Để đảm bảo an toàn, tránh những trường hợp đáng tiếc xảy ra khi làm việc trong phòng thí nghiệm, mỗi cán bộ phải thuộc nắm vững các quy trình, quy phạm. Việc trang bị và sử dụng các thiết bị bảo hộ lao động là điều vô cùng cần thiết.
Trước khi bắt đầu thao tác đảm bảo rằng các cán bộ đã nắm vững 14 điều quy định chung khi làm việc trong phòng thí nghiệm
QUY ĐỊNH TẠI PHÒNG THÍ NGHIỆM
- Chỉ được làm thí nghiệm khi có sự hiện diện của người hướng dẫn trong phòng thí nghiệm. - Đọc kỹ lý thuyết và suy nghĩ trước khi làm thí nghiệm. - Luôn luôn nhận biết nơi để các trang thiết bị an toàn. - Phải mặc áo choàng của phòng thí nghiệm. - Phải mang kính bảo hộ. - Phải cột tóc gọn lại. - Làm sạch bàn thí nghiệm cũ trước khi bắt đầu một thí nghiệm. - Không bao giờ được nếm thử các hóa chất thí nghiệm. Không ăn uống trong phòng thí nghiệm. - Không được nhìn xuống ống thí nghiệm. - Nếu làm đổ hóa chất hoặc xảy ra tại nạn, báo cho người phục trách ngay lập tức. - Sau khi làm việc phải rửa mặt, tay và các dụng cụ [nên dùng xà phòng]. - Nếu hóa chất rơi vào mắt, phải đi rửa mắt ngay lập tức. - Bỏ chất thải thí nghiệm vào đúng nơi qui định như được hướng dẫn, Cất giữ, bảo quản hoá chất cẩn thận.
- Nếu bạn chưa rõ vấn đề nào, hãy hỏi
Nội quy phòng thí nghiệm: - Mọi người làm việc trong phòng thí nghiệm [PTN] đều phải được học tập, kiểm tra về nội quy an toàn lao động, nắm vững các quy trình, quy phạm kĩ thuật và các biện pháp đảm bảo an toàn lao động. - Mỗi người chỉ làm việc trật tự, giữ gìn vệ sinh và tuân thủ hướng dẫn của cán bộ phụ trách tại nơi quy định. Không tiếp khách lạ hoặc làm ngoài giờ quy định, nếu muốn làm ngoài giờ thì cần có sự đồng ý của trưởng PTN và phòng Bảo vệ - Phải đọc kĩ tài liệu, hiểu rõ mọi chi tiết của thí nghiệm trước lúc làm và lường trước các sự cố có thể xảy ra để chủ động phòng tránh. - Tiến hành thí nghiệm thì cần quan sát và ghi chép kĩ các số liệu để làm bản báo cáo thí nghiệm. Sau giờ làm việc phải lau chùi, sắp xếp gọn gàng các thiết bị thí nghiệm và dụng cụ thí nghiệm.
* Lưu ý: lấy hoá chất, dụng cụ thí nghiệm ở đâu thì đặt lại vị trí cũ. Trước khi rời khỏi PTN cần phải kiểm tra lại PTN, khoá các van nước, đóng ngắt cầu dao điện,...
Ngoài những quy định chung nêu trên thì mỗi PTN tuỳ theo tính chất chuyên môn cần đề ra những quy định riêng nhằm đảm bảo an toàn tuyệt đối cho người và tài sản trong phòng.
Quy tắc an toàn:
- Tất cả các thí nghiệm có sử dụng chất độc dễ bay hơi, có mùi khó chịu, các khí độc hoặc các axit đặc phải được tiến hành trong tủ hốt hoặc nơi thoáng gió. Cần tìm hiểu về các hoá chất dùng trong PTN để biết các đặc tính như: tính độc, khả năng cháy, nổ,... để tránh xảy ra những sai sót khi tiến hành thí nghiệm, dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.
Làm việc với các chất độc: Trong PTN Hoá học có nhiều loại hoá chất thường gặp nhưng lại có độc tính cao như: HCN, NaCN/KCN, Me2SO4, Hg, HgCl2, CO, Cl2, Br2, NO, NO2, H2S, NO2,... hay các loại chất dùng trong mảng Tổng hợp Hữu cơ như: CH3OH, pyriđin C5H5N, THF, benzen, toluen, acrylonitrin, anilin, HCHO, CH2Cl2... Tất cả các chất không biết rõ ràng đều được coi là chất độc. Khi làm việc với các hoá chất này cần chú ý kiểm tra chất lượng dụng cụ chứa đựng và dụng cụ tiến hành thí nghiệm. Đặc biệt tuân thủ chặt chẽ các điều kiện đã nêu trong giáo trình, tài liệu đã được chuẩn bị trước.
Không trực tiếp đưa hoá chất lên mũi và ngửi mà phải để cách xa và dùng tay phất nhẹ cho chúng lên mùi.
Làm việc với các chất dễ cháy: Các chất thuộc nhóm chất dễ cháy, dễ bay hơi bốc lửa là Et2O, Me2CO, ROH, dầu hoả, xăng, CS2, benzen,... Khi làm việc với chúng cần chú ý là chỉ được phép đun nóng hay chưng cất chúng trên nồi cách thuỷ hoặc cách không khí trên bếp điện kín. Không để gần nguồn nhiệt, cầu dao điện,...
Khi tiến hành kết tinh từ các dung môi dễ cháy thì cần thực hiện trong dụng cụ riêng, có lắp sinh hàn hồi lưu.
Làm việc với các chất dễ nổ: Khi làm việc với các chất như H2, kiềm [kim loại & dung dịch], NaNH2/KNH2, axit đặc, các chất hữu cơ dễ nổ [đặc biệt là các polynitro]... cũng như khi làm việc dưới áp suất thấp hay áp suất cao cần phải đeo kính bảo vệ [làm bằng thuỷ tinh hữu cơ] để che chở cho mắt và các bộ phận quan trọng trên gương mặt.
- Không được cúi đầu về phía các chất lỏng đang đun sôi hoặc chất rắn đang đun nóng chảy để tránh bị hoá chất bắn vào mặt [có nhiều trường hợp không lưu ý vấn đề này]. Khi đun nóng các dung dịch trong ống nghiệm phải dùng cặp và luôn chú ý quay miệng ống nghiệm về phía không có người, đặc biệt là khi đun nóng axit đặc hoặc kiềm đặc. Phải biết chỗ để và sử dụng thành thạo các dụng cụ cứu hoả, các bình chữa cháy và hộp thuôc cứu thương để khi sự cố xảy ra có thể xử lí nhanh chóng và hiệu quả.
Kỹ thuật an toàn trong phòng thí nghiệm hóa học là điều mà rất nhiều người quan tâm và cũng là điều mà bất cứ người làm thí nghiệm nào cũng cần nắm được.
Đảm bảo thực hiện đúng kỹ thuật an toàn trong phòng thí nghiệm
Ngày nay, khi nhắc đến hóa chất độc hại, mọi người đều lo lắng và tránh xa, nhưng không thể hoàn toàn không sử dụng khi nó đem lại nhiều lợi ích trong học tập và nghiên cứu khoa học. Những quy tắc cơ bản để đảm bảo an toàn trong phòng thí nghiệm dưới đây sẽ giúp các bạn học sinh, sinh viên và các nhà khoa học có thể tự bảo vệ bản thân khỏi các loại hóa chất độc hại trong phòng thí nghiệm.
Những vấn đề cần lưu ý khi vào phòng thí nghiệm
Để đảm bảo an toàn, khi vào phòng thí nghiệm chúng ta cần:
- Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng các loại hóa chất và suy nghĩ kỹ trước khi làm thí nghiệm
- Đeo kính bảo hộ, găng tay, khẩu trang y tế và mặc áo choàng của phòng thí nghiệm
- Cột tóc gọn gàng, tránh tiếp xúc với hóa chất độc hại
- Làm sạch bàn thí nghiệm trước khi tiến hành thí nghiệm
- Không nuốt, không uống các loại hóa chất có trong phòng thí nghiệm
- Rửa sạch vùng da sau khi tiếp xúc với hóa chất
- Nếu chẳng may bị hóa chất rơi vào mắt cần phải rửa ngay lập tức
- Bỏ chất thải thí nghiệm vào đúng nơi quy định như hướng dẫn
Các quy tắc kỹ thuật an toàn trong phòng thí nghiệm hóa học
Trước khi làm việc trong phòng thí nghiệm, chúng ta cần phải tìm hiểu về các đặc tính độc hại, khả năng cháy nổ của từng chất để tránh xảy ra những sai sót khi tiến hành thí nghiệm, dẫn đến những hậu quả ngoài ý muốn, cụ thể:
Đeo kính bảo hộ và áo choàng khi vào phòng thí nghiệm
1. Thí nghiệm với các chất độc hại:
Trong phòng thí nghiệm có rất nhiều chất độc hại có thể kể đến như: HCN, Hg, CO, Cl2, NO, NO2, H2S, HgCl2,… hay là các loại chất dùng trong tổng hợp hữu cơ như: CH3OH, Benzen, Toluen, HCHO, CH2Cl2,… Khi làm việc với các chất hóa học này cần chú ý kiểm tra chất lượng dụng cụ chứa đựng và dụng cụ tiến hành thí nghiệm. Đặc biệt, chúng ta cần phải tuân thủ chặt chẽ các yêu cầu sau:
- Không được nếm và nuốt các chất độc hại bằng miệng, đeo khẩu trang và thận trọng khi ngửi các chất độc hại. Không hít mạnh hoặc kề mũi vào gần bình hóa chất mà chỉ được dùng bàn tay phẩy nhẹ hơi hóa chất vào mũi.
- Đối với thủy ngân nên đựng trong các lọ dày, nút kín và nên cho một lớp nước mỏng ở trên.
- Hạn chế, tránh hít phải hơi brom, khí clo và khí nitơ peoxit, tránh không cho bay vào mắt hoặc dây ra tay.
- Sau khi tiến hành thí nghiệm xong cần phải rửa tay và các dụng cụ thật sạch [có thể dùng xà phòng để rửa].
- Cất giữ, bảo quản hóa chất độc hại sau khi sử dụng đúng nơi quy định
2. Thí nghiệm với các chất dễ ăn mòn:
Các loại chất có trong phòng thí nghiệm có thể kể đến như: axit đặc, kiềm đặc, kim loại kiềm, photpho trắng, phenol,… khi sử dụng các chất này chúng ta cần lưu ý:
- Đeo găng tay bảo hộ, tránh xa không để dây vào tay, người, quần áo và đặc biệt là mắt [nên dùng kính bảo hộ để tránh hóa chất bắn vào mắt].
- Không đựng axit đặc trong bình đựng quá to, khi rót không nên nâng bình quá cao so với mặt bàn.
- Khi tiến hành pha loãng axit sunfuric cần phải đổ axit vào nước mà không được làm ngược lại.
- Khi đun nóng các dung dịch dễ ăn mòn, phải tuyệt đối tuân thủ theo quy tắc đun nóng hóa chất trong ống nghiệm [hướng miệng ống nghiệm về hướng không có người].
3. Thí nghiệm với các chất dễ bắt lửa:
Các chất thuộc nhóm dễ cháy như rượu cồn, dầu hỏa, ete, benzen, axeton,... khi làm việc với chúng cần phải chú ý:
- Chỉ được phép đun nóng hay chưng cất trên nồi cách thủy hoặc cách không khí trên bếp điện kín.
- Không để gần nguồn nhiệt, cầu dao điện và các chất dễ cháy khác
- Khi tiến hành kết tinh từ các dung môi dễ cháy thì cần thực hiện trong dụng cụ riêng, có nắp sinh hàn hồi lưu.
4. Thí nghiệm với các chất dễ cháy nổ
- Khi làm việc với các chất dễ gây nổ như H2, dung dịch kiềm, kim loại kiềm, axit đặc, các chất hữu cơ dễ cháy nổ,… chúng ta cần phải đeo kính bảo vệ [làm bằng thủy tinh hữu cơ] để che chở cho mắt và các bộ phận quan trọng khác trên gương mặt.
- Khi đun nóng các dung dịch trong ống nghiệm phải dùng cặp và luôn hướng miệng ống nghiệm về phía không có người, đặc biệt khi nung nóng axit đặc hoặc kiềm đặc .
- Lưu ý: khi vào phòng thí nghiệm cần nhớ chính xác chỗ để các loại dụng cụ cứu hỏa, các bình chữa cháy và hộp thuốc cứu thương để phòng khi có sự cố ngoài ý muốn xảy ra.
Để đảm bảo an toàn trong phòng thí nghiệm, ngoài việc chấp hành theo đúng các kỹ thuật an toàn trong phòng thí nghiệm hóa học trên đây thì ta cần lựa chọn những loại hóa chất và dụng cụ thí nghiệm chất lượng và chính hãng. VietChem là một trong những đơn vị hàng đầu tại Việt Nam chuyên cung cấp các loại thiết bị, dụng cụ và hóa chất phục vụ các ứng dụng nghiên cứu phức tạp trong phòng thí nghiệm.
Tại VietChem, các loại dụng cụ thí nghiệm đều được nhập khẩu từ các hãng nổi tiếng trên thế giới như: Duran – Đức, Wheaton – Mỹ, Kartell – Ý, Boeco – Đức, Whatman – Anh, Assistant – Đức,… đảm bảo đem lại độ chính xác và an toàn khi sử dụng. Khách hàng quan tâm đến sản phẩm của VietChem xin vui lòng truy cập website vietchem.com.vn hoặc liên hệ trực tiếp đường dây nóng 0826 010 010 để được tư vấn từ chuyên viên của chúng tôi.