên Đổ, quận Bình Lục, tình Hà Nam.

+ Xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo. Đỗ đầu 3 kì thi => được gọi là “Tam nguyên Yên Đỗ.

+ Là người tài năng, cốt cách thanh cao, sở hữu lòng yêu nước thương dân nhưng bất lực trước thời cuộc.

- Tác phẩm:

+ Là bài thơ thu nằm trong chùm thơ gồm 3 bài: Thu Điếu, Thu ẩm, Thu vịnh.

+ Thể loại: Thất ngôn bát cú đường luật.

2. Thân bài:

Cảnh thu:

* Điểm nhìn của tác giả để cảm nhận mùa thu: cảnh thu được đón nhận từ sắp tới cao xa rồi từ cao xa trở lại sắp.

=> Từ chiếc ao thu, thi sĩ mở ra Một ko gian mùa thu, cảnh sắc mùa thu ở làng quê Bắc Bộ.

Câu 1,2:

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.”

- Từ láy “lạnh lẽo” gợi sự tĩnh lặng của mặt nước ao thu kết hợp với tính từ “trong veo” gợi sự rất trong của nước và nhường nhịn như đứng yên => gợi lên một chiếc ao thu đầy tĩnh lặng.

- Số từ “một chiếc thuyền” kết hợp từ láy “tẻo teo” gợi hình ảnh một chiếc thuyền câu nhỏ bé ko đủ sức phá vỡ sự tĩnh lặng của ao thu mùa thu.

Câu 3,4

“Sóng biếc theo làn khá gợn tí,

Lá vàng trước gió khẽ đưa vào.”

- Sóng sở hữu màu xanh biếc nhưng chỉ “khá gợn tí” sự lay động rất khẽ sắp như ko động gợi sự tĩnh lặng của cảnh thu.

- Hình ảnh “lá vàng kẽ đưa vèo”: chiếc lá thu rơi rất nhẹ, rất khẽ trong tư thế nghiêng nghiêng => hình ảnh đấy mang cảm giác buồn man mác. Đó là sự cảm nhận tinh tế của thi sĩ.

- Nghệ thuật đối [Sóng biếc >< khẽ đưa vèo].

=> Nghệ thuật lấy động để nói tĩnh, gợi Một ko gian mùa thu đẹp nhưng đầy tĩnh lặng.

=> Phải là một ko gian tĩnh lặng tới mức sắp như tuyệt đói mới sở hữu thể thấy rõ những chuyển biến nhẹ nhõm của sóng biếc trên mặt ao, chút khẽ đưa của lá. Điều đó càng khẳng định sự tinh tế của thi sĩ trước cảnh sắc thiên nhiên mùa thu Bắc Bộ.

Câu 5,6

“Tầng mây lửng lơ trời xanh ngắt

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo.”

- “Tầng mây lửng lơ”: hình ảnh những áng mây nhường nhịn như ko trôi mà lửng lơ trên bầu trời gợi sự tĩnh lặng của ko gian.

- “Trời xanh ngắt” gợi mẫu màu xanh thăm thẳm vừa sâu lắng của ko gian, mẫu nhìn vời vợi của thi sĩ.

- Câu thơ “Ngõ trúc quanh co khách vắng teo” cảnh vật vắng tới vô cùng, vắng cả bóng vía con người, vắng cả tiếng động.

=> Cảnh mùa thu êm đềm, đẹp, tĩnh lặng, đó còn là tâm trạng của thi sĩ lúc đối diện với thiên nhiên để lắng cõi suy tư của mình vào sự tĩnh lặng đấy.

Tình thu:

“Tựa gối buông cần lâu chẳng được

Cá đâu đớp động dưới chân bèo

- Tư thế “tựa gối buông cần” là tư thế cũng là tâm thế của Một thi sĩ đầy suy tư và thoát khỏi vòng lợi danh.

- “Cá đâu đớp động” tác ví thử chợt tĩnh trông thấy tiếng cá đớp động => tiếng động đấy như làm bừng tĩnh Một ko gian nhưng nó ko đủ sức phá vỡ mẫu tĩnh lặng nhưng đã làm cho bài thơ thêm phối hợp, đẹp hơn, thể hiện mẫu hồn của cảnh thu, của cuộc sống nông thôn ngày trước.

- Tác giả nói chuyện câu cá nhưng thực ra là đón nhận trời thu, cảnh thu vào cõi lòng, để thể hiện suy tư trằn trọc trước thế cuộc.

3. Kết bài:

Bài thơ “Câu cá mùa thu” thể hiện sự cảm nhận và nghệ thuật gợi tả tinh tế của Nguyễn Khuyến về cảnh sắc thu đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, quốc gia, tâm trạng thời thế về tài thơ Nôm của tác giả.

Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu

Bài văn tham khảo:

Nguyễn Khuyến vừa là thi sĩ trào phúng vừa là thi sĩ trữ tình, nhuốm đậm tư tưởng Lão Trang và triết lí Đông phương. Thơ chữ Hán của ông hầu hết là thơ trữ tình. Mang thể nói cả trên hai ngành nghề, Nguyễn Khuyến đều thành công. Thu điếu được trích từ chùm thơ thu gồm ba bài: Thu điếu, thu vịnh. Cả ba thi phẩm đều được viết bằng từ chương, văn pháp thi trung hữu họa, lấy động tả tĩnh của văn học trung đại, nhưng vẫn mang đậm dấu ấn riêng của một trong những bậc thầy thơ Nôm đường luật xuất sắc.

Cảnh vật được đón nhận từ sắp tới cao xa rồi từ cao xa trờ lại sắp. Từ điểm nhìn của một người ngồi chiếc thuyền nhìn ra mặt ao, nhìn lên bầu trời, nhìn tới ngõ vắng rồi lại trở người về với ao thu, thi sĩ đã quan sát ko gian, cảnh sắc thu theo người lương thật sinh động.

“Ao thu lạnh lẽo nước trong veo,

Một chiếc thuyền câu bé tẻo teo.”

Nguyễn Khuyến đã chọn những chi tiết rất tiêu biểu cho mùa thu xứ Bắc [ao thu, gió thu, trời thu]. Ao thu là thứ ao rất riêng chỉ mùa thu mới xuất hiện. Nguyễn Khuyến đã ghi nhận được hai đặt trưng của ao thu là lạnh lẽo và trong veo – ao lạnh nước yên, trong tới tận đáy. Ao là nét thường gặp trong thơ Nguyễn Khuyến, nói tới ao là gợi tới một mẫu gì rất sắp gũi, thân quen, tâm hồn Nguyễn Khuyến là thế: thân tình, bình dị, thật tình với hồn quê. Trời thu trong xanh cũng là hình thân thuộc trong thơ Nguyễn Khuyến. Bầu trời thu xanh ngắt xưa nay vẫn là biểu tượng đẹp của mùa thu. Những án mây ko trôi nổi bay khắp bầu trời mà lửng lơ. Xanh ngắt trong thơ Nguyễn Khuyến là xanh trong, tinh khiết tới tuyệt đối, ko hề pha lẫn, ko hề gợn tạp.

Đường nét chuyển động nhẹ nhõm, mảnh mai, tinh tế: khá gợn tí, khẽ đưa vèo, mây lửng lơ, đường bao thanh mảnh của rặng trúc, đường gợn của lượn sóng ao thu. Cảnh vật toát lên sự phối hợp, xứng hợp: Ao nhỏ - thuyền bé; gió nhẹ - sóng gợn; trời xanh – nước trong; khách vắng teo – chủ thể trầm ngâm tĩnh lặng. Sau này Xuân Diệu trong bài Đây mùa thu tới cũng đã bắt được những nét tiêu biểu đó của sông nước ở vùng quê, lúc trời đã khởi đầu bước vào những ngày lạnh giá:

Những luồng run rẩy rung rinh lá…

… Đã nghe rét mướt luồng trong gió

Đã vắng người sang những chuyến đò.

Nghệ thuật sử dụng ngôn từ của tác giả những từ láy vừa tạo hình, vừa gợi cảm, những tính từ và những từ chỉ mức độ như lạnh lẽo, trong veo, bé tẻo teo, khá gợn tí, khẽ đưa vèo, lửng lơ, xanh ngắt, vắng teo, quanh co việc lựa chọn vầng eo đã gợi nên cảm nhận mỗi lúc một thu hẹp diện tích

Cảnh buồn cảnh chẳng đeo sầu – bức tranh cảnh thu đã hé mở cho chúng ta tình thu của người trong cảnh. Tốt đây là tâm trạng thời thế của thi sĩ? Thời thế thay đổi nhanh quá! Thoáng chốc non sông đã mất trong tay quân thù. Thoáng chốc thời cuộc đã vụt qua: Lá vàng trước gió khẽ đưa vèo. Mặt nước, tầng mây lửng lơ và sắc trời mở ra ko gian cho bài thơ rẻ cũng đồng thời ẩn chứa những nỗi niềm tâm sự liệu sở hữu chút gì lửng lơ về thời cuộc? Chọn con đường ở ẩn để giữ trọn thân danh, giữ lấy mẫu cao khiết để như biểu tượng đăm đắm của bầu trời kia rẻ đã thật đúng, hay chỉ là để “chạy làng” trong cách nói đắng cay của một vị đại khoa.

Ngõ trúc quanh co khách vắng teo rẻ là tâm sự đơn chiếc, cô quạnh? Nguyễn Khuyến sở hữu lần tự thấy mình như một cành cô trúc đó thôi! Lẽ loi và đơn chiếc, vắng teo trước thời cuộc rộn ràng. Đó là tâm sự của một nhà nho lánh đời thoát tục song vẫn ko nguôi nghĩ về quốc gia, nhân dân, về sự bế tắc, bất lực của bản thân? Nhàn thân song ko nhàn tâm, Nguyến Khuyến ko thể ung dung đi câu như một ẩn sĩ thực thụ.

Câu thơ cuối, với tiếng động duy nhất: tiếng cá đớp động. Tốt đó là âm thanh của cõi lòng người câu cá? Nguyễn Khuyến nói chuyện câu cá nhưng thực ra tác giả ko chú ý vào việc câu cá. Nói câu cá nhưng thật ra là để đón nhận trời thu vào lòng, gửi gắm tâm sự. Cõi lòng tĩnh lặng để cảm nhận độ trong veo của nước, cảm nhận mẫu khá gợn của sóng, cảm nhận độ rơi khẽ của lá. Đặc thù cõi lòng tĩnh lặng được gợi lên sâu sắc từ một tiếng động nhỏ: tiếng cá đớp mồi. Đó là sự tĩnh lặng tuyệt đối của tâm trạng, cõi lòng của thi nhân cũng tĩnh lặng, trong trẻo như làng quê Việt trong tiết thu.

Bài thơ Câu cá mùa thu thể hiện sự cảm nhận và nghệ thuật gợi tả tinh tế của Nguyễn Khuyến về cảnh sắc thu đồng bằng Bắc Bộ, đồng thời cho thấy tình yêu thiên nhiên, quốc gia, tâm trạng thời thế về tài thơ Nôm của tác giả.

Thái Lê Vân