Theo chuyên gia sản khoa Lê Thị Kim Dung, có những quan niệm kiêng cữ sau sinh trong dân gian đã trở nên thái quá và sai lầm, ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe bà mẹ sau sinh.
Căn phòng hôi hám "mùi bà đẻ"
Anh Đỗ Văn Duy [34 tuổi, Thái Bình] kể rằng 5 năm trước, vợ anh sau khi sinh con đầu lòng đã về nhà bà ngoại để bà tiện giúp đỡ, chăm sóc. Khi về thăm vợ con, anh đã sốc vì căn phòng bà đẻ hôi hám. Vợ anh mồ hôi chảy nhớp nhúa, tóc tai bết dính vì đã 10 ngày chưa tắm gội.
Khi anh hỏi ra thì mới biết các cụ bắt bà đẻ kiêng tắm 1 tháng vì quan niệm con đầu tắm sớm sau này dễ bị lạnh và không thể tắm được nước lạnh nữa. Dù anh có giải thích như thế nào thì mẹ vợ và bà nội của vợ cũng phản đối việc bà đẻ tắm sớm.
Vậy nên mỗi lần vào phòng vợ ở cữ anh lại ngao ngán vì mùi hôi khó chịu, còn người thân của anh thì bảo “phải có mùi như thế mới là mùi bà đẻ”.
Đến hết tháng đầu tiên sau sinh, anh quyết định đón vợ con về nhà riêng tự chăm sóc. Việc đầu tiên anh giúp vợ là đun nồi nước lá thơm để cô ấy tắm gội sạch sẽ.
| Ảnh minh họa: internet. |
Cùng cảnh ngộ kiêng cữ thái quá với bà đẻ, chị Nguyễn Thị Mỹ [Hương Khê, Hà Tĩnh] hú hồn kể lại câu chuyện của gia đình chị. Tháng 11 năm ngoái, chị Mỹ sinh đôi hai bé vào mùa đông. Trời lạnh, mẹ chồng chị chuẩn bị cả chậu than nóng để ở gầm giường cho ba mẹ con chị nằm cho ấm.
12h đêm, chồng chị ở phòng ngoài vào thăm con thấy tất cả đã ngủ say. Bất ngờ anh thấy ngột ngạt khó thở rồi phát hiện ra chậu than bà đã đặt vào phòng từ lúc nào. May mắn là chồng chị Mỹ phát hiện ra sớm, nếu không thì hậu quả ngạt thở khi ngủ sẽ vô cùng nguy hiểm tính mạng.
Những quan điểm kiêng cữ sai lầm
Thực tế, tại các bệnh viện vẫn thường xuyên tiếp nhận những ca nhập viện cả nhà vì ngộ độc khí than do nằm sưởi than sau sinh.
Chuyên gia sản khoa, bác sĩ Lê Thị Kim Dung cho biết, ngày xưa các cụ thường nói bà bầu phải giữ ấm nên có tục nằm sưởi than, nhất là các tỉnh miền trung, Tây Nguyên.
Trong tháng đầu tiên, bà mẹ cần giữ ấm tuyệt đối vì sau sinh mất rất nhiều máu, năng lượng và chất dinh dưỡng làm sức đề kháng của cơ thể giảm sút, dễ bị cảm nhiễm từ những yếu tố bên ngoài.
Tuy nhiên, sản phụ có thể giữ ấm bằng nhiều cách mà không phải sưởi than. Ví dụ có thể mặc ấm, uống nước ấm, nằm trong không gian thoáng đãng và mát mẻ nhưng không nên để gió lùa, để quạt và máy lạnh quá lạnh phả thẳng vào người.
Với trẻ sơ sinh cũng vậy, không nên để bé quá nóng mà cần mặc thoáng mát, chọn quần áo mềm, thoáng, nếu quần áo quá dày sẽ khiến bé khó ngủ, không nên quấn bé quá chặt hạn chế sự vận động tay chân của bé.
BS Kim Dung khẳng định quan niệm kiêng tắm gội sớm sau sinh là hoàn toàn không đúng. Các bà mẹ sau sinh cần được tắm gội sạch sẽ để tránh mồ hôi gây nấm tóc, ngứa đầu, viêm da gây khó chịu, khó ngủ.
Bà mẹ sau sinh nên gội đầu thường xuyên và chú ý gội đầu bằng nước ấm, gội nhanh, gội trong nơi phòng kín gió tránh lạnh. Khi gội đầu xong nên sấy khô tóc tránh để tóc ướt dễ nhiễm lạnh.
Đối với việc tắm rửa cũng tương tự. Sau sinh 2,3 ngày nên tắm sạch sẽ để cơ thể thoải mái. Nhiều sản phụ kiêng cả tháng không tắm dẫn tới viêm da, nhiễm khuẩn thêm.
Quan niệm nằm im sau sinh để tránh băng huyết cũng không đúng. Quan niệm này xuất phát từ việc người sau sinh mổ, sinh thường phải rạch tầng sinh môn có vết thương gây đau, khó khăn khi đi lại; một số người lo sợ nếu di chuyển nhiều sẽ làm vết mổ bung chỉ...
Tuy nhiên sau sinh, người mẹ nên đi lại nhẹ nhàng để giúp máu lưu thông tốt tới vết thương, giúp vết thương nhanh lành, đồng thời không gây bế sản dịch do mẹ nằm quá nhiều.
Quan niệm kiêng quan hệ tình dục sau sinh cũng không đúng. Các mẹ hoàn toàn có thể quan hệ tình dục khi đã hết sản dịch, cơ thể thoải mái khỏe mạnh. Việc quan hệ tình dục gây hậu sản là quan niệm trước đây do nhiều người ăn uống không đủ chất, còn thực tế thì hoàn toàn không phải như vậy.
Nhiều gia đình không cho mẹ sau sinh ăn trái cây có vị chua, canh chu vì sợ gây tiểu són, sữa mẹ chua làm bé tiêu chảy… Đây là một số quan điểm hết sức sai lầm.
Thực tế sau sinh mẹ cần bổ sung rất nhiều các chất dinh dưỡng, trong đó vitamin C cũng giữ vai trò quan trọng. Nó giúp người mẹ tăng sức đề kháng, nhanh lành vết thương, phòng ngừa được các bệnh cảm cúm thông thường.
Phương Thúy
Bạn sắp sinh và được người lớn tuổi trong giai định dặn dò là cần kiêng tắm sau sinh trong ít nhất là 1 tháng. Đồng thời, trong thời gian này, bạn cũng cần phải hạn chế đụng tay vào nước, cần hơ lửa, nằm than để khi về già không bị đau nhức mình mẩy, không ốm vặt.
Bạn quá hoang mang với lời khuyên này và không biết việc tắm gội sau sinh kiêng sao cho đúng? Hãy tham khảo bài viết sau của Hello Bacsi.
Tục kiêng tắm sau sinh có từ bao giờ?
Theo quan niệm của các cụ ngày xưa, sau ca sinh nở, phụ nữ bị mất sức, mất máu nên phải nằm than, hơ lửa và kiêng gội đầu, kiêng tắm sau sinh ít nhất 1 tháng, thậm chí là 3 tháng 10 ngày. Nguyên do được cho là việc tắm gội sớm ngay sau sinh sẽ khiến tay chân phụ nữ nổi gân guốc, hay đau nhức mình mẩy và ốm vặt khi về già.
Xét theo điều kiện sinh sống thì chúng ta có thể hiểu tại sao lại có tập tục kiêng cữ sau sinh này. Thời xa xưa hoàn cảnh sống, điều kiện vật chất sinh hoạt không được đầy đủ và đảm bảo vệ sinh như hiện nay. Bên cạnh đó, việc tắm gội thường dùng nguồn nước tự nhiên như nước sông, suối, ao hồ… nên dễ bị nhiễm khuẩn. Ngoài ra, nhà tắm cũng không được kín đáo, không tránh gió lùa, nhất là về mùa đông giá rét. Phụ nữ mới sinh tắm trong điều kiện như vậy rất dễ bị nhiễm khuẩn dẫn đến viêm nhiễm, đau ốm nên cần kiêng cữ.
Sau sinh bao lâu thì được tắm gội?
Nếu bạn từng sinh con, điều đầu tiên bạn muốn làm khi đã đi lại được sau ca sinh hẳn nhiên là được tắm rửa sạch sẽ đúng không? Nếu bác sĩ không khuyến cáo bạn không nên tắm gội sau sinh thì bạn có thể tắm, gội nếu muốn.
Thực tế là tùy thuộc vào hình thức sinh mà bạn vừa trải qua như sinh thường, sinh mổ mà bạn có thể cần tắm bằng vòi sen, vệ sinh vùng kín sau sinh thay cho việc ngâm mình trong bồn nước ấm.
1. Đối với các mẹ sinh thường
Để đảm bảo vệ sinh thân thể, tránh tình trạng viêm nhiễm sau sinh cho cả mẹ và bé, các mẹ sinh thường không nên kiêng tắm sau sinh quá lâu. Sau ca sinh khoảng 1-2 ngày, mẹ có thể tắm gội nhanh bằng vòi sen với nước ấm. Việc tắm dưới vòi sen hay ngâm vùng kín trong nước ấm có thể giúp mẹ mới sinh thư giãn, giảm đau hiệu quả.
Nguyên do là trải qua ca sinh thường, âm đạo, phần đáy chậu, tầng sinh môn có thể bị tổn thương gây đau rát. Mẹ sau sinh nên chú ý vệ sinh khu vực vùng kín cẩn thận bằng nước ấm và dung dịch rửa phụ khoa, lau khô ngay sau đó. Mẹ nên vệ sinh vùng kín ít nhất 3 lần/ngày hoặc nhiều hơn nếu sản dịch ra nhiều và thay băng vệ sinh sau 2 – 3 giờ.
Nếu bị rạch tầng sinh môn, bạn cũng đừng quá lo lắng, chỉ khâu sẽ tự tiêu trong khoảng 2 tuần. Tuy nhiên, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hay nhân viên y tế nơi bạn sinh con để chăm sóc tầng sinh môn đúng cách.
Khoảng 6 tuần sau ca sinh thường, bộ phận sinh dục của bạn sẽ trở lại bình thường và bạn có thể quan hệ tình dục nếu muốn. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ về cách tránh thai để không mang thai ngoài ý muốn hay cấn thai quá sớm sau sinh.
Lưu ý: Hãy đi khám phụ khoa nếu sau sinh bạn cảm thấy đau nhiều hơn, dịch âm đạo ra nhiều, có mùi hôi, vùng kín sưng đau phù nề hay có bất kỳ vấn đề sức khỏe khác thường nào khác.
2. Mẹ sinh mổ cần lưu ý gì khi tắm sau sinh?
Sau ca sinh mổ, bạn có thể bị đau trong vài tuần, thậm chí là vài tháng. Tùy vào tình trạng vết mổ mà bạn có thể tắm khi cảm thấy khỏe. Hiện nay, vết rạch sinh mổ thường được băng bằng băng vô trùng nhằm giúp giữ cho vết thương không bị nhiễm khuẩn nên bạn có thể tắm mà không lo nước dính vào vết mổ gây viêm nhiễm.
Việc gội đầu không gây ảnh hưởng gì đến vết mổ nhưng bạn sẽ gặp khó khăn khi gội vì vết thương gây đau khi bạn cử động. Do đó, cách tốt nhất là hãy nhờ người thân hoặc dịch vụ gội đầu [nếu bệnh viện bạn sinh có dịch vụ này] gội và sấy khô tóc giúp.
Nếu chưa thể tắm được, bạn cần dùng khăn sạch và nước ấm lau sạch người 2 lần/ngày, vệ sinh vùng kín 2 – 3 lần/ngày bằng nước sạch và nước rửa phụ khoa để giữ vệ sinh thân thể. Tuyệt đối không bôi bất cứ thứ gì lên vết mổ nếu không phải do bác sĩ chỉ định.
Trường hợp bạn bị sốt, đau, sưng quanh vết mổ hay choáng váng…, hãy báo cho bác sĩ biết ngay lập tức.
Ngoài việc không nên kiêng tắm sau sinh, mẹ mới sinh cần chú ý điều gì?
Sau sinh, dù sinh thường hay sinh mổ thì bạn cũng có sản dịch [tương tự như kinh nguyệt] diễn ra trong khoảng 6 tuần. Do đó, ngoài việc không nên kiêng tắm sau sinh, bạn vệ sinh vùng kín cẩn thận.
- Khi đi vệ sinh: Nếu việc đi tiểu vết rạch tầng sinh môn đau rát, bạn có thể xối nước nhẹ nhàng để giảm đau rát, tránh nước tiểu hay phân dính vào vết thương. Sau đó cần dùng nước rửa sạch, dùng giấy vệ sinh hay khăn mềm, khô sạch thấm khô.
- Vệ sinh vùng kín: Sau khi xuất viện về nhà, bạn cần dùng nước ấm và nước rửa phụ khoa để vệ sinh vùng kín tối thiểu ngày 3 lần. Lau khô, thay mới băng vệ sinh thường xuyên để tránh hăm, viêm nhiễm, nấm ngứa.
Với các mẹ sinh mổ, bạn có thể cần phải cắt chỉ vết mổ. Trường hợp sinh mổ lần đầu , bạn có thể được cắt chỉ sau ca mổ khoảng 5 ngày. Với các mẹ sinh mổ lần 2, việc cắt chỉ thường được tiến hành sau 7 – 8 ngày. Lúc này, bạn nên đến cơ sở y tế gần nhất để nhân viên y tế cắt chỉ giúp bạn.
Hy vọng với những chia sẻ trong bài, bạn đã biết việc kiêng tắm sau sinh có từ đâu, bản thân có nên thực hiện điều này hay không.
Các bài viết của Hello Bacsi chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.