Hết thời gian bảo hộ sáng chế thì thế nào năm 2024

Trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế và xã hội, việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ thể hiện trách nhiệm, sự ghi nhận của pháp luật đối với thành quả, công sức của cá nhân và tổ chức, chủ thể quyền sở hữu. Các quy định về bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ có vai trò giữ gìn sự công bằng, tạo động lực thúc đẩy sự sáng tạo, nỗ lực cống hiến của các cá nhân và tổ chức trong các hoạt động cải tiến kĩ thuật, nghiên cứu khoa học nhằm tạo ra những sản phẩm vật chất và tinh thần có giá trị cho xã hội.

Ý nghĩa của việc xác lập thời hạn bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là gì? Đâu là giới hạn của quyền sở hữu trí tuệ? Dựa vào căn cứ nào để có thể xác lập giới hạn quyền sở hữu trí tuệ? Thời hạn quyền sở hữu trí tuệ quy định như thế nào? Những đối tượng nào không thuộc phạm vi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ?…

Bài viết sẽ giúp bạn tìm hiểu một trong những điểm đặc biệt quan trọng của quyền sở hữu trí tuệ. Đó là quy định về giới hạn và thời hạn bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, tức là phạm vi giới hạn pháp luật và giá trị thời gian sử dụng quyền bảo hộ của chủ sở hữu được pháp luật công nhận.

Ý nghĩa của việc xác lập thời hạn bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Xác lập giới hạn bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ giúp đảm bảo lợi ích, công bằng an ninh thương mại, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội toàn cầu. Chính vì thế việc xác lập thời hạn bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ mang ý nghĩa đặc biệt:

Với chủ thể quyền sở hữu trí tuệ

Khuyến khích sự tìm tòi sáng tạo, nền tảng của sự phát triển. Sở hữu trí tuệ là kết quả của quá trình sáng tạo, đầu tư trí tuệ, công sức, tiền bạc của cá nhân, tổ chức. Thừa nhận và bảo vệ quyền chủ thể sáng tạo là đảm bảo sự công bằng, góp phần tạo điều kiện thuận lợi khuyến khích và hỗ trợ các cá nhân, tổ chứ sáng tạo nhiều hơn, cống hiến vào hoạt động nghiên cứu khoa học, cải tiến kỹ thuật tạo ra những sản phẩm vật chất và tinh thần cho xã hội.

Với chủ thể kinh doanh sản xuất

Việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sẽ giúp răn đe, ngăn chặn những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, làm hàng giả, hàng nhái gây thiệt hại về uy tín, danh dự và kinh tế cho các doanh nghiệp. Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ góp phần giảm thiểu tổn thất và thúc đẩy nhà sản xuất kinh doanh mạnh dạn đầu tư phát triển từ đó thúc đẩy thương mại trong nước và quốc tế.

Với người tiêu dùng

Bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đã hạn chế các hành vi vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng nhái, hàng kém chất lượng và các hành vi cạnh tranh không lành mạnh khác, góp phần giảm tổn thất cho các chủ thể sản xuất kinh doanh. Thông qua việc ngăn chặn những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ sẽ giúp bảo vệ người tiêu dùng, giúp người tiêu dùng có cơ hội lựa chọn và được sử dụng các hàng hóa, dịch vụ chất lượng.

Với các quốc gia

Quyền sở hữu trí tuệ góp phần thúc đẩy hoạt động thương mại lành mạnh trên phạm vi toàn cầu, là động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, thu hút chuyển giao công nghệ và đầu tư nước ngoài. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế hiện nay, với sự luân chuyển mạnh mẽ, liên tục của các tài sản hữu hình cũng như tài sản vô hình giữa các quốc gia, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ còn góp phần bảo vệ lợi ích quốc gia. Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là nghĩa vụ bắt buộc, là điều kiện tiên quyết đối với các quốc gia là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) và với các quốc gia muốn trở thành thành viên của tổ chức này. Nhiều nước, đặc biệt là những nước phát triển, đã coi việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ là điều kiện không thể thiếu để thiết lập các quan hệ thương mại.

Căn cứ nào phát sinh xác lập quyền sở hữu trí tuệ?

Các căn cứ phát sinh xác lập quyền sở hữu trí tuệ được Điều 6 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022 quy định như sau:

• Quyền tác giả: Phát sinh kể từ khi tác phẩm được sáng tạo và được thể hiện d­ưới một hình thức vật chất nhất định, không phân biệt nội dung, chất lượng, hình thức, phương tiện, ngôn ngữ, đã công bố hay ch­ưa công bố, đã đăng ký hay ch­ưa đăng ký.
• Quyền liên quan đến quyền tác giả: Phát sinh kể từ khi cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chư­ơng trình được mã hóa được định hình hoặc thực hiện mà không gây ph­ương hại đến quyền tác giả.
• Quyền sở hữu công nghiệp:
  • Quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022 hoặc công nhận đăng ký quốc tế theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
  • Quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu nổi tiếng được xác lập trên cơ sở sử dụng, không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký.
  • Quyền sở hữu công nghiệp đối với chỉ dẫn địa lý được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009, 2019, 2022 hoặc theo điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
  • Quyền sở hữu công nghiệp đối với tên thương mại được xác lập trên cơ sở sử dụng hợp pháp tên thương mại đó.
  • Quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh được xác lập trên cơ sở có được một cách hợp pháp bí mật kinh doanh và thực hiện việc bảo mật bí mật kinh doanh đó.
  • Quyền chống cạnh tranh không lành mạnh được xác lập trên cơ sở hoạt động cạnh tranh trong kinh doanh.
• Quyền đối với giống cây trồng: Được xác lập trên cơ sở quyết định cấp Bằng bảo hộ giống cây trồng của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi 2009, 2019, 2022.

Giới hạn quyền sở hữu trí tuệ

Giới hạn của quyền sở hữu trí tuệ được quy định tại Điều 7 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022.

• Chủ thể quyền sở hữu trí tuệ chỉ được thực hiện quyền của mình trong phạm vi và thời hạn bảo hộ theo quy định Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022.
• Việc thực hiện quyền sở hữu trí tuệ không được xâm phạm lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và không được vi phạm quy định khác của pháp luật có liên quan. Tổ chức, cá nhân thực hiện quyền sở hữu trí tuệ liên quan đến Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam không được ngăn chặn, cản trở việc phổ biến, sử dụng Quốc kỳ, Quốc huy, Quốc ca.
• Trong trường hợp nhằm bảo đảm mục tiêu quốc phòng, an ninh, dân sinh và các lợi ích khác của Nhà nước, xã hội quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022. Nhà nước có quyền cấm hoặc hạn chế chủ thể quyền sở hữu trí tuệ thực hiện quyền của mình hoặc buộc chủ thể quyền sở hữu trí tuệ phải cho phép tổ chức, cá nhân khác sử dụng một hoặc một số quyền của mình với những điều kiện phù hợp.

Thời hạn bảo hộ của các quyền sở hữu trí tuệ phổ biến

Thời hạn bảo hộ các quyền sở hữu trí tuệ theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi năm 2009, 2019, 2022, có nội dung cụ thể như sau:

• Đối với quyền tác giả: Căn cứ Điều 27 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sửa đổi năm 2009, 2019, 2022, các tác phẩm mỹ thuật ứng dụng, tác phẩm nhiếp ảnh, điện ảnh, tác phẩm khuyết danh được bảo hộ 75 năm kể từ khi tác phẩm được công bố lần đầu. Đối với tác phẩm chưa được công bố trong thời hạn là 25 năm kể từ khi tác phẩm được hình thành thì thời hạn bảo hộ là 100 năm. Đối với các tác phẩm thuộc loại hình khác thì được bảo hộ suốt cuộc đời tác giả và 50 năm tiếp theo năm tác giả qua đời.
• Đối với sáng chế: Với các sáng chế cấp bằng độc quyền sáng chế theo quy định tại Khoản 2 và Khoản 3 Điều 93 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sẽ được bảo hộ từ ngày cấp bằng đến hết 20 năm tính từ ngày nộp đơn. Với các sáng chế được cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích được bảo hộ từ ngày cấp bằng sáng chế đến hết 10 năm tính từ ngày các chủ thể nộp đơn.
• Kiểu dáng công nghiệp: Kiểu dáng công nghiệp theo quy định tại Khoản 4 Điều 93 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, sẽ được bảo hộ từ ngày cấp bằng độc quyền đến hết 05 năm tính từ ngày nộp đơn và bằng độc quyền này có thể được gia hạn hiệu lực liên tiếp 2 lần, mỗi lần 05 năm. Theo đó tối đa một kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ sẽ được độc quyền trong vòng 15 năm. Sau đó kiểu dáng công nghiệp sẽ hết độc quyền và người khác có quyền sử dụng không cần sự đồng ý của chủ sở hữu.
• Nhãn hiệu: Theo quy định Khoản 6 Điều 93 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu có hiệu lực từ ngày cấp đến hết mười năm kể từ ngày nộp đơn. Sau thời gian này có thể gia hạn nhiều lần liên tiếp, mỗi lần mười năm.
• Chỉ dẫn địa lý: Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý theo quy định theo quy định Khoản 7 Điều 93 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sẽ có hiệu lực vô thời hạn kể từ ngày cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý.
• Bí mật kinh doanh: Tùy vào từng hình thức bảo hộ khác nhau mà bí mật kinh doanh sẽ có thời hạn bảo hộ khác nhau. Trong trường hợp bí mật kinh doanh được bảo hộ tự động, không cần phải đăng ký thì bí mật kinh doanh được bảo hộ vô thời hạn cho đến khi bị công khai. Đối với trường hợp bảo hộ dưới danh nghĩa sáng chế thì thời hạn bảo hộ của bí mật kinh doanh theo quy định đối với sáng chế là 20 năm.

Những đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Theo pháp luật hiện hành, đối tượng bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ bao gồm: quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng. Tuy nhiên, bên cạnh đó cũng có những đối tượng không được bảo hộ các quyền trên.

Không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả

Theo Điều 15 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 và Điều 8 Nghị định 17/2023/NĐ-CP, 03 đối tượng không thuộc phạm vi bảo hộ quyền tác giả bao gồm là:

• Tin tức thời sự thuần túy đưa tin là các thông tin báo chí ngắn hàng ngày, tin vặt, số liệu sự thật, chỉ mang tính chất đưa tin, không có tính sáng tạo.
• Văn bản hành chính bao gồm văn bản của cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp và đơn vị lực lượng vũ trang nhân dân.
• Quy trình, hệ thống, phương pháp hoạt động, khái niệm, nguyên lý, số liệu được hiểu như sau:
  • Quy trình là trình tự phải tuân theo để tiến hành công việc.
  • Hệ thống là tập hợp nhiều yếu tố, đơn vị cùng loại hoặc cùng chức năng, có quan hệ hoặc liên hệ với nhau chặt chẽ, làm thành một thể thống nhất.
  • Phương pháp là cách thức nghiên cứu, nhìn nhận các hiện tượng của tự nhiên và đời sống xã hội.
  • Khái niệm là ý nghĩ phản ánh ở dạng khái quát các sự vật và hiện tượng của hiện thực và những mối liên hệ giữa chúng.
  • Nguyên lý là định luật cơ bản có tính chất tổng quát, chi phối một loạt hiện tượng, là những ý tưởng hoặc lý thuyết ban đầu quan trọng và được coi là xuất phát điểm cho việc xây dựng những lý thuyết khác.

Không thuộc phạm vi bảo hộ quyền sáng chế

Điều 15 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, các đối tượng sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa sáng chế: Phát minh, lý thuyết khoa học, phương pháp toán học. Sơ đồ, kế hoạch, quy tắc và phương pháp để thực hiện các hoạt động trí óc, huấn luyện vật nuôi, thực hiện trò chơi, kinh doanh; chương trình máy tính. Cách thức thể hiện thông tin. Giải pháp chỉ mang đặc tính thẩm mỹ. Giống thực vật, giống động vật. Quy trình sản xuất thực vật, động vật chủ yếu mang bản chất sinh học mà không phải là quy trình vi sinh. Phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và chữa bệnh cho người và động vật.

Không thuộc phạm vi bảo hộ kiểu dáng công nghiệp

Tại Điều 64 Luật Sở hữu trí tuệ 2005, các đối tượng sau đây không được bảo hộ với danh nghĩa kiểu dáng công nghiệp: Hình dáng bên ngoài của sản phẩm do đặc tính kỹ thuật của sản phẩm bắt buộc phải có. Hình dáng bên ngoài của công trình xây dựng dân dụng hoặc công nghiệp. Hình dáng của sản phẩm không nhìn thấy được trong quá trình sử dụng sản phẩm.

Quyền sở hữu trí tuệ có quy định giới hạn, phạm vi. Bất cứ tài sản trí tuệ nào cũng có giới hạn và phạm vi bảo hộ nhất định. Hiểu đúng các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ để quyền lợi lợi ích của cá nhân và tổ chức được bảo vệ tuyệt đối. Đừng quên theo dõi và cập nhập thêm nhiều thông tin hữu ích khác trên trang web của chúng tôi. Khi cần, Hãy liên hệ với chúng tôi để được hướng dẫn chi tiết hơn: [email protected]