Hiện nay, trong các loại giấy tờ cá nhân như giấy khai sinh, chứng minh nhân dân/căn cước công dân, sổ hộ khẩu, hộ chiếu….. đều có mục nguyên quán hoặc quê quán. Vậy nguyên quán và quê quán khác nhau không và khác như thế nào? Để giúp bạn hiểu hơn về vấn đề này, Luật Quang Huy chúng tôi xin tư vấn về vấn đề phân biệt nguyên quán và quê quán theo quy định của pháp luật.
- Luật Hộ tịch năm 2014
- Thông tư 36/2014/TT-BCA quy định về biểu mẫu sử dụng trong đăng ký quản lý cư trú
- Nghị định 170/2007/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 05/1999/NĐ-CP ngày 03 tháng 02 năm 1999 của Chính phủ về Chứng minh nhân dân
Nguyên quán là thuật ngữ chỉ nguồn gốc của cá nhân, được xác định bằng các căn cứ nhất định. Trên thực tế, có nhiều cách hiểu khác nhau về nguyên quán. Vậy nguyên quán là gì? Căn cứ xác định nguyên quán như thế nào? Cách hiểu về nguyên quán như thế nào là chính xác?
Thông thường, đa số quan điểm cho rằng, nguyên quán là nơi ộng/bà nội sinh [nếu khai sinh theo họ cha], là nơi ông/bà ngoại sinh [nếu khai sinh theo họ mẹ].
Dưới góc độ pháp lý, điểm e khoản 2 Điều 7 Thông tư 36/2014/TT-BCA hướng dẫn cách ghi nguyên quán trong các giấy tờ chứng minh nơi cư trú của cá nhân quy định như sau:
Mục “Nguyên quán”: Ghi nguyên quán theo giấy khai sinh. Trường hợp không có giấy khai sinh hoặc giấy khai sinh không có mục này thì ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của ông, bà nội hoặc ông, bà ngoại. Nếu không xác định được ông, bà nội hoặc ông bà ngoại thì ghi theo nguồn gốc, xuất xứ của cha hoặc mẹ. Phải ghi cụ thể địa danh hành chính cấp xã, cấp huyện, cấp tỉnh. Trường hợp địa danh hành chính đã có thay đổi thì ghi theo địa danh hành chính hiện tại.
Như vậy, quy định về cách ghi mục nguyên quán trong các giấy tờ về cư trú cũng xác định nguyên quán theo Giấy khai sinh hoặc theo nguồn gốc của ông/bà nội hoặc ông/bà ngoại, hoặc theo nguồn gốc của cha hoặc mẹ.
Quê quán là gì?
Hiện nay, quê quán được hiểu là nơi sinh trưởng của người cha hoặc người mẹ. Đó là nơi mà người cha hoặc mẹ của cá nhân kê khai làm hộ tịch…đã ra đời.Cùng với cách hiểu này, pháp luật Việt Nam cũng có quy định về cách xác định quê quán.
Theo khoản 8 Điều 4 Luật Hộ tịch năm 2014 quy định:
Quê quán của cá nhân được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha, mẹ hoặc theo tập quán được ghi trong tờ khai khi đăng ký khai sinh.
Như vậy, quê quán được xác định căn cứ vào quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha mẹ hoặc xác định theo tập quán. Cha và mẹ có thể thỏa thuận với nhau về việc lựa chọn quê quán của con theo cha hoặc theo mẹ.
Trường hợp nếu cha, mẹ không thỏa thuận được với nhau về lựa chọn quê quán thì quê quán được sẽ được xác định theo tập quán. Thông thường, khi xác định quê quán theo tập quán, đa phần các địa phương ở Việt Nam sẽ xác định theo quê quán của cha, chỉ có một số ít xác định theo quê quán của mẹ.
Nguyên quán và quê quán đều được xác định là nguồn gốc, xuất xứ của công dân. Tuy nhiên việc xác định nguyên quán, quê quán lại không hoàn toàn giống nhau.
Ta có thể thấy rằng căn cứ xác định nguyên quán phức tạp, sâu xa hơn so với quê quán.
Thực tiễn cũng như quy định của pháp luật hiện hành cho thấy, nguyên quán của một người là nơi xuất xứ của ông/bà nội hoặc ông/bà ngoại người đó và không phụ thuộc người cha của họ có lớn lên ở đó hay không. Còn quê quán của một người là nơi sinh ra và lớn lên [sinh trưởng] của cha người đó.
Hiện nay hai thuật ngữ nguyên quán, quê quán vẫn chưa được sử dụng đồng nhất trong các văn bản pháp luật. Cụ thể:
- Đối với sổ hộ khẩu: Thông tư 52/2010/TT-BCA có hiệu lực, trên sổ hộ khẩu mục nguyên quán được thay bằng quê quán. Trong khi đó mục quê quán được đổi lại là nguyên quán theo Thông tư 36/2014/TT-BCA.
- Đối với chứng minh nhân dân/Căn cước công dân: Nghị định 170/2007/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 05/1999/NĐ-CP, trên mẫu chứng minh nhân dân [9 số] mới không còn ghi nguyên quán mà được thay bằng quê quán. Sau đó, chứng minh nhân dân 12 số [từ ngày 01/7/2012] và thẻ Căn cước công dân [từ ngày 01/01/2016] đều dùng là quê quán.
Nguyên quán là gì quê quán là gì nguyên quán và quê quán có giống nhau không
Cho tới ngày nay, nguyên quán, quê quán vẫn là hai thuật ngữ được sử dụng song song, và chưa có sự đồng nhất khi sử dụng trong hai thuật ngữ này. Về cơ bản, những giấy tờ theo mẫu cũ được ghi là nguyên quán vẫn có giá trị pháp lý còn những giấy tờ theo mẫu mới được ghi là quê quán.
Trên đây là toàn bộ các quy định của pháp luật về phân biệt nguyên quán và quê quán theo quy định của pháp luật. Nếu có gì còn thắc mắc, vui lòng liên hệ TỔNG ĐÀI 19006588 gặp Luật sư tư vấn hôn nhân gia đình của Luật Quang Huy.
Trân trọng./.
Khoản 8 điều 4 Luật Hộ tịch 2014 quy định, quê quán của cá nhân được xác định theo quê quán của cha hoặc mẹ theo thỏa thuận của cha, mẹ hoặc theo tập quán được ghi chép trong tờ khai khi đăng ký khai sinh.
Luật sư Vũ Tiến Vinh cho rằng nguyên quán là nơi sinh của cha người đó và không phụ thuộc người cha có lớn lên ở đó hay không.Với trường hợp một người không xác định được cha thì nguyên quán xác định theo mẹ.Tuy nhiên, ông cho rằng khái niệm nguyên quán và quê quán chưa được định nghĩa một cách chính thức trong bất kỳ văn bản pháp luật nào nên có nhiều cách hiểu khác nhau dẫn đến việc áp dụng trong một số trường hợp còn chưa thống nhất.
Nguyễn Nga - Bảo Hà
Nơi sinh: là địa điểm chúng ta sinh ra. Trú quán: là nơi chúng ta đăng kí thường trú. Quê quán: là nơi cha sinh[khai sinh theo họ cha], là nơi mẹ sinh[ khai sinh theo họ mẹ] Nguyên quán: là nơi ông nội sinh[nếu khai sinh theo họ cha],là nơi ông[ bà] ngoại sinh [nếu khai sinh theo họ mẹ].
- Trong lý lịch các phần sau được hiểu và ghi thế nào cho đúng: quê quán, nguyên quán, trú quán Trần đình hiệp 10:03, 25 tháng 8 2005 [UTC]
Thank...mọi người. Trần Đình Hiệp 03:22, ngày 18 tháng 11 năm 2005 [UTC]
- Cám ơn anh đã trả lời, tôi nghĩ đây là một câu hỏi chung cho mọi người nên hỏi tiếp: "nơi sinh trưởng" là nơi nào? là nơi "sinh ra và trưởng thành" hay là nơi "sinh ra hoặc trưởng thành".
Trần đình hiệp 02:29, 26 tháng 8 2005 [UTC]
Nơi sinh trưởng phải được hiểu là nơi mà người ta có quyền đăng ký khai sinh cho con cái của mình, chứ không phải là một điểm cụ thể mà việc sinh đẻ thực tế diễn ra. Lý do là một bà mẹ có thể sinh con trên ô tô, tàu hỏa, tàu thủy, máy bay hoặc ở một địa phương khác không phải là nơi thường trú của mình và không thể ghi nơi sinh là máy bay, tàu hỏa hay tàu thủy được, nó cũng không nhất thiết phải là nơi mà người ta sống từ lúc mới chào đời đến đủ tuổi 18 [nhiều gia đình chuyển chỗ ở và hộ khẩu từ khi con còn nhỏ]. Để làm giấy khai sinh cần có: giấy chứng sinh [do cơ quan y tế có thẩm quyền cấp], hộ khẩu [của người mẹ], bản sao giấy đăng ký kết hôn [nếu có]. Căn cứ theo đó người ta sẽ biết được đứa trẻ được ghi là sinh ra ở đâu [theo nơi đăng ký hộ khẩu thường trú của mẹ]. Ví dụ cháu N sinh ra ở bệnh viện Từ Dũ thành phố Hồ Chí Minh do mẹ đi công tác có thời hạn trong thời gian chuẩn bị sinh, nhưng hộ khẩu thường trú của người mẹ là phường Hàng Bột, quận Hoàn Kiếm, TP Hà Nội. Trong trường hợp này bệnh viện Từ Dũ cấp giấy chứng sinh, còn việc đăng ký khai sinh phải diễn ra ở cơ quan tư pháp [trong ủy ban phường Hàng Bột], quận Hoàn Kiếm, chứ không phải ở Tp Hồ Chí Minh và nơi sinh vẫn được coi là Hoàn Kiếm, Hà Nội. Đây mới là nơi sinh trưởng của cháu N. Trường hợp người mẹ không có hộ khẩu thường trú thì đăng ký khai sinh ở nơi đăng ký tạm trú có thời hạn [cơ quan tư pháp trong ủy ban phường, xã tạm trú], nếu không có nữa thì đăng ký khai sinh ở nơi bé sinh ra [cơ quan tư pháp trong ủy ban phường, xã nơi sinh và phải có đơn giải thích cụ thể tại sao]. Chắc rằng không ai muốn rơi vào các trường hợp không có hộ khẩu thường trú để gặp nhiều phiền toái.Vương Ngân Hà 05:56, 26 tháng 8 2005 [UTC]Ý tôi muốn hỏi về nghĩa của từ này [xuất xứ hay vì sao lại gọi như vậy] và trong chùng mực nào đó người ta chỉ "đặt ra" thế thôi còn "sử dụng, hay vận dụng" [ghi] thế nào cũng được bởi "tính nhất quán của nó" không có? Quên, luôn tiện hỏi bác Mekong Bluesman tại Mỹ người ta quy định ghi quê quán, nguyên quán, trú quán như thế nào, có quy định cụ thể không vây? Trần đình hiệp 02:00, 27 tháng 8 2005 [UTC]
Tính nhất quán của nó là có để đảm bảo thực hiện tốt công tác quản lý dân số và giúp công dân có khả năng thực hiện đầy đủ nhất các quyền và nghĩa vụ của mình, chứ không phải như Trần đình hiệp nghĩ là ghi thế nào cũng được, chỉ tại việc thực hiện trên thực tế do ý thức và hiểu biết về luật pháp của người dân chưa cao cũng như còn nhiều mâu thuẫn trong vấn đề hộ khẩu, hộ tịch, nhà đất mà đôi khi người ta không biết ghi thế nào cho đúng.Nơi sinh là địa điểm sinh thực tế, chứ không phải là nơi đăng ký khai sinh. Tôi đã xem lại mẫu giấy khai sinh hiện hành của Việt Nam [mẫu ban hành năm 1999], mục "Nơi sinh" có chú thích: "Ghi rõ địa điểm sinh [bệnh viện, trạm y tế], xã/phường, huyện/quận, tỉnh/thành phố..." [dĩ nhiên địa điểm này căn cứ vào giấy chứng sinh]. Như vậy đăng ký khai sinh tại nơi thường trú của cha hoặc mẹ, nhưng nơi sinh là ghi theo thực tế. Sau này em bé lớn lên, bất kể làm giấy tờ gì cũng phải ghi "Nơi sinh" theo đúng mục "Nơi sinh" trong giấy khai sinh, đó là căn cứ pháp lý duy nhất. --Avia [thảo luận] 01:23, 29 tháng 8 2005 [UTC]
Trả lời Trần đình hiệp:
- Tôi không phải là người Mỹ
- Tôi hiện giờ không sống tại Hoa Kỳ
- Tôi đọc các giải thích, câu hỏi, thảo luận bên trên của ba ông và cảm thấy ... ngày càng thêm không hiểu!
Như trong trường hợp tôi:
- sinh tại Hà Nội
- lớn lên tại Sài Gòn
- cha là người Anh [có một phần máu Irish], mẹ là người Canada nói tiếng Pháp [có một phần máu Đức]
- sống rất nhiều năm giữa London và Montréal
- đã sống nhiều năm tại Paris, Milano, New York và Vancouver [BC]
- đang sống tại Montréal [lần này thì 5 năm rồi]
Vậy những khái niệm mà tôi nghĩ là hoàn toàn hình thức và tương đối vô nghĩa như "công dân của một nước", "nguyên quán", "quê quán"... hay chính cả khái niệm [lỗi thời?] "quốc gia" trong trường hợp của tôi là những cái gì? Và, quan trọng hơn nữa, chúng có áp dụng được không?
Mekong Bluesman 08:16, 29 tháng 8 2005 [UTC]
Cám ơn Mekong Bluesman; Avia ; Vương Ngân HàTôi muốn đóng góp để tăng thêm "thành tích" của mình vào Wikipedia bằng cách viết ba bài về: quê quán, nguyên quán,trú quán nhưng có lẽ "pó tay toàn tập" vì nhiều "dữ liệu" quá.? Nhưng nếu thấy "nhiều" mà không theo nữa tôi sợ mình "mất gốc" mất thôi..., Thế mà tiếng Việt lại có quê hương, quê nhà nữa mới sợ chứ..
Trần đình hiệp 09:09, 29 tháng 8 2005 [UTC]
Chưa đủ nguyên "bó" đâu mà hòng "bó tay". Theo tôi việc đòi hỏi khai báo nguyên quán và quê quán thường tập trung vào nơi sinh đẻ của ông cha mình là vì lý do "theo dõi lý lịch và dùng trong các chế độ liên quan về lý lịch" [bắt đầu từ việc như là thi cử Đại Học, vô Đảng, Đoàn, đi làm ở cơ quan công quyền ...] trong thời gian chiến tranh. Mãi cho đến sau này họ vẩn cần dùng những thông tin như vậy để cứu xét "mức độ thành khẩn của một bản sơ yếu lý lịch" [nhưng ngay cả chữ "sơ yếu" này cùng trớt wớt ... nó phải là "trọng yếu lý lịch"] nhằm kiểm tra lại xem lời khai có đúng, khớp, và có kiểm tra sự thật lại được hông. Quan trọng nhất là bản khai lý lịch vào xin gia nhập Đảng nếu không đầy đủ hay nhớ không hết, không đúng từng dấu chấm câu thì đừng hòng mà được chấp nhận. Điều này có lẽ đã biến nhập thành truyền thống?!!!! chả gì ngược lại với bên Mỹ, thứ gì cũng có cái gọi là "form" có số "ID". Các mục khai nó nằm hết vào các ô trống chỉ cần đánh đấu gạch chéo hay điền vào những chử rất cụ thể... Họ ít khi đòi hỏi phải viết thành câu dài lòng thòng liên quan đến dời ông bà hay cha mẹ. Dĩ nhiên một phần là do kết quả của ngành tin học... Mọi thứ đều muốn cho vô cái máy tính đọc cho khoẻ. Hà hà như vậy là bạn Hiệp có cơ may viết riêng thành một cuốn từ điển chuyên môn giải thích thế nào là nguyên quán và quê quán nhá. [nhớ nếu có xuất bản thì đừng có bán mà chỉ tặng không cho những ai khai đúng mẫu đơn xin ... từ điển chuyên môn về Trú quán, Quê quán, Hương quán, và ...tửu quán .-] Anh nói đúng đấy, cái "nguyên quán" rất cần để đi xác minh lại lý lịch gốc rễ xem có phải là "3 đời ăn củ chuối" hay là "có nợ ... với nhân dân" [xin lỗi có mùi chính chị, nhưng đây là chỗ thảo luận]. --Avia [thảo luận] Em mời mỗi bác một ly ca phê Huế, các bác vừa uống vừa thư giãn một chút nhé: Có ông Tản Đà này không biết còn sống thì phải lên Công an, hoặc Tư pháp mấy lần:Trời sinh ra bác Tản Đà. Quê hương thì có, cửa nhà thì không? [Chỉ thư giãn thôi nhé]
Các bác uống caphe xong chưa vậy, nếu xong thì bác nào viết bài giúp em chứ wiki chẳng lẽ không có mấy từ này?
Trần Đình Hiệp 10:20, 30 tháng 8 2005 [UTC]
Tôi cũng mới đọc bài viết này.Tôi cũng xin đóng góp quan điểm về việc hiểu và sử dụng thế nào cho đúng 3 khái niệm: nguyên quán, quê quán và trú quán. Có lẽ, chúng ta cần phải dựa vào bản chất của việc sử dụng 3 từ này là gì, và chúng được dùng trong những văn bản mang mức độ khai thác về hình sự khác nhau [việc kê khai lý lịch cá nhân trong từng trường hợp khác nhau như: đơn xin việc, làm visa, cấp hộ khẩu v.v...].
Chính vì quan điểm đó,nên theo tôi, 3 từ này mang ý nghĩa hoàn toàn khác nhau.
Nguyên quán: là nơi mà nhiều đời định cư nhất theo hiểu biết của người khai [nghĩa là nơi có nhiều cụ tổ sinh sống nhất ấy :D]. Có thể xác định được chính xác nếu có gia phả.
Quê quán: là nơi sinh trưởng của người cha [hoặc mẹ nếu không có cha].
Trú quán: là nơi đăng ký hộ khẩu thường trú của người khai. Wiedersehen10 04:34, ngày 03 tháng 11 năm 2005 [UTC]
Xin cám ơn mọi người Trần Đình Hiệp 03:30, ngày 18 tháng 11 năm 2005 [UTC]