Giá trị mà văn học mang tới cho đời sống là giá trị nhận thức, giá trị giáo dục và giá trị thẩm mĩ. Tech12h sẽ tóm tắt những kiến thức trọng tâm và hướng dẫn soạn văn chi tiết các câu hỏi của bài. Mời các bạn cùng tham khảo.
NỘI DUNG TRẮC NGHIỆM
a] Giá trị nhận thức
- Khái niệm: Khả năng của văn học có thể đáp ứng được yêu cầu của con người muốn hiểu biết rõ hơn, sâu hơn cuộc sống sống xung quanh và chính bản thân mình, từ đó tác động vào cuộc sống có hiệu quả hơn
- Biểu hiện:
- Văn học mang tới cho người đọc những nhận thức mới mẻ và sâu rộng về nhiều mặt của cuộc sống trong những khoảng thời gian và không gian khác nhau
- Văn học giúp cho người đọc hiểu được bản chất của con người nói chung [Mục đích tồn tại của con người là gì? Đâu là tư tưởng tình cảm, khát vọng...]
- Từ hiểu cuộc đời của người khác, người đọc liên hệ với bản thân, so sánh, đối chiếu để hiểu mình với tư cách là con người cá nhân.
b] Giá trị giáo dục
- Khái niệm: Khả năng của văn học tác động tới nhu cầu hướng thiện, sự hình thành nên quan niệm, tư tưởng, tình cảm, đạo đức của con người
- Biểu hiện:
- Đem tới cho người đọc những bài học quý giá về lẽ sống để họ rèn luyện bản thân mình ngày một tốt đẹp hơn
- Về tư tưởng: Văn học hình thành trong người dọc một lí tưởng tiến bộ, giúp cho họ có thái độ và quan điểm đúng đắn về cuộc sống.
- Về tình cảm: Văn học giúp con người biết yêu ghét đúng đắn, làm cho tâm hồn con người trở nên lành mạnh, trong sáng, cao thượng hơn.
- Về đạo đức: Văn học nâng đỡ cho nhân cách của con người phát triển, giúp cho họ biết phân biệt phải - trái, tốt - xấu, đúng - sai
- Cần phân biệt giáo dục trong văn học với nguyên tắc áp đặt của luật pháp hay những lời giáo huấn trực tiếp từ bài giảng đạo đức: văn học giáo dục con người từ đường cảm xúc tới nhận thức.
c] Giá trị thẩm mĩ
- Khái niệm: khả năng của văn học có thể phát hiện và miêu tả những vẻ đẹp của cuộc sống một cách sinh động, giúp con người cảm nhận được và biết rung động một cách tinh tế, sâu sắc trước những vẻ đẹp đó
- Biểu hiện:
- Nội dung: Vẻ đẹp muôn màu, muôn vẻ của đời sống, đặc biệt là vẻ đẹp của con người từ hình thể đến những diễn biến sâu xa của tư tưởng - tình cảm và những hành động gây ấn tượng khó quên với mọi người.
- Hình thức: thủ pháp làm cho hình tượng văn học trở nên sinh động, hấp dẫn, nghệ thuật kết cấu tác phẩm một cách chặt chẽ, hợp lí...
2. Tiếp nhận văn học
a] Tiếp nhận trong đời sống văn học
- Khái niệm: Tiếp nhận văn học là quá trình người đọc hòa mình vào tác phẩm, rung động với nó, đắm chìm trong thế giới nghệ thuật được dựng lên bằng ngôn từ, lắng nghe tiếng nói của tác giả, thưởng thức cái hay, cái đẹp tài nghệ của người nghệ sĩ.
- Tiếp nhận khác với đọc, vì nó là khái niệm rộng hơn. Tiếp nhận không chỉ là đọc mà còn là thưởng thức, suy ngẫm, biến thế giới nghệ thuật trong tác phẩm thành thế giới nghệ thuật sống động trong tâm trí mình.
b] Tính chất tiếp nhận văn học
- Tiếp nhận văn học thực chất là một cuộc quá trình giao tiếp giữa tác giả với người tiếp nhận
- Trong quá trình giao tiếp, cần chú ý tới tính chất cá thể hóa, tính chủ động, tích cực của người tiếp nhận
- Tính đa dạng, không thống nhất trong tiếp nhận văn học: cùng một tác phẩm nhưng cảm thụ và đánh giá của công chúng lại khác nhau. Dù vậy, người đọc cũng cần cố gắng để đạt tới một cách hiểu đúng về tác phẩm để tác phẩm tỏa sáng với đúng giá trị của nó.
c] Các cấp độ tiếp nhận văn học
- Đơn giản nhất, khá phổ biến: cách cảm thụ chỉ tập trung vào nội dung cụ thể, trực tiếp của tác phẩm. Tức là xem tác phẩm kể chuyện gì, có tình ý gì, các tình tiết ra sao, ...
- Cảm thụ trực tiếp để thấy nội dung tư tưởng của tác phẩm: từ những gì cụ thể, sinh động mà thấy vấn đề đặt ra và cách thức người viết đánh giá, giải quyết vấn đề theo khuynh hướng tư tưởng, tình cảm nào đó.
- Cảm thụ chú ý tới cả nội dung và hình thức: thấy cả giá trị tư tưởng và giá trị nghệ thuật của nó. Tức là không chỉ thấy rõ ý nghĩa xã hội sâu sắc của tác phẩm mà còn xem việc đọc là cách để nghĩ, để cảm, để tự đối thoại với mình, với tác giả, suy tư về cuộc đời và tác động tích cực vào cuộc sống.
- Đề làm được điều đó: người đọc phải tự nâng cao trình độ hiểu biết, tiếp nhận văn học chủ động.
Bài tập 1: trang 191 sgk Ngữ Văn 12 tập hai
Có người cho rằng, giá trị cao quý nhất của văn chương là nuôi dưỡng đời sống tâm hồn con người hay nói như Thạch Lam là "làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn". Nói như vậy có đúng không? Vì sao?
Bài tập 2: trang 191 sgk Ngữ Văn 12 tập hai
Tự chọn một tác phẩm văn học cụ thể để làm sáng tỏ các giá trị của văn học [hoặc các cấp độ tiếp nhận văn học]
Bài tập 3: trang 191 sgk Ngữ văn 12 tập hai
Thế nào là cảm và hiểu trong tiếp nhận văn học?
Tuần 31 đến 33 - Văn 12 kì II, Soạn văn 12 bài: Giá trị văn học và tiếp nhận văn học trang,Soạn bài Giá trị văn học và tiếp nhận văn học ngắn nhất
Bạn có thể căn cứ vào những hướng dẫn phân tích Chiếc thuyền ngoài xa dưới đây của Kiến Guru để nghiên cứu bài ngay cả khi ở nhà một cách đầy đủ và chính xác nhất. Đây là một tác phẩm ấn tượng của Nguyễn Minh Châu với tình huống truyện đầy độc đáo và giá trị nội dung rất đáng suy ngẫm. Cùng Kiến Guru tham khảo những hướng dẫn cụ thể, chi tiết dưới đây nhé.
I. Mở bài phần phân tích Chiếc thuyền ngoài xa
1. Tác giả
- Nguyễn Minh Châu [1930-1989] sinh ra tại quê Nghệ An.
Tác giả Nguyễn Minh Châu [1930-1989]
- Là một trong số những nhà văn đã mở đường tài hoa và tinh anh nhất.
- Trong sự nghiệp văn học của mình, ông luôn trăn trở về số phận của nhân dân và trách nhiệm của những người cầm bút, luôn thiết tha để truy tìm ra những hạt ngọc ẩn giấu nơi bề sâu của tâm hồn.
2. Tác phẩm
- Chiếc thuyền ngoài xa được in trong tập Bến quê, tác phẩm đem đến cho bạn đọc cái nhìn đúng đắn về cuộc sống xung quanh và con người.
II. Thân bài phần phân tích Chiếc thuyền ngoài xa
1. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh
a. Phát hiện không gian “cảnh đắt trời cho”
- Phùng vốn là người có niềm say mê nghệ thuật, trong một thoáng nhìn anh đã chớp lấy cảnh đắt trời cho:
Phân tích chiếc thuyền ngoài xa: Cảnh chiếc thuyền từ xa tuyệt đẹp
+ Nhận xét “một bức tranh mực tàu của một danh họa thời cổ”, một vẻ đẹp mang nét đơn giản nhưng toàn bích. Đó là cảnh tượng vi diệu của thiên nhiên, của cuộc sống khi nhìn từ xa.
+ Phùng trở nên bối rối trước cái đẹp: “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”, nhận ra rằng “bản thân cái đẹp chính là đạo đức”. Đó là niềm hạnh phúc lớn của người nghệ sĩ khi bắt gặp được cái đẹp và anh chợt nhận ra vai trò thực sự của nghệ thuật, của chất thơ.
b. Phát hiện bức tranh cuộc sống chứa đầy những nghịch lý
- Tình huống chiếc thuyền ngoài xa tạo nên sự mở đầu ấn tượng, độc đáo cho tác phẩm. Từ chiếc thuyền nhỏ xinh, đẹp đẽ mới nhìn phía xa xa vừa rồi, Phùng nhận thấy:
+ Một người đàn bà mang vẻ ngoài thô kệch xấu xí, mặt chất chứa đầy sự mệt mỏi bước ra khỏi chiếc thuyền và một lão chồng có tấm lưng rộng, mái tóc tổ quạ, còn đôi mắt độc dữ cùng đi ra.
+ Hiện trước mắt Phùng là lão chồng “dùng chiếc thắt lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà”, “vừa đánh vừa nguyền rủa bằng cái giọng rên rỉ đau đớn”.
+ Trong hoàn cảnh ấy, người đàn bà chỉ biết cam chịu, không kêu van một lời, cũng chẳng chống trả, hay chạy trốn.
- Thái độ của nhân vật Phùng: “kinh ngạc đến mức trong mấy phút đầu, tôi cứ đứng há mồm ra mà nhìn”. Phùng thực sự ngỡ ngàng nhận ra bản chất thật của cái đẹp đẽ, lung linh anh vừa bắt gặp được mới đó.
=> Đừng nhầm lẫn giữa hiện tượng bên ngoài với bản chất bên trong.
2. Câu chuyện của người đàn bà làng chài ở tòa án huyện
- Khi chánh án Đẩu đưa ra lời đề nghị chị nên ly hôn, chị ta liền van xin khẩn thiết “con lạy quý tòa ...đừng bắt con bỏ nó”, theo chị:
+ Người đàn ông ấy bản chất vốn không phải là kẻ vũ phu, tàn bạo và độc ác như vậy, anh ta cũng chỉ là một nạn nhân của cái cuộc sống đói khổ này thôi. Người chồng cũng là chỗ dựa cho gia đình khi có biển động.
Phân tích chiếc thuyền ngoài xa: Người đàn ông làm chủ con thuyền mưu sinh
+ Chị càng không thể một mình gồng gánh nuôi nấng trên dưới 10 đứa con, vả lại “trên thuyền cũng có lúc vợ chồng con cái vui vẻ, hòa thuận”.
- Qua câu chuyện được kể và thái độ của người đàn bà làng chài, cho ta thấy được người đàn bà là hiện thân cho kiếp người bất hạnh bị cái đói, cái khổ, cái ác và cả vòng luẩn quẩn của cái số phận đen đủi dồn đến chân tường. Nhưng ở người đàn bà ấy lại có một tâm hồn vị tha cao cả, tình yêu thương tha thiết và có những suy tư của người từng trải, vô cùng sâu sắc.
- Thái độ của chánh án Đẩu và nhiếp ảnh Phùng khi người đàn bà có những lý lẽ quyết không bỏ chồng:
+ Cả hai đều có chung cảm nhận giận dữ và bất bình.
+ Nhưng sau khi nghe xong tâm sự của người đàn bà ấy thì anh ta thấy như có “một cái gì vừa mới vỡ ra”.
- Nhận xét: Ban đầu, họ vốn quen nhìn cuộc đời bằng con mắt khá đơn giản và một chiều [chỉ nghĩ đơn giản rằng, những kẻ đi theo ngụy thì đều là xấu “lão ta hồi 75 có đi lính ngụy không?”], chỉ biết qua lý thuyết, qua sách vở, không sẵn sàng để đối mặt với những nghịch lý của cuộc đời.
=> Phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều hơn về cuộc sống, không nhìn hiện tượng, sự vật xung quanh một cách đơn giản rồi vội đánh giá bản chất.
3. Tấm ảnh được chọn
- Nghệ sĩ Phùng vẫn mang tấm ảnh đó về tòa soạn và quả nhiên tấm ảnh được chọn và treo ở nhiều nơi
- Phùng nhận thấy những giá trị trong bức ảnh của mình:
+ “Cái màu hồng hồng của sương mai” [biểu tượng cho nghệ thuật] và người đàn bà hàng chài nghèo khổ bước ra từ bức tranh [hiện thân cho đời thực].
=> Nghệ thuật chân chính sẽ không bao giờ tách rời cuộc sống.
Xem thêm:
Soạn chiếc thuyền ngoài xa
Soạn bài vội vàng chuẩn giáo án
Soạn bài hưng đạo đại vương Trần Quốc Tuấn
III. Kết bài cho phần phân tích Chiếc thuyền ngoài xa
1. Giá trị nội dung
- Nêu cảm nhận về tác phẩm.
- Tác phẩm đã đem đến cho người đọc bài học về cách nhìn cuộc sống xung quanh và con người: phải nhìn đa diện, nhiều chiều, phải phát hiện bản chất thực sự đằng sau vẻ bề ngoài của hiện tượng.
2. Giá trị nghệ thuật
- Xây dựng tình huống truyện độc đáo, đặc sắc, cốt truyện hấp dẫn.
- Ngôn từ chắt lọc khắc họa nhân vật sắc sảo và điểm nhìn trần thuật linh hoạt, ...
Phân tích Chiếc thuyền ngoài xa để chúng ta có cảm nhận tinh tế hơn về cuộc đời, về thế giới quan xung quanh và có những suy nghĩ sâu sắc hơn. Một tác phẩm đáng đọc và đáng để nghiền ngẫm. Với những kiến thức chắt lọc nhất đã được Kiến Guru phân tích ở trên để các bạn có nguồn tham khảo súc tích và chất lượng nhất nhé.
Xem thêm:
Soạn vào phủ chúa Trịnh chuẩn giáo án
Soạn văn tự tình siêu ngắn gọn
Phân tích bài thơ tự tình chuẩn nhất