Xây dựng nếp sống thanh lịch, văn minh của học sinh Hà Nội

ND - Tính đến thời điểm này đã được ba năm ngành giáo dục Thủ đô đã triển khai giảng dạy bộ tài liệu "Giáo dục nếp sống thanh lịch - văn minh" trong các trường phổ thông trên địa bàn. Ðây là bộ tài liệu được biên soạn công phu bởi các cán bộ quản lý, giáo viên giỏi am hiểu về văn hóa.

Công tác biên soạn còn có sự tham gia ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu lịch sử, văn hóa Hà Nội để tiếp thu, chỉnh sửa bảo đảm đúng định hướng và bổ sung thông tin cho bộ tài liệu... Khi bộ tài liệu bắt đầu được triển khai giảng dạy, không những đội ngũ giáo viên mà đông đảo phụ huynh, học sinh đã ủng hộ nhà trường triển khai giảng dạy bộ tài liệu này. Bởi khi có thêm những hiểu biết về truyền thống văn minh, thanh lịch của Thủ đô, giới trẻ sẽ được khơi dậy niềm tự hào, kế thừa, tiếp nối truyền thống này trong thời đại mới.

Theo lãnh đạo Sở Giáo dục và Ðào tạo Hà Nội, thông qua việc giảng dạy nếp sống văn minh thanh lịch, đã có chuyển biến tích cực về mặt nhận thức, lối sống ứng xử, giao tiếp của các em học sinh, góp phần quan trọng nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức. Tỷ lệ học sinh xếp loại hạnh kiểm khá, tốt toàn thành phố tăng từ 0,9% đến 2,1% so với thời điểm chưa giảng dạy tài liệu ở mỗi cấp học. Học sinh cũng nâng cao tinh thần tương thân, tương ái, góp phần nâng cao ý thức tích cực, tự giác trong học tập, nhiệt tình trong việc xây dựng bài vở, chất lượng văn hóa tiến bộ rõ rệt. Cũng từ đây, chất lượng giáo dục đạo đức, truyền thống lịch sử Thủ đô và phong cách người Hà Nội cho học sinh có chuyển biến. Học sinh đã ý thức được trách nhiệm trong việc gìn giữ, phát huy những giá trị truyền thống văn hóa của người Hà Nội.

Mặc dù đạt được những kết quả bước đầu, nhưng trên thực tế, hằng ngày chúng ta vẫn bắt gặp nhiều biểu hiện thiếu văn hóa của các em. Không hiếm học sinh nói tục, chửi bậy, khi tan học đi dàn hàng ngang cản trở giao thông, nhiều học sinh đi xe đạp điện không đội mũ bảo hiểm... Thậm chí, còn xảy ra một số trường hợp học sinh đánh nhau, trong khi đó thì một số em khác quay hình, chụp ảnh để đưa lên mạng. Việc học sinh trung học có biểu hiện tình cảm nam nữ thân mật quá mức ở nơi công cộng không phải chuyện hiếm... Ðiều này cho thấy, để tạo chuyển biến một cách đồng bộ trong xây dựng nếp sống văn minh, thanh lịch đối với học sinh Thủ đô còn nhiều việc phải làm.

Việc giảng dạy bộ tài liệu này không chấm điểm, không tính vào kết quả học tập, cho nên rất dễ xảy ra tình trạng học sinh tham gia tiết học cho có, nhận thức chưa đủ sâu sắc để làm thay đổi hành vi, thói quen của các em. Hơn nữa, việc hình thành nếp sống văn minh, thanh lịch phải là quá trình rèn giũa thường xuyên, liên tục chứ không chỉ trông chờ vào những tiết học. Bởi thế, mỗi thầy giáo, cô giáo trước hết phải là tấm gương về ứng xử văn minh, thanh lịch trong từng lời nói, việc làm ở nhà trường cũng như ngoài xã hội cho học sinh noi theo. Có những học sinh rất băn khoăn khi học bài An toàn giao thông trong bộ tài liệu, tài liệu tuyên truyền về Luật Giao thông đường bộ, nhưng khi bố mẹ đưa đón các em đi học lại vượt đèn đỏ, đi trái làn đường... Có thể thấy, hiệu quả của việc giảng dạy bộ tài liệu "Giáo dục nếp sống thanh lịch - văn minh" không chỉ phụ thuộc vào nhà trường, mà mỗi phụ huynh cũng cần nâng cao trách nhiệm của mình trong việc dạy dỗ con em mình.

GIANG NAM

Học sinh Thủ Đô sẽ làm gì để góp phần xây dựng nếp sống thanh lịch, văn minh

Các câu hỏi tương tự

Mục đích học tập của học sinh là ...... học tập để trở thành con ngoan trò giỏi, người công dân tốt, phát triển toàn diện, góp phần xây dựng gia đình, xã hội. Điền vào dấu chấm [....]

A. phương pháp

B. cách thức

C. nỗ lực

D. kiên trì

UBND Thành phố Hà Nội vừa ban hành quyết định về việc "Triển khai giảng dạy đại trà tài liệu Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho cấp học mầm non trên địa bàn Hà Nội, giai đoạn 2021-2025". Tài liệu này được triển khai đồng bộ ở 100% lớp mẫu giáo từ 5 đến 6 tuổi và trẻ em 5-6 tuổi học tại các cơ sở giáo dục mầm non trên địa bàn Thủ đô.

Theo đó, căn cứ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” dùng cho trẻ em 5-6 tuổi đã được biên soạn và giảng dạy, thành phố sẽ tăng cường giáo dục nếp sống thanh lịch văn minh, kỹ năng tự phục vụ, giúp cho trẻ em 5-6 tuổi chuẩn bị tốt tâm thế vào lớp một.

Mục tiêu của thành phố phấn đấu, 100% trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi nhận biết được những hành vi đúng và đẹp, bước đầu có kỹ năng, thói quen rèn luyện hành vi đẹp của bản thân trong đời sống hằng ngày theo chuẩn mực xã hội và văn hóa người Hà Nội.

Về việc này, các cơ sở giáo dục mầm non phối hợp chặt chẽ với cha mẹ, người chăm sóc trẻ để dạy trẻ các kỹ năng, hành vi văn minh, thanh lịch trong các hoạt động của trẻ ở lớp, ở nhà và mọi lúc, mọi nơi. 100% cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên trong các cơ sở giáo dục mầm non có hành vi, phong cách đẹp, là tấm gương về nếp sống thanh lịch, văn minh để trẻ em noi theo...

Để thực hiện tốt nhiệm vụ trên, kế hoạch cũng đề ra 3 nhóm nhiệm vụ, giải pháp gồm: Triển khai in ấn, phát hành, tuyên truyền Tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” dùng cho trẻ em 5-6 tuổi; tập huấn, bồi dưỡng cán bộ, giáo viên dạy lớp mẫu giáo 5-6 tuổi; nâng cao hiệu quả quản lý, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ em 5-6 tuổi Hà Nội.

UBND thành phố giao các cơ sở giáo dục mầm non trực tiếp triển khai và thực hiện các nội dung của kế hoạch này theo chỉ đạo, hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội và UBND các quận, huyện, thị xã, bảo đảm chất lượng, hiệu quả giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ em 5-6 tuổi tại đơn vị.

Phối hợp chặt chẽ với cha mẹ trẻ, thống nhất nội dung, phương pháp giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho trẻ em 5-6 tuổi. Trong quá trình thực hiện, các cơ sở giáo dục mầm non trao đổi đóng góp ý kiến kịp thời để công tác triển khai tổ chức hoạt động giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh, kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng sống cho trẻ em 5-6 tuổi nói riêng và trẻ em mầm non nói chung ngày càng đạt hiệu quả tốt.

Đẩy mạnh tuyên truyền, bồi dưỡng đội ngũ thực hiện nghiêm túc quy tắc ứng xử trong cơ sở giáo dục mầm non theo quy định, xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên đạt chuẩn nghề nghiệp có chuyên môn nghiệp vụ giỏi, đạo đức tốt, phong cách đẹp.

Theo đại diện Sở GD&ĐT Hà Nội, từ năm học 2010-20211, thành phố đã biên soạn và đưa vào giảng dạy tài liệu” Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh” cho học sinh phổ thông trên toàn thành phố. Năm 2019-2020, thành phố tiếp tục chỉ đạo biên soạn, thẩm định tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” dùng cho trẻ em 5-6 tuổi.

Việc triển khai giảng dạy giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh từ lứa tuổi mầm non [5-6 tuổi] nhằm bảo đảm tính liên thông, đồng bộ trong việc giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho tuổi trẻ học đường của Thủ đô; hướng tới tạo ra thói quen cho mỗi trẻ trong việc thể hiện các hành vi của bản thân trong đời sống hằng ngày sao cho đúng và đẹp; từ đó gieo mầm trong nhận thức của trẻ về nét đẹp thanh lịch, văn minh của người Hà Nội.

Không còn là cá biệt

Cùng với tốc độ phát triển của một Thủ đô, đô thị lớn hiện đại, Hà Nội đang biến đổi mạnh mẽ về mọi mặt. Người Hà Nội mang phong cách hiện đại, lối ứng xử tự tin, giới trẻ giỏi vận dụng thành tựu khoa học, công nghệ vào học tập, nghiên cứu, kinh doanh, sản xuất... Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển, mặt trái của quá trình mở rộng giao lưu, hội nhập dường như cũng có những tác động không nhỏ. Minh chứng dễ thấy là không ít sự phai nhạt trong ứng xử văn hóa, đạo đức, nét thanh lịch truyền thống qua nhiều biểu hiện trong cuộc sống hằng ngày.

Không ít người nhìn nhận, thời gian gần đây, nói tục, chửi bậy đã trở thành “mốt”, bởi ở bất cứ nơi nào người ta cũng có thể nghe thấy thứ ngôn từ tục tĩu ấy, từ quán game, hàng nước đến trường học, công sở. Cáu người ta chửi, buồn vui người ta chửi, thậm chí yêu cũng chửi. Việc người dân, trong đó có học sinh nói tục, chửi bậy dường như đang trở nên bình thường, như thể không nói bậy thì câu nói thiếu đi sức nặng. Bản thân người viết đã không ít lần được nghe những băn khoăn: “Sao bọn trẻ nói tục nhiều thế?” và “Tại sao ngồi trên ghế nhà trường nhưng những học sinh vẫn nói tục, chửi bậy?”.

Quanh câu chuyện này, trong dịp trò chuyện với Tiến sĩ Nguyễn Tùng Lâm [Chủ tịch Hội Tâm lý Giáo dục Hà Nội], ông chỉ ra rằng, việc nói tục, chửi bậy đôi khi được người trẻ hiểu lệch lạc và ngộ nhận rằng đó là cái mốt, cái xu hướng thời thượng. Hay nói dễ hiểu là, trong một nhóm bạn, chơi với nhau mà ai không nói tục, chửi bậy, nghiêm chỉnh quá thì bị trách, sẽ lạc lõng và không hòa nhập. Từ những suy nghĩ đó, người ta dần hình thành thói quen thiếu văn hóa.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ [nguyên Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo] khẳng định, hiện nay, việc nói tục, chửi thề trong người dân nói chung và học sinh là một biểu hiện kém văn minh, kém văn hoá, một tật xấu trong giao tiếp. Việc này dứt khoát phải từ bỏ, không thể để tồn tại. Cùng đó ông Trần Xuân Nhĩ cũng chỉ ra một nguyên nhân khác khiến vấn nạn này lan rộng bởi xuất phát từ chính phía gia đình. Gia đình thiếu quan tâm giáo dục con cái về lời ăn, tiếng nói thật chuẩn mực ngay khi các em bắt đầu học nói. Nhiều người lớn trong nhiều gia đình chưa thật sự làm gương, thiếu gương mẫu trong giao tiếp, thậm chí nói tục, chửi bậy một cách thoải mái trước mặt con cháu. Điều này khiến việc uốn nắn con trẻ gặp nhiều khó khăn.

Với hơn 10 năm kinh nghiệm trong nghề giáo, cô giáo Đặng Hoàng Hà [giáo viên Trường Tiểu học Giáp Bát, quận Hoàng Mai] cho rằng, việc nói tục, chửi bậy của học sinh trong tình hình hiện nay diễn ra khá phổ biến. Nói tục, chửi bậy không còn là câu nói bộc phát, lỡ mồm mà đã thành thói quen hay nghiêm trọng hơn là câu cửa miệng của một bộ phận học sinh.

“Thói quen này được xuất phát từ chính thế giới quan mà chúng ta mang lại. Trẻ sinh ra không tự có thói quen nói tục, chửi bậy mà được học, được biết theo ngôn ngữ truyền miệng. Bước đầu chỉ là nghe thấy nói, sau đó nói thử. Đôi lần có thể ngượng miệng, sau dần không nhận được phản ứng từ người tiếp nhận ngôn ngữ, nói nhiều thì thành thói quen. Muốn bỏ được thói quen thì hành vi ấy không nên để diễn ra lặp đi lặp lại, không nên tán dương hay chấp nhận ngôn ngữ nói tục, chửi bậy”, cô giáo Đặng Hoàng Hà chia sẻ.

Cần sự chung tay

Hà Nội, Thủ đô ngàn năm văn hiến. Ca dao từ xưa đã mô phỏng “Người thanh nói tiếng cũng thanh” để thấy rằng người Tràng An thanh lịch với nhận dạng đầu tiên là ngôn ngữ nhã nhặn, khiêm tốn. Chẳng thế mà những lời như “cảm ơn”, “cảm phiền”, “xin lỗi”… luôn khiến người nghe vừa lòng. Nói như vậy để thấy, việc giữ lại được những gì đặc trưng, phát huy hơn nữa lối ứng xử văn hóa, văn minh là hết sức cần thiết.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ, việc nói tục, chửi bậy dứt khoát phải từ bỏ, không thể để tồn tại. “Chúng ta phải vạch rõ, chỉ rõ ra những lời nói nào là không đẹp, không nên dùng. Nhà trường phải có trách nhiệm giáo dục học sinh; là nơi hạn chế, định hướng và chỉ ra những điều hay, lẽ phải. Cùng đó, các bậc phụ huynh cũng cần phải chú ý tới con cái và giáo dục con cái mình. Trong cộng đồng, khi thấy có những lời nói không đúng thì phải nhắc nhở. Hiện tại, có một số bậc phụ huynh cũng nói tục, chửi bậy khiến con cái bị ảnh hưởng. Như thế thì làm sao giáo dục được con cái. Do vậy, trước hết bản thân phụ huynh phải có trách nhiệm với con cái”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Xuân Nhĩ nhấn mạnh.

Cô giáo Đặng Hoàng Hà cũng bày tỏ, muốn ngăn “vi rút” nói tục thì nói phải đi đôi với làm, lý thuyết phải đi đôi với thực hành mới có thể mang lại hiệu quả. Ngành Giáo dục, cụ thể hơn các cơ sở giáo dục cần tăng cường mở các lớp kỹ năng sống, tăng cường kỹ năng trải nghiệm, đi sâu vào các mặt còn hạn chế; không tổ chức một cách qua loa, hình thức, không đặt nặng vấn đề thành tích, phê bình mà nên thẳng thắn nhìn nhận điểm tốt và chưa tốt để tìm ra hướng khắc phục. Cùng đó, nên tổ chức các buổi tọa đàm, phản biện hay sân khấu hóa các hành vi tiêu cực để chủ thể nhận ra hành vi đúng sai từ bài học trải nghiệm.

Được biết, trong những năm qua, công tác giáo dục đạo đức, giá trị sống người Hà Nội thanh lịch luôn được quan tâm chỉ đạo và bước đầu đạt được những kết quả đáng khích lệ. Phần lớn học sinh có nhận thức đúng về những phẩm chất, giá trị sống đặc trưng, tiêu biểu của người Hà Nội. Hiện nay, Hà Nội là địa phương duy nhất đưa vào giảng dạy tại các nhà trường bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội”, được Bộ Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao.

Theo nhận xét của nhiều giáo viên, bộ tài liệu “Giáo dục nếp sống thanh lịch, văn minh cho học sinh Hà Nội” được đưa vào giảng dạy đã góp phần quan trọng trong việc giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh. Nội dung các bài giảng được thiết kế phù hợp với từng lớp học, phù hợp với tâm sinh lý của học sinh. Nhờ vậy ứng xử của học sinh trong các mối quan hệ với thầy cô, cha mẹ, bạn bè, anh chị lớp trên, với người cùng tham gia giao thông… đều có sự chỉn chu, hòa nhã hơn. Bộ tài liệu đã góp phần giáo dục các em học sinh về thái độ và hành vi cần có trong sinh hoạt, giao tiếp…

Nhìn vào văn hóa ứng xử của người Hà Nội hôm nay, có thể thấy, sự hội nhập, giao thoa của các luồng văn hóa. Nói tục, chửi bậy cho đến bây giờ cũng vẫn còn và không hề dễ dàng để loại bỏ nó. Tuy nhiên, có câu nói: “Người ta sẽ trở nên tốt hoặc sẽ không ra gì, tùy theo nền giáo dục được hấp thụ”. Để con trẻ không bị ảnh hưởng bởi những ngôn từ dung tục, bản thân những người làm cha, làm mẹ, làm thầy không chỉ chuyên tâm uốn nắn lời ăn tiếng nói của con em mình mà quan trọng hơn, họ phải thật sự là tấm gương về sự lịch thiệp, là mẫu mực trong văn hóa ứng xử.