I. VAI TRÒ CỦA TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
- Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên, cơ sở vật chất kĩ thuật, nguồn lao động nhằm mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội và môi trường.
- Góp phần thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở các nước đang phát triển.
II. MỘT SỐ HÌNH THỨC CỦA TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP
1. Điểm công nghiệp
a] Khái niệm
- Là hình thức tổ chức công nghiệp đơn giản nhất, trên đó gồm một hoặc hai ba xí nghiệp được phân bố ở nơi gần nguồn nguyên, nhiên liệu.
b] Đặc điểm
- Gồm nhiều xí nghiệp phân bố lẻ tẻ, phân tán.
- Nằm cùng với một điểm dân cư.
- Phân công lao động về mặt địa lí, các xí nghiệp độc lập về kinh tế, làm ra sản phẩm hoàn chỉnh.
- Được hình thành hầu hết ở các tỉnh, thôn xã, thành phố nhằm khai thác nguồn tài nguyên, tận dụng nguồn lao động tại chỗ.
- Quy mô nhỏ.
2. Khu công nghiệp tập trung [KCN]
a] Khái niệm
- Là khu vực có ranh giới nhất định, có cơ sở hạ tầng tương đối tốt, sản phẩm có khả năng cạnh tranh trên thị trường thế giới.
b] Đặc điểm
- Vị trí địa lí thuận lợi, không có dân cư sinh sống.
- Có ranh giới rõ ràng.
- Tập trung nhiều xí nghiệp công nghiệp có khả năng hợp tác sản xuất cao.
- Chi phí sản xuất thấp, các sản phẩm để tiêu dùng trong nước hoặc xuất khẩu.
- Được hưởng các chính sách ưu tiên của Nhà nước.
- Quy mô: Diện tích 50 ha đến vài trăm ha.
3. Trung tâm công nghiệp
a] Khái niệm
- Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, là khu vực tập trung công nghiệp gắn với đô thị vừa và lớn.
b] Đặc điểm
- Vị trí địa lí thuận lợi.
- Gồm nhiều điểm công nghiệp, khu công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về quá trình công nghệ.
- Có các xí nghiệp nòng cốt hay hạt nhân và các xí nghiệp dịch vụ hỗ trợ.
- Là nơi tập trung các thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến.
- Nơi có dân cư sinh sống, có cơ sở vật chất kĩ thuật và cơ sở hạ tầng tương đối hoàn hảo.
- Công nhân có trình độ tay nghề cao.
- Có tầm ảnh hưởng lớn đối với nền kinh tế quốc dân.
- Quy mô lớn.
4. Vùng công nghiệp
a] Khái niệm
- Đây là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
- Có hai loại
+ Vùng công nghiệp ngành: là tập hợp các xí nghiệp cùng loại.
+ Vùng công nghiệp tổng hợp: gồm các xí nghiệp, cụm công nghiệp tập trung, khu công nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau $ \rightarrow$ Đa ngành.
b] Đặc điểm
- Có tầm ảnh hưởng lớn đến kinh tế trong nước, có sức hút với khu vực và thế giới.
- Bao gồm các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khác, có mối quan hệ mật thiết với nhau.
- Có ngành công nghiệp chủ chốt, chuyên môn hóa cao
- Các ngành phục vụ bổ trợ.
- Quy mô: phân bố trên một lãnh thổ rộng lớn.
Page 2
SureLRN
Xem thêm các sách tham khảo liên quan:
Giải Bài Tập Địa Lí 10 – Bài 33: Một số hình thức chủ yếu của tổ chức lãnh thổ công nghiệp giúp HS giải bài tập, các em sẽ có được những kiến thức phổ thông cơ bản, cần thiết về các môi trường địa lí, về hoạt động của con người trên Trái Đất và ở các châu lục:
– Điểm công nghiệp: Chế biến chè ở Mộc Châu [Sơn La], chế biến cà phê ở Tây Nguyên, chế biến gỗ ở Gia Nghĩa [Đãk Nông], …
– Khu công nghiệp: Khu chế xuất Tân Thuận, khu chế xuất Linh Trung 1, khu công nghệ cao Hòa Lạc, …
– Trung tâm công nghiệp: Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Thái Nguyên, Nam Định. Cần Thơ, Đà Nẵng,…
– Vùng công nghiệp: vùng số 1, vùng số 2, … Theo quy hoạch của Bộ Công nghiệp [năm 2001], cả nước được phân thành sáu vùng công nghiệp:
+ Vùng 1: Các tỉnh Trung du và miền núi Bắc Bộ, trừ Quảng Ninh.
+ Vùng 2: Các tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng và Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
+ Vùng 3: Các tỉnh từ Quảng Bình đến Ninh Thuận.
+ Vùng 4: Các tỉnh thuộc Tây Nguyên, trừ Lâm Đồng.
+ Vùng 5: Các tỉnh Đông Nam Bộ và Binh Thuận, Lâm Đồng.
+ Vùng 6: Các tỉnh thuộc đồng bằng sông Cửu Long.
– Hình góc trên bên trái: điểm công nghiệp
– Hình góc dưới bên trái: trung tâm công nghiệp.
– Hình góc trên bên phải: khu công nghiệp tập trung.
– Hình góc dưới bên phải: vùng công nghiệp.
– Điểm công nghiệp.
+ Đồng nhất với một điểm dân cư.
+ Gồm 1 – 2 xí nghiệp nằm gần nguồn nguyên – nhiên liệu công nghiệp hoặc vùng nguyên liệu nông sản.
+ Không có mối liên hệ giữa các xí nghiệp.
– Khu công nghiệp tập trung.
+ Khu vực có ranh giới rõ ràng [vài trăm ha], có vị trí thuận lợi [gần cảng biển, quốc lộ lớn, gần sân bay].
+ Tập trung tương đối nhiều các xí nghiệp với khả năng hợp tác sản xuất cao.
+ Sản xuất các sản phẩm vừa để tiêu dùng trong nước, vừa xuất khẩu.
+ Các xí nghiệp dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp.
– Trung tâm công nghiệp.
+ Gắn với đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi.
+ Bao gồm khu công nghiệp, điểm công nghiệp và nhiều xí nghiệp công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ.
+ Có các xí nghiệp nòng cốt [hay hạt nhân].
+ Có các xí nghiệp bổ trợ và phục vụ.
– Vùng công nghiệp.
+ Có các ngành phục vụ và bổ trợ.
– Các nước này đang trong giai đoạn công nghiệp hóa với chiến lược công nghiệp hướng về xuất khẩu, trên cơ sở thu hút vốn, công nghệ và kinh nghiệm quản lí của các nước công nghiệp phát triển, nên hình thành các khu công nghiệp tập trung.
– Trên thực tế, các khu công nghiệp tập trung thu hút vốn đầu tư ở trong và ngoài nước, sản xuất ra nhiều sản phẩm phục vụ nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩu, tạo thêm việc làm và nâng cao chất lượng lao động, mở rộng việc chuyên giao công nghệ tiên tiến, góp phẩn hình thành các đô thị mới và giảm bớt chênh lệch vùng.
Chúng tôi đang tiến hành biên soạn, sẽ ra mắt các bạn trong thời gian sớm nhất
* Điểm công nghiệp:
– Đồng nhất với một điểm dân cư.
– Gồm 1 đến 2 xí nghiệp nằm gần nguồn nguyên – nhiên liệu cộng nghiệp hoặc vùng nguyên liệu nông sản.
– Không có mối liên hệ giữa các xí nghiệp.
* Khu công nghiệp tập trung:
– Khu vực có ranh giới rõ ràng, có vị trí thuận lợi.
– Tập trung tương đối nhiều các xí nghiệp với khả năng hợp tác sản xuất cao.
– Sản xuất các sản phẩm vừa để tiêu thụ trong nước, vừa xuất khẩu.
– Có các xí nghiệp dịch vụ hỗ trợ sản xuất công nghiệp.
* Trung tâm công nghiệp:
– Gắn với đô thị vừa và lớn, có vị trí địa lí thuận lợi.
– Bao gồm khu công nghiệp, điểm công nghiệp và nhiều xí nghiệp công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về sản xuất, kĩ thuật, công nghệ.
– Có các xí nghiệp nòng cốt [hay hạt nhân].
– Có các xí nghiệp bổ trợ và phục vụ.
* Vùng công nghiệp:
– Vùng lãnh thổ rộng lớn.
– Bao gồm nhiều điểm, khu công nghiệp, trung tâm công nghiệp có mối liên hệ về sản xuất và có những nét tương đồng trong quá trình hình thành công nghiệp.
– Có một vài ngành công nghiệp chủ yếu tạo nên hướng chuyên môn hoá.
– Có các ngành phục vụ và bổ trợ.