Gần 8 năm trong nghề phát triển mô hình nuôi rắn hổ hèo dưới sàn nhà, từ một người không có “cục đất chọi chim” quanh năm sống bằng nghề đi làm thuê, làm mướn, chị Trần Thị Nói, ở ấp Phước Hòa, xã Phước Hưng, huyện An Phú [An Giang] có thu nhập hàng trăm triệu mỗi năm.
Chị Nói bắt đầu nghề nuôi rắn vào năm 2006. Thấy một số bà con cùng xóm nuôi vài con rắn hổ hèo bắt từ tự nhiên mà chỉ một năm bán rắn thịt đã cho lãi cả mấy trăm ngàn đồng, chị Nói quyết tâm đầu tư nuôi loài rắn này. Chị lấy số tiền gần 2 triệu tích cóp từ 3 năm làm thuê làm mướn mua được 20 con rắn hổ hèo giống về nuôi. Chưa có kinh nghiệm, chị làm một cái lồng sắt rộng hơn 4m2 dưới sàn nhà, thả rắn vào. Thức ăn của rắn hổ hèo là chuột, ếch nhái được chị và chồng bắt ở vườn vào các buổi tối.
Chị Nói bên đàn rắn bố mẹ có cân nặng 1,3 đến hơn 2 kg mỗi con. Ảnh: Ngọc Trinh.
Sau gần 10 tháng nuôi, chị Nói xuất bán được 7 con, lãi hơn 5 triệu đồng. Số tiền lãi này tiếp tục được chị dùng để mở rộng đầu tư. Có kinh nghiệm hơn so với thời gian đầu, chị Nói nuôi nhốt chung cả rắn đực vầ cái để chúng tự giao phối. Khi rắn đẻ được lứa trứng đầu tiên, chị tích cóp kinh nghiệm từ anh em, bạn bè, sách báo và tự thiết kế ổ ấp trứng cho rắn. Ổ ấp là thùng chứa 2/3 đất pha cát có mặt rải cát mỏng. Trứng đặt lên trên, phủ lá chuối trên bề mặt, sau 75 ngày sẽ nở ra rắn con.
Rắn hổ hèo con mới nở ra rất khỏe, chỉ sau vài giờ nở đã có thể ăn nhái con. Tuy nhiên, kinh nghiệm nuôi qua vài lứa rắn chị cho rằng, cần phải chú ý phân loại rắn con, để tránh tình trạng con lớn giành thức ăn với con nhỏ mà cắn nhau. Sau một năm, rắn sẽ tự phối giống và sau 34 ngày bắt đầu đẻ, mỗi lứa từ 7 đến 10 trứng, có khi lên 12 đến 15 trứng. Điểm đặc biệt là khi vào thời kỳ giao phối [tháng 5 - 6], rắn đực sẽ rất hung và cắn lẫn nhau để giành con cái. Do đó, cần chú ý phân phối nhốt riêng rắn đực đảm bảo tỷ lệ trứng nở cao và hoạt động giao phối của rắn thuận lợi, có thể nuôi ghép 2 con đực với 10 con cái.
Đàn rắn hổ hèo nằm chất đống lên nhau sau khi vừa được ăn no. Ảnh: Ngọc Trinh.
Chị Nói cho biết, nuôi rắn hổ hèo không tốn nhiều diện tích, vốn đầu tư, công chăm sóc. Mỗi chuồng có diện tích từ 3 đến 5 m2, thoáng mát, sạch sẽ. Chuồng lưới thì cần tránh ánh nắng trực tiếp, chuồng xi măng tốt nhất xây ở khu vực độ ẩm không quá cao và tạo nhánh cây để rắn bò, như sống ngoài tự nhiên. "Rắn hổ hèo ít chịu nước nhưng phải đảm bảo vệ sinh sạch sẽ vì nếu để bẩn rất dễ sinh bệnh về da. Thức ăn, nước uống cho rắn cần tạo máng riêng và nhất là số lượng rắn nhốt trong từng chuồng phải đảm bảo vừa phải cho rắn vận động, đảm bảo thịt săn chắc như rắn tự nhiên. Bên trong chuồng làm sàng có vỉ tre để rắn nằm, mặt trên của chuồng lợp bằng lưới sắt nhỏ để tạo sự thoáng mát", chị Nói chia sẻ kinh nghiệm.
Nhớ lại thời kỳ bắt đầu nuôi, chị Nói cho hay, ban đầu cũng sợ khi tiếp xúc với rắn. Nhưng dần dần, chị cũng quen, thậm chí còn dám cho rắn quấn vào cổ. Trong gia đình, chị cũng là người chăm sóc cho bầy rắn. Chồng chị chỉ phụ giúp ở khâu đi kiếm thức ăn.
Hiện trại rắn của chị Nói có trên 200 rắn con và đàn rắn bố mẹ cho sinh sản lên đến trên 75 con. Mỗi năm, chị cung cấp ra thị trường trên 600 con rắn giống. Đầu mối tiêu thụ là các tỉnh Đồng Tháp, Cần Thơ, Hậu Giang, Vĩnh Long. Giá bán rắn giống 1 tháng tuổi dao động khoảng 300.000 đồng/con, loại 2 tháng tuổi đắt hơn 100.000 đồng/con. Với rắn thịt, giá loại một với cân nặng 1,3 - 1,6 kg/con là 300.000 đồng/kg. Riêng rắn bố mẹ cân nặng mỗi con hơn 2 kg có giá bán 8 triệu đồng/cặp.
Chị Nói cho hay, rắn hổ hèo không khó nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế cao. Nhưng loại rắn này là động vật hoang dã quý hiếm, nên muốn phát triển mô hình nuôi, người dân cần được cấp giấy đăng ký bởi Chi cục Kiểm lâm tỉnh An Giang. Tại gia đình chị Nói, việc mua bán, vận chuyển rắn được các cơ quan chức năng giám sát chặt chẽ.
Trang trại nuôi rắn của ông Bảy Hởi rộng hơn 1 ha, nằm sâu trong ấp Lợi Hòa [xã Thanh Mỹ, H.Tháp Mười, Đồng Tháp]. Ông Hởi cho biết người dân vùng này chủ yếu sống nhờ nông nghiệp, sau khi thu hoạch mùa vụ, thời gian nông nhàn còn nhiều. Thấy vậy, ông mới nảy sinh ý định làm thêm nghề phụ để tăng thu nhập. Sau nhiều lần suy tính, ông quyết tâm tìm hướng làm giàu “không đụng hàng” từ con rắn. Qua nhiều chuyến đi tìm hiểu các loại rắn, năm 2009, ông Hởi lên Đồng Nai mua khoảng chục con rắn hổ hèo [rắn ráo trâu] về nuôi thử nghiệm. Do loại rắn này ít được nuôi ở khu vực ĐBSCL nên chưa ai có kinh nghiệm hay rành về kỹ thuật nuôi. Vì vậy, Bảy Hởi phải tự mày mò làm chuồng trại, tìm thức ăn cho rắn… Đợt nuôi đầu tiên chưa được bao lâu thì toàn bộ rắn giống bị bệnh chết sạch, bởi rắn chưa quen với khí hậu ở đây và nguồn thức ăn không phù hợp. Hàng chục triệu đồng tiền con giống coi như mất trắng. Không chịu bỏ cuộc, Bảy Hởi tìm nguyên nhân thất bại và quyết tâm làm lại cho bằng được.
Hổ hèo là loại rắn hiền, nuôi mau lớn, ít tốn công, nguồn thức ăn có sẵn… Thịt rắn hổ hèo ngon, là món ăn cao cấp, bổ dưỡng; trong khi phần xương của rắn được nhiều người sử dụng để ngâm rượu, nấu cao làm bài thuốc trị đau nhức khớp, tăng cường sức khỏe… Vì thế, nuôi rắn hổ hèo thu được nhiều cái lợi và là nghề hứa hẹn để làm giàu.
Lần này, ông chọn mua rắn giống cẩn thận, đem về nuôi thuần cho quen khí hậu vùng sông nước. Các loại thức ăn như nhái, ếch, cóc… ông đem luộc chín và cắt nhỏ để rắn dễ tiêu hóa; đồng thời cung cấp đầy đủ nước sạch kèm theo ít men tiêu hóa để rắn uống. Bên cạnh đó, ông thiết kế lại chuồng nuôi bằng xi măng, bên trong để vỉ tre, mặt trên lợp bằng lưới sắt tạo không gian thoáng mát, sạch và êm cho rắn ở. Cách làm chu đáo của ông đã giúp rắn dần thích nghi với khí hậu, điều kiện sống nơi đây. Nhờ đó mà hàng chục con rắn hổ hèo giống lớn nhanh, chỉ sau 1 năm đã đạt trọng lượng từ 1,2 - 1,5 kg/con, có thể sinh sản hay bán thương phẩm được.
Đỡ “đẻ” mát tay
Rắn hổ hèo thương phẩm loại 1 [từ 1,7 kg/con trở lên] hiện có giá khoảng 700.000 đồng/kg; loại 2 [từ 1,2 kg/con] giá 500.000 - 550.000 đồng/kg… Với mức giá này, người nuôi rắn thu lợi nhuận khoảng 60% - 70%, sau khi trừ đi các khoản chi phí đầu tư. Tuy mức lời từ nuôi rắn hổ hèo thương phẩm khá cao, song ông Bảy Hởi lại thích nuôi rắn bán giống và “mê” đỡ đẻ cho rắn.
Ưu điểm của rắn hổ hèo là đẻ tới 3 lứa trong năm, bình quân mỗi con rắn mẹ từ 1 - 1,5 tuổi đẻ khoảng 14 trứng/lần. Để ấp trứng cho rắn, Bảy Hởi lấy cái lu sành rồi cho đất có độ ẩm khoảng 25 - 30 độ vào 1/2 lu, xử lý thật chặt; sau đó rải lên một lớp cát mỏng và để trứng rắn vào, dùng bao diêm hoặc vải bịt miệng lu lại để giữ ấm. Khoảng vài tuần ông kiểm tra một lần, nếu thấy quả trứng to đều, trắng, khô ráo thì sau 75 ngày trứng sẽ nở, tỷ lệ đạt khoảng 90%. Rắn con mới nở được ông thả vào chuồng, cho uống nước 7 ngày để rắn thay da, sau đó thả nhái nhỏ vào cho rắn ăn.
Hiện rắn con được bán trên thị trường với giá từ 300.000 - 350.000 đồng/con. Năm 2012, trang trại của ông Hởi xuất chuồng gần 1.000 con rắn hổ hèo giống và hơn 300 trứng. Ông cho biết số lượng rắn giống và trứng bán ra chỉ mới đáp ứng được một phần so với nhu cầu thực tế. Ông Hởi hiện có hơn 100 con rắn giống bố mẹ và đang nhân đàn lên 150 con. Bình quân cứ 5 con rắn cái, ông nhốt chung chuồng với 1 con rắn đực để chúng tự phối giống. Ngoài chuyện cung cấp rắn hổ hèo giống, ông Hởi còn là chuyên gia tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật cho bà con. Vì thế, ông được nhiều người gọi vui là “ông trùm” rắn hổ hèo ở vùng sông nước miền Tây.
Rắn hổ hèo 1 kg giá bao nhiêu?
Đây không phải là loài rắn độc, nguy hiểm mà có nhiều công dụng trong y học, nhất là sản xuất thuốc chữa bệnh. Ngoài ra rắn hổ hèo còn là loại thực phẫm bổ dưỡng, thơm ngon nên rắn hổ hèo đang được bán trên trị trường với mức giá khá cao, bình quân từ 450.000 đồng/kg.
Nuôi rắn hổ hèo ăn gì?
Thức ăn của rắn non chủ yếu là ếch, nhái nhỏ, cá, tép… Cứ 3-5 ngày lại cho rắn ăn một lần, số lượng thức ăn tăng dần theo tuổi. Thức ăn của rắn trưởng thành chủ yếu là chuột, cóc, ếch, nhái… Rắn bắt mồi bằng cách đớp, ngoạm, răng cong vào trong nhờ cấu tạo của xương hàm mở rộng nên có thể nuốt được những con mồi lớn.
Rắn hổ hèo là rắn gì?
Rắn ráo trâu hay rắn long thừa, rắn hổ hèo, rắn hổ dện [vện], rắn hổ trâu [danh pháp hai phần: Ptyas mucosa] là một loài rắn thuộc họ Rắn nước. Tổng chiều dài điển hình của cá thể trưởng thành khoảng 1,5 đến 1,95 m [4 ft 11 in đến 6 ft 5 in] dù mẫu vật có chiều dài vượt 2 m [6 ft 7 in] không phổ biến lắm.
Hổ mang chúa đẻ bao nhiêu trứng?
Rắn cái thường đẻ khoảng 20 đến 43 trứng vào tổ.