Tháng 12 năm 1986 Việt Nam thực hiện đường lối đổi mới trong bối cảnh lịch sử như thế nào
Người dân Litva tụ tập ở thủ đô Vilnius để đòi tách khỏi Liên Xô (Nguồn -baobinhdinh.vn)
Tính cấp thiết phải tiến hành đổi mới kinh tế đất nước nhìn từ bình diện quốc tế Vào đầu những năm 1980, cơ chế quản lý tập trung quan liêu, bao cấp của các nước xã hội chủ nghĩa trên thế giới bắt đầu bộc lộ sự lạc hậu. Trong xây dựng kinh tế, các quốc gia này chỉ duy trì quan hệ khép kín trong Hội đồng Tương trợ kinh tế (Khối SEV). Điều này đi ngược xu thế quốc tế hóa, toàn cầu hóa về kinh tế đang phát triển mạnh mẽ. Quan hệ giữa các Đảng Cộng sản và các nhà nước xã hội chủ nghĩa cũng mắc nhiều sai lầm. Một khuôn mẫu Xô Viết đã áp đặt cho hầu hết các nước xã hội chủ nghĩa mà bỏ qua sự khác nhau về lịch sử, xã hội, địa lý, văn hóa cũng như điểm xuất phát và những điều kiện riêng của từng nước. Những nhận thức chưa đầy đủ về chủ nghĩa xã hội, những sai lầm trong thực tiễn chậm được phát hiện, những hậu quả chưa khắc phục kịp thời, cùng với sự phá hoại của chủ nghĩa đế quốc bằng chiến lược “diễn biến hòa bình” đã đẩy các nước xã hội chủ nghĩa trên thế giới, đặc biệt là Liên Xô và các nước Đông Âu rơi vào sự khủng hoảng toàn diện. Lòng tin của người dân vào Đảng Cộng sản ở các nước, vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội giảm sút nghiêm trọng. Thực tiễn đó, đặt ra yêu cầu các nước xã hội chủ nghĩa trên thế giới, trong đó, có Việt Nam phải tiến hành cải cách, đổi mới đất nước toàn diện. Sự sụp đổ CNXH của các nước Đông Âu (Nguồn-nghiencuulichsu.com)Nhận thức rõ tính cấp bách phải khắc phục được những khó khăn, hạn chế và sai lầm nảy sinh từ thực tiễn xây dựng chủ nghĩa xã hội, nhiều Đảng Cộng sản cầm quyền đã chủ động tiến hành công cuộc cải cách, đổi mới đất nước như Đảng Cộng sản Trung Quốc từ năm 1978, Đảng Cộng sản Cuba, Đảng Lao động Triều Tiên, Đảng Cộng sản Việt Nam từ nửa cuối thập kỷ 80 của thế kỷ 20. Thực tiễn cho thấy Trung Quốc, Việt Nam, Cuba từng bước vượt qua khủng hoảng, đạt được nhiều thành tựu đáng kể về chính trị, xã hội, kinh tế sau thời gian cải cách, đổi mới đất nước. Tuy vậy, do nhiều nguyên nhân nên kết quả ở mỗi nước xã hội chủ nghĩa không hoàn toàn giống nhau, thậm chí trái ngược nhau. Một số Đảng Cộng sản không tìm ra lối đi thích hợp, dao động hoặc xa rời những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về xây dựng chủ nghĩa xã hội, mất cảnh giác trước thủ đoạn chống phá của chủ nghĩa đế quốc nên công cuộc cải tổ, đổi mới đất nước lâm vào bế tắc và thất bại. Sự sụp đổ của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô vào cuối những năm 80, đầu những năm 90 của thế kỷ 20 là minh chứng sinh động cho nhận định này. Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo công cuộc đổi mới kinh tế đất nước Thực tiễn cho thấy để tiếp tục giữ vững chế độ, ổn định đời sống của người dân, Đảng và Nhà nước Việt Nam phải tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện. Trong đó, đổi mới cơ chế quản lý kinh tế từ kế hoạch hóa tập trung sang cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là đòi hỏi bức thiết của đất nước và thời đại. Quá trình này đầy khó khăn, phức tạp, đòi hỏi toàn Đảng, toàn dân không ngừng tìm tòi, sáng tạo có tính cách mạng. Đại hội VI của Đảng Cộng sản Việt Nam 1986 (Nguồn-daihoi13.dangcongsan.vn)Hội nghị lần thứ 6 Ban Chấp hành Trung ương khóa IV (tháng 9/1979) được đánh giá là mốc khởi đầu của công cuộc đổi mới cơ chế quản lý kinh tế ở nước ta. Tại Hội nghị này, lần đầu tiên Đảng đưa ra quan điểm phát triển kinh tế hàng hóa nhiều thành phần. Từ những quan điểm, chủ trương cơ bản này, Đảng và Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách, thể chế mới nhằm khuyến khích phát triển sản xuất, lưu thông hàng hoá như Chỉ thị 357 của Chính phủ cho phép nông dân được nuôi và mua bán trâu bò; Chỉ thị số 100 của Ban Bí thư về “cải tiến công tác khoán, mở rộng khoán sản phẩm lao động và người lao động trong hợp tác xã nông nghiệp”… Hội nghị Trung ương 6 khóa V (7/1984) đã nhận định nền kinh tế nước ta hiện nay đòi hỏi phải có một cơ chế quản lý năng động, có khả năng bãi bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bảo thủ trì trệ và bao cấp tràn lan, thực hiện đúng đắn tập trung dân chủ. Tiếp đến tại Hội nghị Trung ương 7 khóa V (12/1984), Ban Chấp hành Trung ương tiếp tục khẳng định, điều quan trọng nhất hiện nay là phải kiên quyết nhanh chóng bãi bỏ chế độ tập trung quan liêu, bao cấp, chuyển toàn bộ nền kinh tế sang hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa. Hội nghị Trung ương 8 khóa V (6/1985) có tầm quan trọng đặc biệt trong công cuộc cải cách kinh tế đất nước. Hội nghị tập trung bàn và quyết định việc cải cách một bước giá Đến cuối năm 1985, đầu năm 1986, do ảnh hưởng từ những biến động chính trị của thế giới, đặc biệt sự khủng hoảng trong hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa, tình hình Việt Nam hết sức nguy cấp. Trước hoàn cảnh đó, trong Nghị quyết số 31/NQ/TW ban hành ngày 24/2/1986, Bộ Chính trị nhấn mạnh cần có những biện pháp xử lý kiên quyết, đúng đắn, nhanh chóng xoay chuyển tình thế, đưa hoạt động kinh tế - xã hội đất nước theo đúng hướng mà các Nghị quyết 6, 7, 8 Ban Chấp hành Trung ương đã đề ra. Tiếp đó, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VI (12/1986) của Đảng đánh dấu bước ngoặt có tính lịch sử về đổi mới cơ chế quản lý kinh tế ở Việt Nam. Đại hội khẳng định quan điểm đổi mới quản lý kinh tế như sau: (i) Đổi mới cơ chế quản lý kinh tế trên cơ sở đổi mới cơ cấu kinh tế, chấp nhận kinh tế nhiều thành phần và chuyển sang nền sản xuất hàng hóa. (ii) Kiên quyết xóa bỏ cơ chế tập trung quan liêu, bao cấp, xây dựng cơ chế quản lý có kế hoạch theo phương thức hạch toán kinh doanh xã hội chủ nghĩa, đúng nguyên tắc tập trung dân chủ. (iii) Cả nước là một thị trường thống nhất, có nhiều thành phần kinh tế tham gia; Nhà nước bỏ quyền định giá, giữ giá, thay vào đó điều tiết giá bằng các biện pháp, công cụ kinh tế. Sau năm 1986, quá trình đổi mới cơ chế quản lý kinh tế của Đảng ta tiếp tục diễn ra từng bước theo hướng vừa làm vừa thử nghiệm, sửa đổi, bổ sung, cải tiến trên cơ sở đúc rút những kinh nghiệm của thực tiễn. Đảng ta từng bước xóa bỏ cơ chế quản lý kinh tế cũ, dần hình thành cơ chế mới - cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Những thành công to lớn trong công cuộc đổi mới kinh tế đất nước sau gần 40 năm đã chứng minh định hướng, chủ trương và phương thức đổi mới của Đảng là đúng đắn. Mặt khác, những thành công đó đã cho thấy khả năng lãnh đạo đất nước xoay chuyển tình thế, kịp thời thích nghi với bối cảnh chính trị - kinh tế mới của quốc tế nhưng vẫn giữ được những nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trên con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội. Nguyễn Hồ Phong Tin liên quan(Bqp.vn) - Công cuá»™c đổi má»›i do Äảng Cá»™ng sản Việt Nam khởi xÆ°á»›ng và lãnh đạo từ 1986 đến nay đã trải qua gần 30 năm. Äó là má»™t công trình vÄ© đại của Äảng và nhân dân ta trong sá»± nghiệp xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i và bảo vệ Tổ quốc xã há»™i chủ nghÄ©a.
Äại há»™i Äại biểu Toà n quốc lần thứ VI của Äảng diá»…n ra tại Hà Ná»™i từ 15 - 18/12/1986 đã Ä‘á» ra Ä‘Æ°á»ng lối đổi má»›i đất nÆ°á»›c theo định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a. (ảnh tÆ° liệu) Quyết tâm đổi má»›i Từ cuối những năm 70, đầu những năm 80 của thế ká»· XX, thế giá»›i đã diá»…n ra những biến đổi to lá»›n, sâu sắc. Nhiá»u nÆ°á»›c xã há»™i chủ nghÄ©a lâm và o khủng hoảng kinh tế - xã há»™i trầm trá»ng. Các nÆ°á»›c tÆ° bản chủ nghÄ©a, do Ä‘iá»u chỉnh, thÃch ứng và sá» dụng những thà nh quả của cuá»™c cách mạng khoa há»c - công nghệ hiện đại nên đã vượt qua được những khó khăn, kinh tế có bÆ°á»›c tăng trưởng đáng kể. Äể thoát khá»i tình trạng khủng hoảng, cải tổ, cải cách và đổi má»›i đã trở thà nh xu thế khách quan ở nhiá»u nÆ°á»›c xã há»™i chủ nghÄ©a. Ở Việt Nam, sau khi giải phóng miá»n Nam, thống nhất đất nÆ°á»›c, bên cạnh thuáºn lợi và những thà nh tá»±u đã đạt được trong giai Ä‘oạn đầu xây dá»±ng đất nÆ°á»›c, chúng ta cÅ©ng đứng trÆ°á»›c nhiá»u khó khăn, thách thức má»›i. TÆ° tưởng chủ quan, say sÆ°a vá»›i thắng lợi, nóng vá»™i muốn tiến nhanh lên chủ nghÄ©a xã há»™i trong má»™t thá»i gian ngắn, việc bố trà sai cÆ¡ cấu kinh tế, cá»™ng vá»›i những khuyết Ä‘iểm của mô hình kế hoạch hóa táºp trung quan liêu, bao cấp bá»™c lá»™ ngà y cà ng rõ, là m cho tình hình kinh tế - xã há»™i rÆ¡i và o trì trệ, khủng hoảng. NÆ°á»›c ta lại bị các thế lá»±c thù địch bao vây, cấm váºn; chiến tranh biên giá»›i Tây Nam và biên giá»›i phÃa Bắc gây ra… Äể Ä‘Æ°a nÆ°á»›c ta thoát khá»i tình trạng đó, vấn Ä‘á» có ý nghÄ©a quyết định là phải đổi má»›i mạnh mẽ, cÆ¡ bản cách nghÄ©, cách là m. Cuối những năm 70, ở má»™t số địa phÆ°Æ¡ng bÆ°á»›c đầu có những tìm tòi, thá» nghiệm cách là m ăn má»›i, Ä‘Æ°a ra những lá»i giải đáp cho những vấn Ä‘á» do thá»±c tiá»…n đặt ra. Qua những thà nh công bÆ°á»›c đầu đạt được trong quá trình tìm tòi, thá» nghiệm đó, Äảng và nhân dân ta cà ng nháºn thấy sá»± cần thiết đổi má»›i, trÆ°á»›c hết là đổi má»›i tÆ° duy, đổi má»›i cách là m nhằm xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i má»™t cách có hiệu quả hÆ¡n. Äại há»™i VI (1986) của Äảng đánh dấu má»™t bÆ°á»›c ngoặt rất cÆ¡ bản và có ý nghÄ©a quyết định trong sá»± nghiệp xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i ở nÆ°á»›c ta, vá»›i việc Ä‘á» ra Ä‘Æ°á»ng lối đổi má»›i toà n diện đất nÆ°á»›c - từ đổi má»›i tÆ° duy đến đổi má»›i tổ chức, cán bá»™, phÆ°Æ¡ng thức lãnh đạo và phong cách của Äảng; từ đổi má»›i kinh tế đến đổi má»›i chÃnh trị và các lÄ©nh vá»±c khác của Ä‘á»i sống xã há»™i. Äại há»™i VI khẳng định: Äối vá»›i nÆ°á»›c ta, đổi má»›i là yêu cầu bức thiết của sá»± nghiệp cách mạng, là vấn Ä‘á» có ý nghÄ©a sống còn. Äại há»™i VI đã Ä‘em lại luồng sinh khà má»›i trong xã há»™i, là m xoay chuyển tình hình, Ä‘Æ°a đất nÆ°á»›c tiến lên. Äại há»™i rút ra bốn bà i há»c kinh nghiệm lá»›n trong toà n bá»™ hoạt Ä‘á»™ng của mình: (1) Äảng phải quán triệt tÆ° tưởng dân là gốc, xây dá»±ng và phát huy quyá»n là m chủ của nhân dân; (2) Äảng phải luôn xuất phát từ thá»±c tế, tôn trá»ng và hà nh Ä‘á»™ng theo quy luáºt khách quan; (3) Phải biết kết hợp sức mạnh dân tá»™c vá»›i sức mạnh của thá»i đại trong Ä‘iá»u kiện má»›i; (4) Phải xây dá»±ng Äảng ngang tầm nhiệm vụ chÃnh trị của má»™t đảng cầm quyá»n lãnh đạo nhân dân tiến hà nh cách mạng xã há»™i chủ nghÄ©a. Hình thà nh hệ thống quan Ä‘iểm lý luáºn vá» chủ nghÄ©a xã há»™i và con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên chủ nghÄ©a xã há»™i ở nÆ°á»›c ta Qua 30 năm đổi má»›i, Äảng ta đã hình thà nh được má»™t hệ thống quan Ä‘iểm lý luáºn vá» chủ nghÄ©a xã há»™i và con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên chủ nghÄ©a xã há»™i ở nÆ°á»›c ta, là m cÆ¡ sở khoa há»c cho hoạch định Ä‘Æ°á»ng lối của Äảng, chÃnh sách và pháp luáºt của Nhà nÆ°á»›c để đẩy mạnh toà n diện, đồng bá»™ công cuá»™c đổi má»›i, chủ Ä‘á»™ng há»™i nháºp quốc tế, phát triển nhanh, bá»n vững đất nÆ°á»›c, thá»±c hiện thắng lợi mục tiêu “dân già u, nÆ°á»›c mạnh, dân chủ, công bằng, văn minhâ€, góp phần bổ sung và phát triển sáng tạo chủ nghÄ©a Mác - Lê-nin và tÆ° tưởng Hồ Chà Minh. Má»™t là , vá» hệ mục tiêu của đổi má»›i, của chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam Hệ mục tiêu của đổi má»›i được hình thà nh và phát triển trong thá»±c tiá»…n đổi má»›i, được Äảng ta nháºn thức, bổ sung, phát triển qua các kỳ Äại há»™i Äảng, từ Äại há»™i VI (1986) đến Äại há»™i XI (2011). BÆ°á»›c và o đổi má»›i, tại Äại há»™i VI, Äảng ta đã xác định đổi má»›i vì dân già u, nÆ°á»›c mạnh, xã há»™i văn minh. CÆ°Æ¡ng lÄ©nh xây dá»±ng đất nÆ°á»›c trong thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên chủ nghÄ©a xã há»™i (CÆ°Æ¡ng lÄ©nh năm 1991) đã bổ sung má»™t mục tiêu rất quan trá»ng là "công bằng". Äây vừa là má»™t giá trị xã há»™i thể hiện bản chất của chủ nghÄ©a xã há»™i, từng bÆ°á»›c xây dá»±ng, vừa là định hÆ°á»›ng chÃnh trị - xã há»™i rất căn bản khi Ä‘i và o kinh tế thị trÆ°á»ng. "Dân già u, nÆ°á»›c mạnh, xã há»™i công bằng, văn minh". NhỠđịnh hÆ°á»›ng chỉ đạo của hệ mục tiêu đó, Äảng và nhân dân ta đã ná»— lá»±c giải quyết thà nh công cuá»™c khủng hoảng kinh tế - xã há»™i trầm trá»ng và o những năm 80 của thế ká»· XX. Trải qua thá»±c tiá»…n 15 năm đổi má»›i (1986 - 2001), trên cÆ¡ sở thá»±c tiá»…n dân chủ hóa toà n diện các lÄ©nh vá»±c của Ä‘á»i sống - má»™t tÆ° tưởng lá»›n được Ä‘á» ra từ Äại há»™i VI, tạo Ä‘á»™ng lá»±c giải phóng lá»±c lượng sản xuất và má»i tiá»m năng xã há»™i để phát triển, Äại há»™i IX của Äảng (2001) đã nhấn mạnh và bổ sung và o hệ mục tiêu má»™t mục tiêu quan trá»ng khác là dân chủ thà nh "dân già u, nÆ°á»›c mạnh, xã há»™i công bằng, dân chủ, văn minh". Hệ mục tiêu đó không chỉ có tác dụng định hÆ°á»›ng chỉ đạo công cuá»™c đổi má»›i nói chung, đặc biệt là đổi má»›i kinh tế và đổi má»›i chÃnh trị mà còn đóng vai trò Ä‘á»™ng lá»±c thúc đẩy đổi má»›i các lÄ©nh vá»±c khác, xây dá»±ng và phát triển văn hóa và con ngÆ°á»i, giáo dục - Ä‘Ã o tạo, khoa há»c - công nghệ, xây dá»±ng cÆ¡ cấu xã há»™i má»›i phù hợp và tÆ°Æ¡ng thÃch vá»›i biến đổi cÆ¡ cấu kinh tế khi phát triển mạnh mẽ kinh tế thị trÆ°á»ng định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a, mở cá»a và há»™i nháºp quốc tế… Äến Äại há»™i XI (2011), Äảng ta đã phát triển nháºn thức vá» mối quan hệ giữa các mục tiêu, vị trÃ, vai trò của các mục tiêu vá»›i tÆ° cách là những thuá»™c tÃnh giá trị của phát triển, của đổi má»›i và xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i ở nÆ°á»›c ta. Äại há»™i xác định mục tiêu: "Dân già u, nÆ°á»›c mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh". Nháºn thức lý luáºn của Äảng ta tại Äại há»™i XI vá» hệ mục tiêu của đổi má»›i có hai Ä‘iểm nhấn quan trá»ng: Thứ nhất, khẳng định vị trÃ, vai trò của dân chủ, tác dụng to lá»›n của dân chủ đối vá»›i các mục tiêu khác "dân già u, nÆ°á»›c mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh". Xây dá»±ng xã há»™i ta thà nh má»™t xã há»™i dân chủ vá»›i kinh tế thị trÆ°á»ng định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a và Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n xã há»™i chủ nghÄ©a của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân là những Ä‘iểm cốt yếu, quan trá»ng của chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam. Thứ hai, xác định hệ giá trị mục tiêu của đổi má»›i là đặc trÆ°ng tổng quát của chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam. Xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a mà nhân dân ta xây dá»±ng dÆ°á»›i sá»± lãnh đạo của Äảng là má»™t xã há»™i "dân già u, nÆ°á»›c mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh". NhÆ° váºy, việc xác định và hoà n thiện hệ mục tiêu đổi má»›i đã rõ rà ng, phù hợp vá»›i thá»±c tiá»…n, vá»›i mong muốn của toà n dân và được cá»™ng đồng quốc tế đồng tình, ủng há»™. Quan niệm vá» xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a nhÆ° váºy thể hiện rõ tÃnh dân tá»™c và tÃnh nhân dân, chú trá»ng lợi Ãch quốc gia - dân tá»™c là cốt lõi, là mục tiêu hà ng đầu của phát triển đất nÆ°á»›c, phù hợp vá»›i xu hÆ°á»›ng chung của sá»± phát triển thế giá»›i. Quan niệm vá» xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a nhÆ° váºy vừa đúng quy luáºt, vừa thuáºn lòng dân, ý dân lại vừa hợp vá»›i xu thế thá»i đại. Hai là , vỠđặc trÆ°ng của xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a ở Việt Nam Trải qua thá»±c tiá»…n đổi má»›i, nháºn thức lý luáºn của Äảng ta vá» các đặc trÆ°ng của xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a được phát triển qua các nhiệm kỳ đại há»™i, nhất là trong CÆ°Æ¡ng lÄ©nh năm 1991 và CÆ°Æ¡ng lÄ©nh bổ sung, phát triển năm 2011. CÆ°Æ¡ng lÄ©nh xây dá»±ng đất nÆ°á»›c trong thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên chủ nghÄ©a xã há»™i được thông qua tại Äại há»™i VII (1991) xác định: Xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a mà nhân dân ta xây dá»±ng là má»™t xã há»™i do nhân dân lao Ä‘á»™ng là m chủ; có má»™t ná»n kinh tế phát triển cao dá»±a trên lá»±c lượng sản xuất hiện đại và chế Ä‘á»™ công hữu vá» các tÆ° liệu sản xuất chủ yếu; có ná»n văn hóa tiên tiến, Ä‘áºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c; con ngÆ°á»i được giải phóng khá»i áp bức, bóc lá»™t, bất công, là m theo năng lá»±c hưởng theo lao Ä‘á»™ng, có cuá»™c sống ấm no, tá»± do, hạnh phúc, có Ä‘iá»u kiện phát triển toà n diện cá nhân; các dân tá»™c trong nÆ°á»›c bình đẳng, Ä‘oà n kết và giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bá»™ trong sá»± nghiệp xây dá»±ng và bảo vệ Tổ quốc; có mối quan hệ hữu nghị và hợp tác vá»›i nhân dân tất cả các nÆ°á»›c trên thế giá»›i. Từ sáu đặc trÆ°ng được nêu trong CÆ°Æ¡ng lÄ©nh năm 1991, Äảng ta đã bổ sung, phát triển thà nh tám đặc trÆ°ng ở CÆ°Æ¡ng lÄ©nh bổ sung, phát triển năm 2011: Xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a mà nhân dân ta xây dá»±ng là má»™t xã há»™i: Dân già u, nÆ°á»›c mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do nhân dân là m chủ; có ná»n kinh tế phát triển cao dá»±a trên lá»±c lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bá»™ phù hợp; có ná»n văn hóa tiên tiến, Ä‘áºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c; con ngÆ°á»i có cuá»™c sống ấm no, tá»± do, hạnh phúc, có Ä‘iá»u kiện phát triển toà n diện; các dân tá»™c trong cá»™ng đồng Việt Nam bình đẳng, Ä‘oà n kết, tôn trá»ng, giúp nhau cùng phát triển; có Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n xã há»™i chủ nghÄ©a của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Äảng Cá»™ng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác vá»›i các nÆ°á»›c trên thế giá»›i. Xác định quyá»n là m chủ của nhân dân là đặc trÆ°ng nổi báºt, thể hiện rõ mục tiêu, bản chất của chủ nghÄ©a xã há»™i. Bản chất của chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam được thể hiện ở quyá»n là m chủ vá» kinh tế của nhân dân (bản chất kinh tế), ở xây dá»±ng ná»n dân chủ xã há»™i chủ nghÄ©a (bản chất chÃnh trị), ở xây dá»±ng ná»n văn hóa Việt Nam tiên tiến, Ä‘áºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c (bản chất văn hóa); bản chất, mục tiêu của chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam còn hÆ°á»›ng tá»›i con ngÆ°á»i có cuá»™c sống ấm no, tá»± do, hạnh phúc, có Ä‘iá»u kiện phát triển toà n diện. Xác định Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n xã há»™i chủ nghÄ©a của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân là má»™t đặc trÆ°ng quan trá»ng của xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a mà nhân dân ta xây dá»±ng, đáp ứng yêu cầu phát triển dân chủ xã há»™i chủ nghÄ©a, quyá»n là m chủ của nhân dân, thông qua sá»± ủy quyá»n và kiểm soát quyá»n lá»±c của nhân dân. Những bổ sung, phát triển nổi báºt của CÆ°Æ¡ng lÄ©nh bổ sung, phát triển năm 2011 có ý nghÄ©a là những bÆ°á»›c tiến của nháºn thức lý luáºn vá» chủ nghÄ©a xã há»™i của Äảng ta được thể hiện ở những Ä‘iểm sau đây: - Nhân dân là m chủ. - Quan hệ sản xuất tiến bá»™ phù hợp vá»›i trình Ä‘á»™ phát triển của lá»±c lượng sản xuất. - Quan hệ dân tá»™c trong quốc gia Ä‘a dân tá»™c là quan hệ bình đẳng, Ä‘oà n kết, tôn trá»ng và giúp nhau cùng phát triển. - Quan hệ quốc gia - dân tá»™c vá»›i cá»™ng đồng quốc tế trong há»™i nháºp là quan hệ hữu nghị, hợp tác. - Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n xã há»™i chủ nghÄ©a của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân do Äảng Cá»™ng sản lãnh đạo. Tám đặc trÆ°ng được xác định trong CÆ°Æ¡ng lÄ©nh bổ sung, phát triển năm 2011 vừa phản ánh quan niệm tổng quát vá» chủ nghÄ©a xã há»™i vừa là m rõ ná»™i dung các lÄ©nh vá»±c của Ä‘á»i sống xã há»™i phải thá»±c hiện. Tám đặc trÆ°ng đó trải qua xây dá»±ng sẽ từng bÆ°á»›c hình thà nh, từ định hÆ°á»›ng tá»›i định hình, bảo đảm yêu cầu phát triển hà i hòa, bá»n vững chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam. Äặc biệt quan trá»ng là vai trò lãnh đạo của Äảng vá»›i tÆ° cách là lá»±c lượng tiên phong, lãnh đạo và cầm quyá»n được khẳng định chẳng những trong các văn kiện Äảng thá»i kỳ đổi má»›i mà còn được hiến định trong Hiến pháp năm 1992 và Hiến pháp năm 2013. Ba là , vá» con Ä‘Æ°á»ng Ä‘i lên chủ nghÄ©a xã há»™i ở Việt Nam Tám phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i ghi trong CÆ°Æ¡ng lÄ©nh bổ sung, phát triển năm 2011 có những phát triển má»›i so vá»›i CÆ°Æ¡ng lÄ©nh năm 1991. Äặt lên hà ng đầu là đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nÆ°á»›c gắn vá»›i phát triển kinh tế tri thức, bảo vệ tà i nguyên, môi trÆ°á»ng. Thá»±c hiện phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng nà y vừa phản ánh đặc Ä‘iểm nÆ°á»›c ta quá Ä‘á»™ lên chủ nghÄ©a xã há»™i bá» qua chế Ä‘á»™ tÆ° bản chủ nghÄ©a, vừa tÃnh đến xu thế phát triển của thế giá»›i Ä‘Æ°Æ¡ng đại. Các phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng tiếp theo bao quát các mặt, các lÄ©nh vá»±c của mô hình chủ nghÄ©a xã há»™i ở nÆ°á»›c ta: Phát triển ná»n kinh tế thị trÆ°á»ng định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a; xây dá»±ng ná»n văn hóa tiên tiến, Ä‘áºm Ä‘Ã bản sắc dân tá»™c; xây dá»±ng con ngÆ°á»i, nâng cao Ä‘á»i sống nhân dân, thá»±c hiện tiến bá»™ và công bằng xã há»™i; đảm bảo vững chắc quốc phòng và an ninh quốc gia, tráºt tá»±, an toà n xã há»™i; thá»±c hiện Ä‘Æ°á»ng lối đối ngoại Ä‘á»™c láºp, tá»± chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác và phát triển; chủ Ä‘á»™ng và tÃch cá»±c há»™i nháºp quốc tế; xây dá»±ng ná»n dân chủ xã há»™i chủ nghÄ©a, thá»±c hiện đại Ä‘oà n kết toà n dân tá»™c, tăng cÆ°á»ng và mở rá»™ng mặt tráºn dân tá»™c thống nhất; xây dá»±ng Nhà nÆ°á»›c pháp quyá»n xã há»™i chủ nghÄ©a của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân; xây dá»±ng Äảng trong sạch, vững mạnh. Thá»±c hiện taÌm phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng cÆ¡ bản tạo cÆ¡ sở để đạt được taÌm đặc trÆ°ng của xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a ở nÆ°á»›c ta. Äây là quan hệ giữa định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a vá»›i định hình chủ nghÄ©a xã há»™i ở Việt Nam, được thá»±c hiện trong má»™t quá trình lâu dà i, phản ánh đúng đặc Ä‘iểm, yêu cầu của thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên chủ nghÄ©a xã há»™i bá» qua chế Ä‘á»™ tÆ° bản chủ nghÄ©a. Äó là những tất yếu có tÃnh quy luáºt đối vá»›i nÆ°á»›c ta. Bốn là , nháºn thức đúng và giải quyết tốt các mối quan hệ lá»›n trong phát triển Phát hiện ra taÌm mối quan hệ lá»›n từ tổng kết 20 năm thá»±c hiện CÆ°Æ¡ng lÄ©nh xây dá»±ng đất nÆ°á»›c trong thá»i kỳ quá Ä‘á»™ lên chủ nghÄ©a xã há»™i (1991 - 2011) và nhìn lại những chặng Ä‘Æ°á»ng của 25 năm đổi má»›i (1986 - 2011) là má»™t bÆ°á»›c tiến má»›i, quan trá»ng vá» lý luáºn của Äảng ta. CÆ°Æ¡ng lÄ©nh bổ sung, phát triển năm 2011 xác định: Trong quá trình thá»±c hiện các phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng cÆ¡ bản đó, phải đặc biệt chú trá»ng nắm vững và giải quyết tốt các mối quan hệ lá»›n: Quan hệ giữa đổi má»›i, ổn định và phát triển; giữa đổi má»›i kinh tế và đổi má»›i chÃnh trị; giữa kinh tế thị trÆ°á»ng và định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a; giữa phát triển lá»±c lượng sản xuất và xây dá»±ng, hoà n thiện từng bÆ°á»›c quan hệ sản xuất xã há»™i chủ nghÄ©a; giữa tăng trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thá»±c hiện tiến bá»™ và công bằng xã há»™i; giữa xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i và bảo vệ Tổ quốc xã há»™i chủ nghÄ©a; giữa Ä‘á»™c láºp, tá»± chủ và há»™i nháºp quốc tế; giữa Äảng lãnh đạo, Nhà nÆ°á»›c quản lý, nhân dân là m chủ;... Không phiến diện, cá»±c Ä‘oan, duy ý chÃ. TaÌm đặc trÆ°ng xã há»™i xã há»™i chủ nghÄ©a, taÌm phÆ°Æ¡ng hÆ°á»›ng xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i, tám mối quan hệ lá»›n tạo thà nh hệ thống quan Ä‘iểm lý luáºn chủ nghÄ©a xã há»™i Việt Nam, phản ánh quy luáºt và những tÃnh quy luáºt của đổi má»›i - phát triển - công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nÆ°á»›c, của công cuá»™c xây dá»±ng chủ nghÄ©a xã há»™i ở Việt Nam trong Ä‘iá»u kiện bá» qua chế Ä‘á»™ tÆ° bản chủ nghÄ©a, trong bối cảnh thá»i đại và thế giá»›i Ä‘Æ°Æ¡ng đại. PGS, TS Nguyá»…n Viết Thông, Tổng ThÆ° ký Há»™i đồng Lý luáºn Trung Æ°Æ¡ng (nguồn: TTXVN) |