Bánh hết hạn ăn vẫn ngon. Nên có kinh nghiệm, hiểu biết về mặt hàng mình có nhu cầu sử dụng chứ không nên dựa hoàn toàn vào hạn sử dụng.
Hỏi: Nhà tôi có hộp bánh vừa hết hạn, nhưng tôi bóc ra thì thấy vẫn rất thơm ngon. Xin hỏi ăn bánh này có hại không?
Vũ Bích Liên [Hà Nội]
PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Sinh học – Công nghệ Thực phẩm, ĐH Bách khoa Hà Nội: Hạn sử dụng trên thực phẩm chỉ mang tính tương đối, được tính toán dựa trên điều kiện bảo quản nhất định cho sản phẩm.
Trong quá trình vận chuyển, bảo quản, có thể các điều kiện này không đảm bảo thì cũng làm cho chất lượng của thực phẩm hỏng trước khi hết hạn sử dụng. Một sản phẩm có nhiều tiêu chuẩn để xác định chất lượng như vi sinh, cảm quan, hóa lý… Do đó, có những thực phẩm còn hạn nhưng bên trong đã hỏng và ngược lại.
Với người sử dụng, cách tốt nhất vẫn phải dựa vào kinh nghiệm, hiểu biết về mặt hàng mình có nhu cầu sử dụng chứ không nên dựa hoàn toàn vào hạn sử dụng. Nếu hộp bánh còn thơm ngon, không ẩm mốc, thì hoàn toàn có thể ăn được.
PV [ghi]
Ảnh hưởng của việc ăn thực phẩm hết hạn có thể dao động từ “không ảnh hưởng gì” đến “ảnh hưởng nghiêm trọng”. Tất cả đều phụ thuộc vào loại thực phẩm bạn ăn và thời điểm bạn ăn chúng. Ví dụ, nếu ăn một củ cà rốt đã hết hạn một ngày sẽ không ảnh hưởng gì đến sức khỏe. Tuy nhiên, nếu ăn một miếng thịt lợn đã nằm trong tủ lạnh nhà bạn đến ba tuần thì chắc chắn sẽ gây đau bụng, thậm chí có thể gây ngộ độc nặng.
Phân biệt các loại hạn sử dụng
Ngày hết hạn in trên nhãn sản phẩm có thể được chia thành nhiều giai đoạn. Ví dụ: Ngày “tiêu thụ đến” [sell-by] cho biết ngày sản phẩm đó sẽ được cửa hàng tiêu hủy. Ngày “sử dụng trước” [best before] thường chỉ chất lượng và mùi vị của sản phẩm chứ không ám chỉ rằng nếu tiêu thụ sản phẩm sau ngày này thì sẽ gây ra các vấn đề về sức khỏe. Ngày “sử dụng đến” [use-by] chỉ khoảng thời gian an toàn để sử dụng sản phẩm. Tuy nhiên, qua ngày này không đồng nghĩa với việc sản phẩm sẽ ngay lập tức có dấu hiệu hư hỏng và gây độc. Hạn sử dụng này ám chỉ rằng chất lượng sản phẩm có thể đi xuống và có nguy cơ không an toàn cho việc sử dụng.
Ngộ độc thực phẩm
Một số hạn sử dụng có thể liên quan trực tiếp đến hương vị của sản phẩm, nhưng nghiêm trọng hơn, trong một vài trường hợp ăn thực phẩm đã quá hạn có thể gây ngộ độc. Các triệu chứng và tác động lên sức khỏe sẽ tùy thuộc vào loại ngộ độc. Tuy nhiên, những triệu chứng thường gặp bao gồm: đau quặn bụng, nôn mửa liên tục, sốt, chóng mặt, mất nước và tiêu chảy. Những triệu chứng này có thể kéo dài từ vài giờ đến vài ngày hoặc thậm chí vài tuần tùy thuộc vào độ nghiêm trọng của tình trạng ngộ độc. Những loại thực phẩm đã quá hạn “sử dụng đến ngày” hoặc bảo quản trong tình trạng không tốt có thể bị nhiễm các loại vi khuẩn gây ngộ độc nghiêm trọng như salmonella hoặc listeria.
Nấm mốc
Một trong những dấu hiệu điển hình của sản phẩm đã quá hạn sử dụng chính là sự phát triển của nấm mốc. Nấm mốc là tên gọi chung của nhiều chủng nấm khác nhau. Các bào tử nấm lơ lửng trong không khí bám vào thức ăn và bắt đầu sinh trưởng. Một vài loại nấm mốc có thể sản sinh ra các chất gây độc cho cơ thể trong quá trình phát triển trên thực phẩm. Ví dụ, chất độc nấm mycotoxin là thường thấy trên các loại hạt, rau cần tây, táo, nho và các loại thực phẩm khác. Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kì [USDA], chất độc mycotoxin có thể gây ngứa ngáy, buồn nôn, chóng mặt và cả đau đầu nếu ăn phải thực phẩm có chất độc này.
Những điều cần cân nhắc
Tuy cần lưu ý tới tất cả các thực phẩm đã hết hạn có trong nhà bạn - đặc biệt là các loại thịt - nhưng cũng nên nhớ rằng hầu hết các loại hạn sử dụng đều chỉ là những hướng dẫn giúp bạn đưa ra các quyết định về sử dụng thực phẩm. Rất nhiều hạn sử dụng chỉ mang tính chất pháp lý, nhằm bảo vệ cơ quan sản xuất tránh khỏi kiện tụng nếu chẳng may người tiêu thụ sản phẩm bị bệnh khi ăn phải sản phẩm của họ. Các chuyên gia cho biết, trong hầu hết các trường hợp, những thực phẩm vừa mới chỉ quá hạn 1-2 ngày thường sẽ không gây ra các vấn đề về sức khỏe, tuy nhiên cần đặc biệt lưu ý đến hạn sử dụng của các sản phẩm khi sử dụng cho phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh.
Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hướng dẫn xem hạn sử dụng các loại mỹ phẩm
Thuật ngữ "Ngày hết hạn" dùng để chỉ ngày cuối cùng mà loại thực phẩm đó an toàn cho việc tiêu thụ. Thực tế bạn nên ăn nó trước “ngày hết hạn” này là tốt nhất.
Một số thuật ngữ khác, phổ cũng tương đối phổ biến là:
- "Bán trong ngày”: đây là thuật ngữ giúp cho những người bán hàng biết sản phẩm này nên được bán trong thời gian bao lâu. Đây về cơ bản là một hướng dẫn cho các nhà bán lẻ, giúp cho các cửa hàng biết khi nào họ nên thu hàng về. Đây không phải là một sự bắt buộc đối với các cửa hàng. Lời khuyên là bạn hãy chọn loại nào tươi nhất. Vấn đề quan trọng hơn là chất lượng của mặt hàng [độ tươi, hương vị và tính nhất quán] chứ không phụ thuộc vào thực phẩm đó sắp bị cửa hàng thu lại.
Paul VanLandingham, EdD, một giảng viên cao cấp tại Trung tâm Quản lý Thực phẩm và Đồ uống của Đại học Johnson & Wales ở Providence, RI, nói rằng "bán trong ngày" tức là ngày cuối cùng mặt hàng này có chất lượng cao nhất, nhưng nó sẽ vẫn có thể ăn được một thời gian sau đó.
- "Tốt nhất nếu được sử dụng trước ngày...": cụm từ này đề cập một cách tương đối nghiêm khắc về chất lượng của sản phẩm, chứ không phải độ an toàn của sản phẩm. Ngày này tức là ngày thực phẩm đó cho hương vị hoặc chất lượng tốt nhất. Nó không phải là ngày bạn nên mua sản phẩm hoặc ngày không an toàn.
- “Sản xuất ngày” Đây là ngày công ty sản xuất đã sản xuất ra sản phẩm này. Một ví dụ như bia [loại đồ uống yêu thích của phái mạnh] có thể biến đổi chất sau ba tháng. "Bia là loại đồ uống bị ảnh hưởng bởi ánh nắng mặt trời", VanLandingham nói. Ánh sáng có thể kích hoạt lại vi sinh vật trong bia. Đó là lý do tại sao bạn nên đặc biệt cẩn thận với bia trong chai trong suốt. Chai bia có màu nâu hoặc xanh lá cây thì sẽ giúp khắc phục hiện tượng nói trên.
- "Đảm bảo tươi": Cụm từ này thường được dùng cho các mặt hàng bánh. Chúng vẫn có thể ăn được sau ngày đảm bảo tươi ngon đó, nhưng sẽ không ở độ tươi cao nhất.
- "Sử dụng trước ngày": Đây là ngày cuối cùng được khuyến nghị cho việc sử dụng sản phẩm mà chất lượng của sản phẩm này là cao nhất. Ngày này là ngày được đưa ra từ phía nhà sản xuất sản phẩm.
- “Ngày đóng gói": Bạn sẽ tìm thấy ngày đóng gói trên các sản phẩm đóng hộp hoặc đóng gói. Trong thực tế, ngày này có thể là trong mã sản phẩm. Nó có thể được viết dưới dạng tháng-ngày-năm-MM-DD-YY. Hoặc nhà sản xuất có thể ghi theo sang lịch Julian: Tháng 1 sau đó sẽ là 001-0031 và 334-365 tháng 12. Nó thậm chí còn có thể được ghi kỳ lạ hơn thế.
Chúng ta thường bắt gặp hạn sử dụng của sản phẩm được in trên bao bì
Có một số nguyên tắc cơ bản như sau:
- Sữa: thường có thể sử dụng ổn cho đến một tuần sau ngày được ghi "Bán trước" trên nhãn hàng.
- Trứng: có thể sử dụng tốt trong 3-5 tuần sau khi bạn mang chúng về nhà [giả sử bạn đã mua chúng trước ngày "bán trước" ghi trên sản phẩm]. VanLandingham nói rằng chất lượng sẽ giảm xuống 1 nửa sau một tuần nhưng vẫn hoàn toàn có thể ăn được.
- Gia cầm và hải sản: nấu hoặc trữ đông lạnh trong vòng một hoặc hai ngày.
- Thịt bò và thịt heo. nấu hoặc trữ đông lạnh trong vòng ba đến năm ngày.
- Đồ đóng hộp: thực phẩm có tính axit cao như nước sốt cà chua có thể giữ được 18 tháng trở lên.
Thịt bò có thể bảo quản trong vòng 3 - 5 ngày
Thực phẩm có hàm lượng axit thấp như đậu xanh đóng hộp có thể không có rủi ro trong tối đa năm năm. "Bạn không nên đặt những đồ đóng hộp hoặc thực phẩm này ở nơi có nhiệt độ cao như nhà để xe", Peggy VanLaanen, EdD, RD, giáo sư thực phẩm và dinh dưỡng tại Đại học Texas A & M ở College Station, Texas nói. Cô khuyên nên giữ thực phẩm đóng hộp và đồ khô ở 10 độ C đến 21 độ C ở một nơi khô thoáng, không có ánh nắng chiếu vào.
Độ ẩm có thể là một yếu tố khiến thực phẩm giảm chất lượng nhanh hơn. FDA [tổ chức thuốc và thực phẩm uy tín của Hoa Kỳ] lưu ý rằng hương vị, mùi thơm của thực phẩm có thể thay đổi nhanh chóng nếu không có điều hòa không khí, hay ở điều kiện bình thường như trong nhà hoặc nhà kho. Rõ ràng, thực phẩm đóng lon có sự xâm nhập của vi khuẩn nên được bỏ đi, kể cả trước ngày hết hạn!
- Vì ngày ghi trên sản phẩm thực chất không cung cấp cho bạn một hướng dẫn thực sự về sự an toàn sản phẩm, nên đây là một số mẹo khác được đưa ra từ Dịch vụ Kiểm tra và An toàn Thực phẩm của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ:
- Mua sản phẩm trước khi hết hạn.
- Nếu thực phẩm là đồ dễ hỏng, hãy mang thực phẩm về nhà ngay sau khi mua và bỏ vào tủ lạnh kịp thời. Hãy giữ chúng ở ngăn đông nếu bạn không thể sử dụng nó trong thời gian được ghi như trên bao bì.
Các thực phẩm tươi sống nên được bảo quản trong tủ lạnh
- Một khi sản phẩm dễ hỏng được trữ đông lạnh, sẽ không có vấn đề gì nếu sử dụng sau ngày hết hạn vì thực phẩm được giữ đông lạnh liên tục là an toàn vô thời hạn.
- Thực hiện theo các khuyến nghị được ghi trên sản phẩm.
FDA yêu cầu các loại thuốc cần ghi rõ ngày hết hạn. Alan Goldhammer, Tiến sĩ, phó chủ tịch phụ trách các vấn đề pháp lý thuộc Nhà nghiên cứu và sản xuất dược phẩm Hoa Kỳ [PhRMA], nói với WebMD rằng sự an toàn, tinh khiết và hiệu liệu của sản phẩm phải được các nhà sản xuất thuốc kiểm tra và thiết lập theo thời gian. Nếu một loại thuốc cho biết ngày hết hạn là sau 18 tháng, điều đó có nghĩa là ba đặc tính này chỉ có thể được đảm bảo trong khoảng thời gian đó, trong trường hợp thuốc phải được bảo quản đúng cách.
Một số nhà phê bình đã cáo buộc các nhà sản xuất thuốc đã kéo dài những ngày sử dụng này nhằm bán được nhiều thuốc hơn. Goldhammer ngụ ý rằng một số loại thuốc có thể vẫn sử dụng sau thời gian sử dụng, tuy nhiên các nhà sản xuất đã không thực hiện một nghiên cứu kéo dài khoảng 10 năm để trả lời câu hỏi rằng loại thuốc đó nên được sử dụng trong bao lâu là tốt nhất. "Họ cố gắng thiết lập một khoảng thời gian tương đối để cho phép sản phẩm được xuất hiện trong chuỗi cung ứng và các kệ dược phẩm," ông nói.
Các hóa chất trong thuốc bị phá vỡ và thay đổi theo thời gian trở nên tác dụng mạnh hơn, hoặc độc hại, hoặc không hiệu quả. Thuốc không nên lưu trữ tại các kệ thuốc nóng và ẩm. Bạn có biết tại sao hầu hết các công ty bán thuốc một tháng hoặc nhiều nhất là ba tháng tháng trước thời hạn? ". VanLandingham lưu ý rằng độ ẩm có thể làm giảm chất lượng của thuốc. "Đó là lý do tại sao họ thường đặt túi hút ẩm trong các hộp thuốc", ông giải thích.
Còn bao cao su, thứ mà một đánh giá sai lầm có thể là thảm họa? Tất cả các bao cao su không nên sử dụng sau ngày hết hạn – cụ thể là hơn năm năm sau ngày sản xuất, FDA cảnh báo.
Bao cao su không nên sử dụng sau ngày hết hạn
VanLandingham đã nhấn mạnh về việc để thức ăn trở nên quá nóng. "Vùng nguy hiểm nhiệt độ" đối với thực phẩm trong khoảng từ 5 độ C đến 60 độ C. Thực phẩm cần bảo quản bằng nhiệt độ lạnh nên được giữ dưới 5 độ. Thực phẩm đặt trên xe hơi, trên bàn bếp không nên được được để bên ngoài trong hơn bốn giờ.
VanLandingham cũng cảnh báo rằng hầu hết các tủ lạnh thường không được giữ ở nhiệt độ dưới 5 độ C. Sữa nên được giữ ở 3 độ C, cá ở 0 độ.
VanLaanen khuyên người tiêu dùng nên viết nguệch ngoạc ngày họ mua hàng lên bao bì sản phẩm, ngay cả trên các mặt hàng đóng hộp.
Tuy nhiên việc thận trọng quá lại dẫn tới lãng phí. "Một số người giữ táo năm ngày và bỏ đi," trong khi nó vẫn có thể đang ở tình trạng sử dụng được. Bạn nên sử dụng giác quan của ban để quyết định xem một mặt hàng có còn đủ tươi để sử dụng hay không. Và hãy để ý xem bao bì còn nguyên vẹn không hay đã bị xuyên thủng. Thời gian bảo quản của mặt hàng sẽ lâu hơn nếu như nó còn được đóng gói nguyên vẹn.
Nếu có nhu cầu tư vấn và thăm khám tại các Bệnh viện thuộc hệ thống Y tế trên toàn quốc, Quý khách vui lòng đặt lịch trên website để được phục vụ.
Bài viết tham khảo nguồn: webmd.com
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Ăn khoai tây mọc mầm: Giao tính mạng cho tử thần!
XEM THÊM: